Oraingoz, 52.314 palestinar hil ditu Israelek Gazan, 2023ko urriaren 7az geroztik. Dozenaka kontatzen dira egun bakoitzean hildakoak, eta ohitu gara zenbaketa horri, baita ospitaleen bonbardaketei zein laguntza humanitarioaren blokeatzeari ere –"Badira 50 egun laguntza humanitarioaren sarrera erabat blokeaturik daukala Israelek" dio goiz honetako albiste batek munduari–. Gazatik datorren beste albiste bat: "Bulldozerren suntsiketengatik hondakinen peko gorputzen bilaketak gelditu behar izan dituzte". Horri ere ohituko gara: Gazako bulldozerren xehatzen dabil Israel. Iragan astean, astelehenetik ostegunera 30 eta 40 bulldozer suntsitu zituen Israelek, Nazio Batuen Erakundearen arabera. 11.000 gorputz daude eraikin bonbardatuen azpian, eta 50 milioi tona hondakin astun dituzte metaturik. Eraikinen %90 baino gehiago erabat suntsiturik dutelako Gazan.

Zenbakiak. Hotzak. Zenbaki horien gibelean bizirauten dabiltzan bizi suntsituen erakusleihoa dugu From Ground Zero filma. Hiru eta zazpi minutu arteko 22 film laburrez osaturikoa, guziak 2024ko urtarrilaren eta uztailaren artean Gazan filmatuak, hots, 2023ko urriaren 7az geroztik. "Zenbakiak zaizkigu mintzo hastapenetik. Aurpegiak eta bizipenak jarri nahi izan dizkiegu zenbaki horiei", dio Laura Nikolov ekoizleak. Rashid Masharawi zinegilea dugu egitasmoaren oinarrian, bera ere gazatarra dena, baina urteak daramatzana bertara ezin sarturik. "Gazatik atera zen, film festibal batentzat eta ez zuten berriz utzi sartzen. Ramallahn (Zisjordania) instalatu zen, baina hor gauza bera, film festibal batentzat atera eta ez zuten berriz utzi sartzen. Orain Europa eta Zisjordania artean dabil", Nikolovek zehaztu duenez. Urriaren 7aren biharamunak ikusirik, Gazako senideei eta lagunei proposamena luzatu zien Masharawik eta errezibitu zituzten sorkuntzak. "Libre zarete, nahi duzuena kontatu, nahi duzuen formatuan", izan zen luzatu zien ariketa. Zinegileak dira oinarrian, baita lehen filma ere dutenak, "kamara beraiena kontatzeko arma bat dela ohartu direnak". Sorkuntza horiek bildurik, "gerra horren memoria osatzea eta babestea" du xede erbesteraturik dagoen zinegileak.

Palestinaren aldeko Zuberoako kolektiboak gomitaturik, Donapaleuko (Nafarroa Beherea) zinema aretoan egon zen iragan astean Nikolov, proiekzioaren ondoko galderei erantzuteko. Hitza hartu zuen emanaldia aitzin: "Hamaika film laburren buruan hiru minutuko pausa ukanen duzue. Ez duzue ateratzeko astirik ukanen, justu arnasteko hiru minutu izanen dira, beste hamaikekin segitu ahal izateko". Egiari zor, erabat suntsitutako Gazako hamaika palestinarren intimitate suntsitua filtrorik gabe jasota, lagungarri zaizkio hiru minutu horiek ikusleari. Ez da egon galderarik edo oharrik, hiru minutuko isiltasuna izan da. Arnasteko. Ekoizleak mikrofonoa hartu eta tonu eztian ondokoa bideratu die publikokoei: "Filmaren zati honetan gogoko dut ohartaraztea zinegile guztiek segitzen dutela bizirik. Suertea izan dute. Suerte kontu bat dela diot, Gazan nehork ez dakielako eguna bizirik ala hilik bukatuko duen".

"Euriaren antzera erori zaizkigu hondakinak gainera" dio Musab gazteak 24 heures (24 ordu) film laburrean. Egun bakarrean bi aldiz izan da Israelen bonben jomugan, eta bietan galdu ditu senideak. Telefonoz grabaturiko irudiek argi uzten dute drama hori ez dela fikziozkoa: negarrak, oihuak, aurpegi ikaratuak, minak eta ezinak. Ezinak, hain justu, familiako kide batzuk betirako utzi behar izaten dituztelako hondakinen pean, ezin aterata. Momentu hori kontatzen du No Signal (Seinalerik ez) sorkuntzak ere, zeinetan hondamendien azpian daukan anaia bilatzen dabilen gizon mindu bat, ezinegonagatik zentzua kasik galdurik. Neska ttipi bat heldu zaio laguntzera, israeldar hegazkinen mehatxuen artetik pasaz. "Zer zabiltza hor? Sartu zaitez aterpera!", eta erantzuna: "Aita bilatzen lagundu nahi zaitut". Bonben mehatxua handiegia dutela, bilaketa utzi behar izaten dute, aita hori gorputz ala gorpu den argitu gabe. "Zin dakizut bihar itzuliko garela bilatzera".

Etxe eraitsiak omnipresente dituzte, dena dute grisa eta apurtua inguruan. Sorry cinema (Barkatu zinema) film laburrean ageri da: "Bonbardaketaz bonbardaketa ihesi goaz, etxe suntsitu batetik bestera, bizirautea da gure erronka", dio Ahmed Hassounak egilearen off-eko ahotsak. Badakigu guk ere, "eraikinen %90 baino gehiago dago suntsiturik" datua heldu zaigulako, baina zabor mendi grisen artean bizitze horren esanahia dakar From Groud Zero-k. Jendetza bizi da Gazan, bi milioi pasa dira 360 kilometro koadrotan metaturik, etxerik gabe eta bertatik atera ezinik. Ageri dira, biziari atxiki nahian, harri meten artean ibilki, hegazkinen eta droneen soinu etengabean, ur-xorta bat, jateko zeozer edota telefonoa kargatzeko prisa bat atzeman nahian. Aldi oro dituzte sekulako jende lerroak, denak luzeegiak: Gazan ez delako guzientzako jakirik eta urik. Baina, hala ere, eskuak hutsik itzuli arren, duintasuna. Palestinarren duintasuna bada film horretatik ateratzen den osagai nagusietarikoa.

Noizean behin, pakete humanitario zenbait ikusten dituzte urrunera, zerutik behera eta badoazte, lasterka, dena utzita, hatsanturik eta nekaturik, bat atzeman nahian. Paketeak zulaturik, irina hareari nahasita, lurretik biltzen ari direnak ageri dira Sorry cinema-n.
Kaosaren erdian biziraun beharrean, zinegile izateko ametsa alde batera uzteko damua kontatzen digu ere film labur horrek. Genozidioaren bihotzean, kosta ahala kosta arteari lotzeko beharra baina ezina agertzen da sorkuntza andanatan. Zinegileak, idazleak, umoristak, musikariak, txotxongilo-egileak, margolariak... artea bizi da Gazan, eta aitzina egiteko ezinbesteko arma ere dutela erakusten digu From Ground Zero-k.

Hors Cadre (Kuadrotik kanpo) film laburrak artista baten gogoetak jasotzen ditu. Etxe suntsitura itzultzearen mina partekatzen digu egileak. Margolaria da bera, eta hondamendien artean galdutako obrengana itzultzen da. Batetik bestera pasa eta Israelek suntsitutako ametsak aipatzen dizkigu: "Unibertsitatera sartzeko bidea xehatu didate, eta unibertsitatea bera digute suntsitu. Ez da gehiago bakerik, ez da gehiago bake-kulturarik, bake hiltzailea da daukaguna. Banekien gerran ginela, baina inoiz ez nuen irudikatu neukana suntsitzen ahalko zidatenik. Gerrak ez du nehor saihesten". Finean, oihalezko aterpeen pean dira orain kasik gazatar guziak: "Oihal-etxeak eta jende deprimitua, besterik ez dago", dio idazle batek Offrandes (Eskaintzak) film laburrean.

Gaua infernu

Umeak. Umeak ere ageri dira anitz. Gaua infernu dute Gazako haurrek eta ez dute lorik hartu nahi, lo zeudela erori zitzaielako bonba bat gainera, familiakoak betirako eramanda. Farah & Miriam sorkuntzako protagonistak ama, ahizpak eta ttantta galdu ditu bonbapean, ttantta hondamendien artetik sekula ezin izan dutela atera. Bere lagun batekin ageri da ibilki, behin etxe izan zuen harri metaren gainean. Gogoan iltzaturik duen arkitekturari segi, badabil izandako hura deskribatzen: "Begira, hemen nuen ganbera". 

Berea orokortu eta ondokoa dio ttipiak: "Gure buru osasuna xehatua da". Peau douce (Larru eztia) animazioan ere umeen traumak ditugu nagusi. Umeen gorputz atal ezberdinetan beraien izenak idazteko ohitura harturik dute gurasoek, bonben pean kausituz gero, esku artean dutenaren identitatearen berri jasotzeko sokorriek. Marka horiek lanjerra eta drama oroitarazten diote istorioko umeari, gauaren erdian erori daitekeen bonbaren abisutzat duelako. Ezin lokartuta dagoela, ondoan daukan anai ttipiari ezabatzen dio besoan idatzitako izena: "Kentzen dizut lasai lo egin dezazun. Badakit sensiblea zarela eta amets gaiztoak saihestu nahi dizkizut". Ipuinen, kantuen zein dantzen bidez, haur horiei irria atxikiarazteko eginbeharrean dabiltzanen berri ere badugu. Horien artean dira Non (Ez) film laburreko musikariak. Beraiengana doa Hana Eleiwa ekoizlea, hain justu, heriotzaz eta minaz hitz egin beharrean, poza eta esperantza irudikatzeko. Bihar ahaztuko ditugu krisiak, bihar berriro izanen dugu irri ederra aurpegian errepika ozenki kantatzen dabiltza, eta finean, sorkuntzako pasarterik tristeneetarikoa dugu, palestinarrentzat etorkizun airos bat irudikatzea ezinezkoa balitzaigu bezala. Baina, beraiek irria dute aurpegian, eta pareko haurrek ere bai. Baliteke hori izatea bizinahia. Edo duintasuna..

Off-eko ahotsa, armairu barnetik

Israelen hegazkinen eta droneen arrabotsa da entzuleari gelditzen zaion osagaia. Alta, soinu parasito hori arintzeko ariketa samurra ohartarazi du Nikolovek: "Droneen soinua Gazako soinu-banda da. Gau eta egun dute etengabeko burrunba hori. Ukandako bideoetan ez zegoen bakar bat hegazkin edota drone soinurik gabekoa. Filmak entzungarri izateko sekulako garbiketa egin behar izan dugu postprodukzio fasean". Gauza bera off-eko ahotsentzat, zinegile batek bidea asmaturik, guztiei pasa zieten trukoa: armairu batera sartu, bururdikoz eta estalgiz estali. Horrela bakarrik lortu dezakete gerra soinurik gabeko soinua.

Nola ez, kamara, mikrofono ala bestelako filmatzeko materialik ezin izan zieten bidali Gazara eta bertan zuten apurra batu eta elkarri prestatuta grabatu zituzten sorkuntzak. Kanpora bideratzearena ere desafio zaila izan zuten: Israelek Gaza munduaz mozturik duelako, internet bidez pasa behar izan zituzten ekoizpenak, eta ospitaleetara edo kazetarien lantokietara hurbildu behar izan zuten konexio hobea kausitzeko. "Horrek erran nahi du bonba arrisku handiko guneetan egotea. Zinegileek bizirik segitzen dutela erran dizuet, baina santza kontu bat da. Kasu batzuetan bertan egon eta bizpahiru orenen buruan bonbardaturik zituzten guneak".

"Masharawik 24 ordu 24ren gain pasatzen zituen bertako berriak entzuten, arabiarrez baita hebrearrez ere, Gazan gertatzen zenaren mapa bat osatu nahian, filmatzerakoan bonbardaketak saihesten saiatzeko". Estresaz eta beldurrez betetako sorkuntza izan da. Noizbehinka gelditu behar izan zituzten filmaketak, lan taldeko batek bere hurbileko bat galdurik. Taxi Wanissa film laburrak, hain justu, hori kontatzen digu, ipuinaren haria moztu, kamera bere aldera itzuli eta bere senide baten heriotzaren berri emanez jartzen diolako bukaera osaturiko kontakizunari.

Baina, internet mozketen gainetik eta bonben azpitik, osatu dute From Ground Zero, eta mundu mailan zabaltzen dabiltza –hamabost hizkuntzetara itzulita dago, frantsesera eta gaztelerara barne–. Proiekzio oro, argazkia hartu eta Gazako zinegileei bidaltzen diete, "jakin dezatela beren sorkuntza ikusita dagoela, jakin dezatela ez direla ahaztuak". Bigarrena sortzen dabiltzala ere jakitera eman du Nikolovek. Zinegile berak dabiltza lanean, baina aldi honetan film ertainak dituzte bidean. Lehen filma hasi zutenean 25.000 hildako ziren, bigarrena bidean dutela, bikoiztu egin da kopurua. Urte bat pasa da bien artean. Film bat baino gehiago da From Ground Zero, autopsiarako froga ikaragarria ere da.