“Begirada transinklusiborik gabe ez dago feminismorik, transfobia dago”

  • Elena Crespi Asensio (Torelló, Herrialde Katalanak, 1981) psikologoa, sexologoa eta Con V de Violeta kongresu feministaren sustatzailea da. Martxoaren 28tik 31ra bitarte izango da bigarren edizioa, online, eta maskulinotasuna izanen dute hizpide. Hitzaldiak doan ikusi ahal izango dira 24 orduz eta ordainduz gero bideo zein audio formatuan gorde ahal izango dira. 


2022ko martxoaren 22an
"Feministon arteko banaketa garaipen patriarkal eta kapitalistarik handienetakoa da. Banatuta bagaude indar gutxiago dugu". Argazkia: Sara Blázquez
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Zergatik da garrantzitsua gure feminismoa berrikustea?

Modu horretan soilik konturatuko baikara barneratu ditugun irakaspen matxistez. Feminismoan murgiltzea ikaskuntza eta berrikusketa prozesu iraunkorra da, gero eta kontzientzia handiagoa hartzen baitugu horrela, egiazki matxistak diren eta normalizatu ditugun gauzekiko. Berdina gertatzen da eguneroko arrazakeria, kapazitismoa, LGTBIQA+fobia eta abarrak antzematen hasten garenean…

Begirada transinklusiboa faltan somatzen al duzu gainontzeko egitasmo feministetan?

Aunitz. Are gehiago, hori ere izan zen Con V de Violeta sortzeko arrazoietako bat. Begirada transinklusiborik gabe ez dago feminismorik, transfobia baizik. Eta borroka feminista borroka intersekzionala den heinean, emakumeok (zisgenero zein transek) pairatzen ditugun zapalketen kontzientzia hartzeko ere borrokatzen du. Zapalketa horiek ugaritzen dira, gainera, zapaldutako bertze kolektiboetako kidea bazara. Gizarteratu diren espazio gehienetan begirada zisheteroa nagusitzen da eta, bertze hainbatetan, partaide transfobikoek parte hartzen dute. Imajina dezakezu ikasketa espazio bat teoria arrazistak defendatzen dituen norbaiten partaidetzarekin? Edo faxistak? Nik behintzat ezin dut onartu giza eskubideen alde lan egiten ez duen ekimenik, beraz, diskurtso transfobikoak ez dira, inolaz ere, feministak.

Feminismoaren banaketa egiazkoa da edo patriarkatuaren eraikuntza bat da?

Feministon arteko banaketa garaipen patriarkal eta kapitalistarik handienetakoa da. Banatuta bagaude indar gutxiago dugu, elkarren aurka egiten badugu ahulagoak izanen gara. Bakoitzak soilik norberarengan pentsatzen badu, gainontzekoei gertatzen zaiena gutxiesten dut eta, beraz, patriarkatuak eta kapitalak irabazten du. Horregatik ezinbertzekoa da indarrak batzea.

Zure genero nortasuna zalantzan jartzen ari zarela erran izan duzu. Zein izaten ari da zure prozesua?

Gogoeta prozesu betean nago oraindik eta zaila egiten zait erantzutea. Baina argi dut bidezkoak ez diren rol batzuen arabera hezi nautela eta jaio nintzenean emakume gisa etiketatu izanagatik aukera anitz ukatu zaizkidala. Horregatik, emakume izateak zer erran nahi duen zalantzan jartzen hasi naiz…

Eta, zer erran nahi du?

Lehendabiziko hilekoa izan nuenean emakumea nintzela erran zidaten, amatasuna nire esentziaren parte dela ere erran izan didate beti, emakume izateagatik sentikorragoa naizela eta ederra izan behar dudala… eta orduan nire buruari galdetzen diot: zer da egiazki emakume egiten nauena? Irakatsi dizkidaten eginkizunek edo dudan gorputzak? Emakume gisa definitzen ninduela erran izan didaten guztiak ez nau definitzen. Beraz, etorkizuna ez-binarioa dela uste dut irmoki. Motz gelditzen zaizkigun bi nortasunetan sartu gaituztela uste dut. Horregatik, izenordain femenino eta neutroekin ordezkatuta sentitzen naiz. Ez dakit eztabaida hau norantz joanen den, baina zalantzan jartzea positiboa da niretzat eta aberasten nau.

Amatasuna aipatzen zenuen. Historikoki deserosoa izan da feminismoarentzat. Zergatik?

Gizarte patriarkalak amatasuna inposatu duenez, feminismoaren olatu batean askatasun sexualaren aldeko aldarria nagusitu zen eta feministak bertze muturreraino joan ziren. “Patriarkatuak ama izatea nahi badu, kontrakoa eginen dugu”, alegia. Baina horrek ere ez digu, emakume gisa, askatasun gehiago ematen, eta ama izan nahi duen emakume bat feminista izan daiteke berdin-berdin. Arazoa ez da ama izatea edo ez, arazoa da hori zoriontasunaren bide bakarra dela ulertzeko heztea, betebeharra izango balitz bezala, hain zuzen ere. Horregatik ezinbertzekoa da gure haurrak askatasunean heztea.

Baina, nola hezi daitezke haurrak feminismoan?

Erronka garrantzitsuenetako bat da hori, eurek aukera baitute gauzak desberdin egiteko. Ez dut hemen argi azaltzeko nahikoa tokirik, baina familiok ardura dugu eredu izateko, berdintasunean hezteko baliabideak eman eta eskoletan heziketa feminista aldarrikatzeko. Zalantzarik gabe, hagitz zaila da komunikabideetan, marrazki bizidunetan, telesailetan edo sare sozialetan nagusitzen den edukia aldatzea, baina garrantzitsua da belaunaldi berriek begirada kritikoa izan dezaten eta matxismoa identifikatzeko baliabideekin heztea. Eta, zentzu horretan, erronka nagusia da mutilak nola hezten ditugun, oso ttikiak direnetik, genero sozializazioaren bitartez mutilei eskubide eta eginbehar desberdinak ematen zaizkielako neskekin alderatuz, eta horrek ondorio negargarriak ditu.

Amaitzeko, zein da feminismoaren erronka nagusia, zure ustez?

Gure arteko sororitatea handitzen jarraitzea eta gizonezkoek urrats bat ematea feminismoaren egiazko aliatu bilakatzeko.

Etxekoak

“Haurtzaroa emakumez inguratuta pasa nuen, nire amarekin eta amatxirekin: eurek zaindu, elikatu eta hazten lagundu ninduten. Etxean zein kanpoan lan egiten zuten emakumeak ziren, superwomanak. Eta gizonezkoek ere zaindu ninduten, aitak eta aitatxik. Hein batean, maskulinotasun hegemonikoarekin hautsi zuten eurek, baina etxetik kanpo lan egiten zuten gizonezkoen eginkizunak irudikatzen zituzten... Etxeko logistika zein alde emozionala, aldiz, beti egon izan da emakumeen esku gurean. Gure belaunaldiak eta gure seme-alabek desberdin egitea espero dut”.

 


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Feminismoa
Laura Macaya
“Indarkerian esku hartzeko marko hegemonikoek ez diete onik egiten emakumeak suspertzeko prozesuei”

Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]


Iñaki Mujika ('Handbike' txirrindularia)
“Uste dena baino askoz hobe bizi zaitezke gurpildun aulkian”

Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]


Emakume sexualizatuak oholtzan eta Arrigorriagako polemika: askatasunaren eta eredu patriarkalaren artean

Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]


ZERO CHOU
“Pertsona homosexualak eta tradizioa adiskidetzea nahi dut”

30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.


Kriminalizazioaren gainetik Lurrezko herria

Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]


Gorputz hotsak
“Drag-ari esker deskubritu nuen pertsona trans bat nintzela”

“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]


2025-07-09 | June Fernández
Meloi saltzailea
Jimenez Escudero

1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]


Hizkuntza inklusiboak “ikuspegi berdinzaleagoa” garatzen laguntzen du, ikerketa baten arabera

Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.


2025-07-07 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Jaiak ere, gizonenak?

Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]


2025-07-07 | Ahotsa.info
Iruñerriko mugimendu feminista: “Antolatuta gaude eta autodefentsa feministaz erantzungo dugu”

Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.


Ez zen kapritxoa izan; 25 urte axeri-dantzan

"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]


2025-07-02 | June Fernández
Meloi saltzailea
Senar puteroak

Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak. 

Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]


Harrotasunez bete dituzte Euskal Herriko hiriburuetako kaleak, E28ko manifestazioetan

LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]


San Martzial eguna, Irungo Udalak elikaturiko marmotaren eguna

Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]


Lurra eta konpromisoa ardatz, Bizkaiko hamar emakume baserritarren historia kaleratu dute

Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.


Eguneraketa berriak daude