Liverpool (Erresuma Batua), 1981eko uztailaren 28a. David Moore 23 urteko gaztea Toxteth auzoko kaleetan zebilen, lagunekin geratuta zegoelako. Falkner Square ingurua sutan zegoen eta polizia protestariak sakabanatzen saiatzen ari zen. Baina inor gutxi zegoen Toxtetheko liskarrei begira...
Gau hartan, handik 250 kilometrora bestelako suak piztu ziren Londresko zeruan. Biharamunean Karlos Galesko printzea eta Diana Spencer ezkonduko ziren eta, ospakizunen artean, su artifizialen ikuskizuna antolatu zuten. Milioi erdi pertsona inguru bildu ziren Hyde Parken suak ikusteko.
Margaret Thatcherren kabinetearentzat distrazio bikaina izan zen hura, ezkontzaren distirak zabalik zeuzkan fronteak itzaltzeko balio izan ziolako, tarte batean behintzat. Irlandan IRAko gose grebalarien egoera larria zen. 28an bertan Gerry Adams grebalarien senitartekoekin bildu zen, heriotza gehiago saihesteko ahaleginetan. Thatcherren erantzuna: heriotzen erantzule bakarra IRA bera zen.
Horrez gain, Erresuma Batua industria krisi larrian murgilduta zegoen. Langabezia eta pobrezia datuak bereziki larriak ziren Merseyside eskualdean, Liverpool hirian eta, bereziki, Toxteth auzoan. Ez da harritzekoa uztailaren hasieratik istiluek auzoko kaleak hartu izana. Thatcherren erantzuna: poliziaren errepresioa.
David Moorek desgaitasun bat zeukan; herrena zen. Polizien Land Roverra Falkner Squaren sartu zenean, ez zen ihes egiteko gai izan. Autoak Moore harrapatu eta berehala anbulantzia iritsi zen, baina, iskanbila betean, zaila zen ospitalera iristea. David Sullivan anbulantziako gidariak gerora esan zuenez, “ahalik eta azkarren ospitalera eramaten saiatu ginen, baina ez genuen lortu”. David Moore bidean hil zen.
Biharamunean, 600.000 pertsona baino gehiago bildu zen Londresko kaleetan ezkontza bertatik bertara jarraitzeko. Telebistaren bidez, mundu osoan, 750 milioi pertsonak ikusi zuen ekitaldia zuzenean.
40 urte eta gero, milioika pertsona dago oraindik Buckinghamera begira. Britainiar errege familiaren gorabeherak kontatzen dituen The Crown telesaila azken urteotako arrakastatsuenetakoa da, eta Kristen Stewart aktoreak Oscar saria irabazteko izendapena jaso berri du Spencer (Pablo Larrain, 2021) filman Dianaren rola jokatzeagatik. Baina inork ez du David Moore gogoan.
Esmirna (Turkia), 1647. Sabbatai Zevi rabinoak (1626-1676) bere burua mesias izendatu zuen. Autoizendatze horrek ez zuen une horretan oihartzunik izan. 1651n Esmirnatik egotzi zuten eta hainbat urtetan Grezian, Trazian, Palestinan eta Egipton ibili zen, noraezean. Baina 1665an... [+]
1991n Alpeetan Ötziren gorpua aurkitu zutenetik, egoera oso onean kontserbatutako 5.000 urteko arrastoak ikerketa asko egiteko erabili dituzte. Hasieratik arreta eman zuten azalean zeuzkan 61 tatuajeek. Adituek uste zuten tatuaje horiek azalean ebaki txikiak eginda eta,... [+]
1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]
Killingworth (Connecticut, AEB), 1701. Collegiate School goi mailako ikasketa zentroa fundatu zuten. 1716an eskola berria New Havenera aldatu zuten eta handik bi urtera, 1718an, Yale izena hartu zuen gaur egun AEBetako eta munduko unibertsitate prestigiodunetakoa denak.
Urte... [+]
2019an, Greziako Kasos uharteko uretan, ikerlan bat abiatu zuten Ikerketa Helenikoen Fundazio Nazionalak eta Greziako Kultura Ministerioak. Lanaren emaitza berriki jakinarazi dute: guztira, hainbat garaitako hamar ontzi-hondar aurkitu dituzte. Zaharrenak 5.000 urte inguru ditu... [+]