El Salvadorretik dator berria

El Salvadorreko 2019ko hauteskunde presidentzialak Nayib Bukele-k irabazi zituen lehenengo itzulian botoen %53,1arekin. Presidente berriak 37 urte zituen enpresaria zen, bere publizitate agentzia hamabi urtez aritu zen FMLNren komunikazio eta propaganda kudeatzen eta alderdi horrekin alkate izan zen, 2012tik 2015era Nuevo Cuscatlán herrian eta 2015tik 2018ra San Salvadorren. Ezker erradikaleko politikari gisa aurkezten zen gaztea, hiriburuko alkatetzaren agintaldi amaieran bere proiektu politiko pertsonala eskuinetik bultzatu zuen, eta FMLNtik kanpo.

Bukelek etiketa ideologikoak arbuiatzen dituen arren, kontserbadurismo sozial populistan kokatu genezake. Proiektuak bi ardatz ditu, alde batetik establishment-aren aurkako borroka difusoa; eta bestalde, krimenaren eta ustelkeriaren kontrako borroka zehatzagoa. Horrez gain, business friendly gisa aurkezten da, abortuaren kontrakoa eta Amerikako Estatu Batuekin harreman ekonomikoak estutzearen aldekoa. Halere, Bukelek nagusiki zentro-ezkerreko FMLN alderdia hustu du bototan, horregatik, hautesleri horri begira, oraindik tradizio ezkertiar subiranistaren elementuren bat edo beste gordetzen du interbentzio militarren kontrako jarrera irmoa adieraziz eta El Salvadorren interes nazionala edozeren gainetik jartzeko prest dagoela esanez.

"Proiektuak bi ardatz ditu, alde batetik ‘establishment’-aren aurkako borroka difusoa; eta bestalde, krimenaren eta ustelkeriaren kontrako borroka zehatzagoa"

Bukelek bere karisma handiagatik boto asko erakartzen du, baina presidentearen lehentasuna segurtasuna izateak funtzionatzen du El Salvador bezalako herrialde arriskutsu batean. Horrez gain, garapen bidean dauden beste herrialde batzuetako agintari gazte-autoritario batzuek egin duten bezala, adibidez XXI. mende hasieran Mikhail Saakashvili-k Georgian, Bukelek herrialdearen inertziak hautsi eta estatu eraginkor, moderno eta funtzional bat sortu nahi du herritarrei ziurtasunak emateko. Baina inertzia horiek hausteko lidergo autoritarioak ohikoak izaten dira. Bukele presidente denetik kriminalitate-tasa asko jaitsi da, baina giza eskubideak eta zuzenbide estatua urratu ditu bidean, adibidez, militarrekin parlamentuan sartuz.

Boto-emaileek ez dute Bukele zigortu bere jarrera autoritarioengatik, nolabait ulertzen dutelako sakoneko aldaketak egiteko jarrera autoritarioak behar direla eta hauek barkatuak izango dira emaitzak onak badira. Geroz eta herrialde gehiagotan hautesleek politikak baloratzerakoan emaitzei begiratzen diete soilik. Horrek indartu egiten ditu gobernuak eta lidergoak botere legegileen aurrean.

Ezin uka daiteke Bukelek inertziak hautsi dituela eta emaitza onak lortu dituela talde kriminalen kontrako borrokan, administrazioaren jardunean eta COVID-19ak sorturiko krisiari aurre egiteko neurriekin –Aberatsei errieta diskurtsoa barne–. Guzti horiek bere saria jaso dute 2021eko otsailaren 28ko hauteskunde parlamentarioetan. 1992ko bake akordioen ostean, lehenengo aldiz alderdi batek gehiengo osoa izango du parlamentuan. Nuevas Ideas, Bukeleren alderdiak, 89 eserlekuetatik 56 lortu ditu, eta horiei bere aliatu den GANAk ateratako bostak eransten badizkiogu bi heren luzeko gehiengoa osatzen dute.

Bukelek El Salvadorreko presidente batek aspaldian izan duen botere kontzentrazio handiena izango du. Ikusteko dago jarrera autoritarioak ugaldu eta sistema autoritario bat eraikitzen duen. Izan ere, 2024ko hauteskunde presidentzialetara ezingo litzateke aurkeztu konstituzioaren arabera eta une honetan duen botere eta prestigioarekin zaila egiten da pentsatzea besterik gabe presidentetza utziko duela.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


Militantzia politikoaren debekurik ez!

Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]


“More with less”

Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]


Smartphonea: gure fetitxe erregea

Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]


Marxter Chef

Mamu batek zeharkatzen ditu sukaldeak: Karlosen mamuak.

Karlos ez da aurkeztu Master Chef Celebrity lehiaketara. Bere sukaldaritza-ondarea aztertuta, oso argi dauka ez duela lehiakideen aukeraketa gaindituko. Izan ere, hedabide eta gastronomiaren akademiaren ateak itxita izan... [+]


Teknologia
Joan zaitez...

2018an itzali nituen sare sozialak, baita gailuen jakinarazpen gehienak ere, bizitzan arreta non jarri kontrolatzen hasteko saiatu asmoz. Egunero lan horretan jarraitzen dut, sitsa argira nola, nire jakin-minak errealitatea ulertzen lagunduko didan informazio freskoa bilatzen... [+]


2025-01-15 | Aingeru Epaltza
Houstonetik Nafarroa Arenara

Beyoncé futbol amerikarreko partida baten atsedenaldian, Houstonen (Texas). Kantari estatubatuarra cowboy jantzirik atera da estadio erdira. Kapela hegaluzeak tapatzen dio burua, zangoak belaunetarainoko bota luzeek. Soineko zuri urriak, berriz, izterrak eta paparra... [+]


Eskuak

Eskua bularrera eroan, eta bostekoa ukatu dio Siriako agintari berriak Alemaniako Kanpo Arazoetarako ministroari, ministro emakumeari. Modu adeitsuan, baina arbuioa jasan du Annalena Baerbock-ek. Aurretik, Al-Golani siriarrak, ordea, luzatu eta astindu dio eskua Jean-Noel Barrot... [+]


Urte berri goiza

Urte berri goiza Joxe Ansorenak, gure aitona Isidroren anaiak, sortutako biribilketa baten izenburua da, urteberri goizean txistulariek kalez kale jo zezaten asmatua. Doinu horren airean, gaueko kondarrak bilduz joaten ginen, zabor kamioiak bezala. Behin, Sakito mozkor galanta... [+]


Primaderako liliak

“Urte berri-berri, zer dakarrazu berri?” oihukantatzen genien, urteko lehen eguneko gaupasatik bueltan, bidean gurutzatzen genituen goiztiarrei. Eske puxken esperantzan gu, mozkor panparrotuok. Eta artean ez baitzen ez runner-ik ez eta selfie-rik ere,... [+]


Trump, berriro

Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]


2025-01-13 | Gerardo Luzuriaga
Euskadiko Selekzioa?

Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]


Entzumen eta hizkuntzako irakasleen gaur egungo egoera kezkagarria eta horren ondorioak

Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]


Eguneraketa berriak daude