El Salvadorretik dator berria

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

El Salvadorreko 2019ko hauteskunde presidentzialak Nayib Bukele-k irabazi zituen lehenengo itzulian botoen %53,1arekin. Presidente berriak 37 urte zituen enpresaria zen, bere publizitate agentzia hamabi urtez aritu zen FMLNren komunikazio eta propaganda kudeatzen eta alderdi horrekin alkate izan zen, 2012tik 2015era Nuevo Cuscatlán herrian eta 2015tik 2018ra San Salvadorren. Ezker erradikaleko politikari gisa aurkezten zen gaztea, hiriburuko alkatetzaren agintaldi amaieran bere proiektu politiko pertsonala eskuinetik bultzatu zuen, eta FMLNtik kanpo.

Bukelek etiketa ideologikoak arbuiatzen dituen arren, kontserbadurismo sozial populistan kokatu genezake. Proiektuak bi ardatz ditu, alde batetik establishment-aren aurkako borroka difusoa; eta bestalde, krimenaren eta ustelkeriaren kontrako borroka zehatzagoa. Horrez gain, business friendly gisa aurkezten da, abortuaren kontrakoa eta Amerikako Estatu Batuekin harreman ekonomikoak estutzearen aldekoa. Halere, Bukelek nagusiki zentro-ezkerreko FMLN alderdia hustu du bototan, horregatik, hautesleri horri begira, oraindik tradizio ezkertiar subiranistaren elementuren bat edo beste gordetzen du interbentzio militarren kontrako jarrera irmoa adieraziz eta El Salvadorren interes nazionala edozeren gainetik jartzeko prest dagoela esanez.

"Proiektuak bi ardatz ditu, alde batetik ‘establishment’-aren aurkako borroka difusoa; eta bestalde, krimenaren eta ustelkeriaren kontrako borroka zehatzagoa"

Bukelek bere karisma handiagatik boto asko erakartzen du, baina presidentearen lehentasuna segurtasuna izateak funtzionatzen du El Salvador bezalako herrialde arriskutsu batean. Horrez gain, garapen bidean dauden beste herrialde batzuetako agintari gazte-autoritario batzuek egin duten bezala, adibidez XXI. mende hasieran Mikhail Saakashvili-k Georgian, Bukelek herrialdearen inertziak hautsi eta estatu eraginkor, moderno eta funtzional bat sortu nahi du herritarrei ziurtasunak emateko. Baina inertzia horiek hausteko lidergo autoritarioak ohikoak izaten dira. Bukele presidente denetik kriminalitate-tasa asko jaitsi da, baina giza eskubideak eta zuzenbide estatua urratu ditu bidean, adibidez, militarrekin parlamentuan sartuz.

Boto-emaileek ez dute Bukele zigortu bere jarrera autoritarioengatik, nolabait ulertzen dutelako sakoneko aldaketak egiteko jarrera autoritarioak behar direla eta hauek barkatuak izango dira emaitzak onak badira. Geroz eta herrialde gehiagotan hautesleek politikak baloratzerakoan emaitzei begiratzen diete soilik. Horrek indartu egiten ditu gobernuak eta lidergoak botere legegileen aurrean.

Ezin uka daiteke Bukelek inertziak hautsi dituela eta emaitza onak lortu dituela talde kriminalen kontrako borrokan, administrazioaren jardunean eta COVID-19ak sorturiko krisiari aurre egiteko neurriekin –Aberatsei errieta diskurtsoa barne–. Guzti horiek bere saria jaso dute 2021eko otsailaren 28ko hauteskunde parlamentarioetan. 1992ko bake akordioen ostean, lehenengo aldiz alderdi batek gehiengo osoa izango du parlamentuan. Nuevas Ideas, Bukeleren alderdiak, 89 eserlekuetatik 56 lortu ditu, eta horiei bere aliatu den GANAk ateratako bostak eransten badizkiogu bi heren luzeko gehiengoa osatzen dute.

Bukelek El Salvadorreko presidente batek aspaldian izan duen botere kontzentrazio handiena izango du. Ikusteko dago jarrera autoritarioak ugaldu eta sistema autoritario bat eraikitzen duen. Izan ere, 2024ko hauteskunde presidentzialetara ezingo litzateke aurkeztu konstituzioaren arabera eta une honetan duen botere eta prestigioarekin zaila egiten da pentsatzea besterik gabe presidentetza utziko duela.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Tortura argitara atera ezinik oraindik Euskal Herrian

Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]


Teknologia
Whatsappa utzi

Ez naiz buruan ideia hau darabilen bakarra, asko gara munduan Whatsapp eta Telegram mezularitza aplikazioak hartzen ari diren botereaz kontziente bide hori jorratu nahi dugunak.

Familia, lagunak, komunitateak, lana, komunikabideak... Mezularitza aplikazioekin dena dugu... [+]


2025-07-16 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hondakinak

Hondakinak etorkizuneko material berriak dira. Iragarki marketineroa izan daiteke, baina diseinu eta eraikuntzaren ikerketa munduan sormen bideak irekitzeko aukerak ekarriko ditu, dudarik gabe. Europako hondakinen legedia zorrotz jarriko dela iragartzean, nolabait ulertarazten... [+]


2025-07-16 | June Fernández
Meloi saltzailea
Torre-Pacheco

Twerk klasean gertatu zen, Bilbon. Merkataritza-gune batean dago dantza eskola, eta gortinek ez dituzte kristalak erabat tapatzen. Emakumezko lau ikasleok eta irakasleak luzaketak egiten geundela, gure short labur eta top-ak jantzita, bi mutiko hasi zitzaizkigun kristalaren... [+]


2025-07-16 | Aingeru Epaltza
Garikoitzen itzala

Herria astekariaren ez hain aspaldiko aleak irakurtzea aski da antzemateko Mixel Garikoitzek Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako gizarte nagusiki katolikoan utzitako arrastoaren sakonari.

Ibarreko Garakoitxeko semea, bertze ordezkaririk ez du Iparraldeak Erromako... [+]


Nagusikeria

Berriz gertatu da. Bartzelonako Unibertsitateko ikerlari batzuek (emakumeak) salatu dituzte beren nagusiarengandik (gizona) jasandako sexu erasoak eta nagusikeria edo botere-gehiegikeria. Eta berriz ere, ospe handiko gizonaren aldeko adierazpena bultzatu dute, baita... [+]


Espektakuluen tranpa

Semea futbol talde batean jolasten da eta, kurtso amaieran jokatutako hamaika torneoren artean, Athletic Cup-era gonbidatu dute bere ekipoa aurten. Txapelketak laurehun talde eta 5.000 futbolari inguru batu ditu; haur eta nerabe, senideak eta lagunak kontatu gabe. Itzelezko... [+]


Atera daitezela herriko plazara

Ekain amaieran iragan da Banka eta Urepeleko eskola publiko uztartuetako urte hondarreko ikusgarria. Eskola gehienetan bezala, Bankako ama-eskolako irakasleak eta Urepeleko lehen mailako bi irakasleek, hirurek elkarrekin, urtero antolatzen dute haurren emanaldi nagusia:... [+]


2025-07-16 | Karmelo Landa
Zenbait traba eta bide bat

Gauzak ez dira horrela, baina horrelaxe daude, bai. Euskal erreferente politiko ofizialak Espainiara eta Frantziara begira daude Euskal Herrira bainoago. Estebanek eta Otegik etengabe kontseiluak ematen dizkiote Sánchezi gobernagarritasun modu berriaz eta Espainiako... [+]


EIRE euskal unibertsitate-irakasleen elkartearen amaiera

Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.

Euskal Herrian ere... [+]


2025-07-14 | Rober Gutiérrez
25 urteko bidaia

Sortze beretik proiektu batekiko lotura profesionala egon denean eta atxikimendu emozionala hain handia denean, zaila izaten da berari buruz hitz egitea. Bai Euskarari ziurtagiriak 25 urte bete ditu, eta bizi izandako oroitzapenak eta esperientziak metatzen zaizkit oroimenean... [+]


Eguneraketa berriak daude