Jendetasun zolatik, Kittof gogoan
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian jokatu beharko dugun! Zer koreografia miserablean!
Zoin dira dantza horiek
Kadentzian daramazkigunak?
Mintzatu aitzin ere
Prestatzen dut ene burua bortizkerien
gehiegikeriendako
Beste gisarako dantza du aipagai ahapaldi horrek: Beskoitzeko Biarritzenia etxeko egoiliarrek 2019an ondu disko batetik hartua da. Biarritzenian dauden jendeak ahalmen biziki urrikoak dira, desgaitasun larriz sufritzen dute. Bizitzaren dantzan ez dezakete normalitatean dihardutenekin parte hartu. Baina izan da jende horren baitako sorkuntza gaitasunean sinesten duen zororik, hitzen bidez neurria jarraitzen laguntzen dituenik. Kittof Prud’homme, Ipar Euskal Herrian, horrelako zorakerian ibili den artista, hogei urtez.
Gaztetan, Kittofek antzerkigintza, musika eta argazkigintza ikasi zituen. Haren ingurumen burgesetik ihes egin nahiz, ideia anarkistak gogoan eta Baionako Patxa mugimenduak erakarririk, jin zen hona. Euskara ikasi eta militante abertzale suhar gisa ekin zuen.
Adin handiko jendeari, ez zion galdegiten haurtzaroko oroitzapenak kontatzea, baina nehoiz nehori erran ez zuena adieraztea, muga moral guztiak gaindituta
Bere hoberena, haatik, ondotik eman zuen. Parisen bi urtez segiturik goi-mailako ikasketak autismoaren alorrean, erabaki zuen osoki dedikatzea nahasmendu mentalaz pairatzen zuen jendeari, horien kultura eskubideak biziarazita. Heletan Traboules elkartea sortu zuen eta, horren barruan, Poteo Atipikoa deitu festibala. Hori zen antzerki festibala, ahalmen urriko jendeak soilik eskainia. Izugarriko arrakasta izan zuen ekitaldiak, eta zonbait urtez antolatu zen.
Azken hamar urteetan, Sur un Fil elkartearekin, Kittof ibili zen hainbat eta hainbat sorkuntza proiektu eramaten jendarteak baztertu presunekin: ospitaleko eriekin, autista heldu eta haurrekin, ijito haurrekin, Baionako etorkin auzoko familiekin, zahar etxeetako bizitzaileekin, familiengandik urrunduak diren gazteen egoitza berezituekin, burasorik gabe etorritako adin ttipiko migratzaileekin. Haren jite eta jakitate zorrotzei esker, bihotz urragarri gertatu ziren antzerki, erakusketa, disko eta olerki bilduma eginarazi dizkie, Jules Ferran adiskidearekin.
Adin handiko jendeari, ez zion galdegiten haurtzaroko oroitzapenak kontatzea, baina nehoiz nehori erran ez zuena adieraztea, muga moral guztiak gaindituta. Xaharrek eskertzen zuten horrendako, ez zituelako xahartzat hartzen, baizik eta mundu honetan oraino zerbait erratekoa daukaten presunatzat. Horrela entzun eta irakurri izan ditu, publiko “tipikoak”, 90 urtekoek diotena sexuaz, maitasunaz, denboraren iragankortasunaz, bizitzaren edertasunaz, heriotzaren beldurrak eragiten duen biluztasun intimotik.
“Nahi nizuke erran orainaldian erran izan nahiko nizukeena… / Baina, garaiz gabiltza ote? Ene entzutea prest zara ote? / […] Entzuten duzu urteen zolatik heldu den hizkuntza honen soinua/ Ene adin, ene desio, ene memoria zolatik?”.
Uste dut Kittof Prud’homme bakarra zela, Ipar Euskal Herrian, pasio handiz publiko “atipikoarekin” sorkuntzan aritzeko, azken urteetan. Urriaren 24an zendu da, 54 urtetan. Ea kaos orokorraren garaian Kittof bezalako humanista kuraiosak agertuko garen, eta gai izanen garen elkartasunez aurre egiteko halabeharrari, sorkuntzaren alor askeak gozatuz “tipiko” zein “atipikoen” artean, jendetasun soilez.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lagun marika batek deitu dit galdetzeko nola salatu dezakeen hurrengoa: joan zen Akarlandara, EHUren parean dagoen parkera, eta komun publikoetan bi tiporekin zegoela, udaltzainen bizpahiru kotxe agertu ziren super azkar, poliziak sartu ziren komunera borrekin hormak kolpatzen,... [+]
Bortizkeria zuzenak, agerikoak eta isilak, gainjarriak eta zeharkagarriak, mikroak eta geldoak. Bortizkeria egunerokoan irristatzen da, uneoro, boterea edo erabakitzeko ahalmena duenak ez duenaren aurrean boterea erabiltzen duenean. Hainbeste egoeratan murgiltzen gara... [+]
Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]
Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Ekainaren 12an munduko bazter guztietatik –Euskal Herritik ere– heldutako ehunka pertsona batuko dira Egiptoko El Arish hirian, hortik Rafah-raino abiatzeko, Gazaren aldeko martxa globalean. Israel palestinar herriaren aurka egiten ari den genozidioa salatuko dute,... [+]
Nahiz eta jakina izan inkestak ez direla errealitatearen isla zehatza, interesgarria da bistadizo bat ematea, beti eskaintzen baitigute gai zehatzekiko tenperatura sozialaren arrastoren bat. Are garrantzitsuagoak dira, gai zehatzetan sartuegiak edo katramilatuak egoteagatik,... [+]
Haurrak begiratzeko gure paradigma ez da erabat aldatu, baina aldaketak-edo egiten ari gara, egia da, beste kontzientzia maila batekin, aferak duen garrantziagatik-eta. Bazen garaia. Kontua da, baina, haurren bizitza gure esku dagoela, eta behar duten bizimoduan aldaketak... [+]
Stanfordeko Unibertsitateak dohainik eskaintzen duen Storm deituriko erreminta ezagutu berri dut. Adimen artifiziala erabilita, edozein gairen inguruan artikulu akademikoak sortzeko diseinatutako ikerketa tresna da. Fidagarriak eta baimenduak diren hamaika iturri erabiltzeko gai... [+]