Amak miaztu gabeko sasiardia
Arkumeak jaiotzeko sasoia geroxeago izan ohi da, baina han eta hemen dagoeneko ikusi dut bat edo beste. Axuria jaiotzen denean ardi amak miaztuz-miaztuz soina garbitzen dio; maitatzen duela esaten da. Kumeak, ordea, era guztietakoak etortzen dira, amak ere bai, denetakoak dira eta zenbaitetan amak ez du kumea maitatzen.
Gure lagun batek erabiltzen duen irain politenetakoa bada “amak miaztu gabeko sasiardia”. Hasteko sasiardia zara, ez Latxa edo Karrantzako ardi muturgorrien edo muturbeltzen mailako arraza jasoa; ezta gutxiago ere: sasiardia. Gero, jaiotakoan eta kume-kumea zaren artean erditu eta sortu zaituenak ez zaitu miaztu.
Zenbat horrelako egoera gertatu dira gure historian nekazaritzan eta abeltzantzan. Amaren arraza dena dela, ama da, kumearentzat besterik ez da: ama. Eta amak erditu arterainoko lanak hartzen ditu eta gero... bizkarra ematen dio. Ustezko ama diren teknikariek, ustezko bidegileek, “administrazioek” eta era guztietako jakintsuek nekazaritzaren alor eta soro desberdinetan itxura guztietako proposamenak eta proiektuak diseinatu eta haizatu dituzte, alabak alegia. Izari eta tamaina guztietakoak, diru laguntzen eta tolestura guztietako aterpeen babesaren aitzakian, gehienetan egitasmoaren gezurraren eta erremediorik gabeko morrontzaren jakitun izanik. Makina bat jende gizendu da nekazaritzaren egitasmoetan datorren zaputzaldiaren jakinaren gainean. Ipurdikoa ematea suspertu dute. Amak miaztu gabeko sasiardia. Ardiak izan kulpa eta bildotsak paga, dio esaerak.
Orokorrean gure paisaia osatzen duen nekazaritzan ohikoa bada panorama hori, zer esan azkenaldi honetan barrutik bol-bol eta kanpotik pul-pul ari den pinugintzaren sektoreaz. Ardi asko tototu eta mejoratu da pinugintzaren bilakaeraz. Lur jabeak eta basozaleak egoeraz jabetu direnean berandu da, oso berandu. Izan ere ezkutatu egin baita egoera, zaputzaldiaren musika ozenegia egin den arte. Ardia zintzarri-jole barrenean, atarian elurra biharamunean.
Pinugintzak utzi duen panorama, dagoenerako utzi baitu, ez dago bere alaba miazteko prest ez dagoen amaren esku uzteko moduan. Ardiaren hutsak pagatu bildotsak.
Basotik fundazioa aurkeztu du duela gutxi Gipuzkoako Foru Aldundiak, lurralde horretako baso pribatuen kudeaketa “aurreratua” egiteko asmoarekin. Baina Gipuzkoako lurrak industria-forestalistaren kolonia edo fabrika handi bihurtu nahi badira, horrek izen bat dauka:... [+]
Negu giroaren iritsierarekin, etxe askotan sutondoak piztuta daude dagoeneko. Baina, ba al dakigu sua elikatzeko egurra nondik eta nola ateratakoa den? Nafarroa Behereko Hergarai ibarrean badute basoak modu iraunkorrean ustiatuz egurra ateratzeko kooperatiba bat: Sugarai... [+]
Egungo basogintza ereduarekin eta kudeaketarekin kezkatuta, hainbat talde sortu dira azken urteotan Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban. Pasa den martxoan, talde horietako hamaikak batzea eta plataforma batean antolatzea erabaki dute. “Pinuaren gaixotasuna dela-eta, eukaliptoa... [+]
Irlandak hogei urtetan 440 milioi zuhaitz landatu nahi ditu klimaren kontrako borrokan, 2050erako "karbono neutral" izatera iristeko. Urtean 22 milioi zuhaitz landare berri, laurden bat hostozabalak eta beste hiru laurdenak koniferoak. Hori teorian. Praktikan, Sitkako... [+]
Phyllanthus rufuschaneyi zuhaixkak nikela pilatzeko gaitasuna du. Landarea nikelak kutsatutako lur sailetan landatuz gero, landareari izerdia atera eta bertatik nikel zitratoa eskuratzen dute. Horrela, kolpe bakarrean nikel garbia lortu eta kutsatutako lurrak garbitu daitezke.
Hondarribiko ikasleek ametza zuhaitzaren haziak ernaltzen lagundu eta ondoren Jaizkibelen landatu dituzte, bertako basoa pixkanaka berreskuratu dadin; mendiaren hiru dimentsioko maketa ikusgarria ere osatu dute; eta Jaizkibelen kokatutako hirigintza plan bat asmatu dute... [+]
Iaztik jasotako azken sagarrak jaten ari gara etxean, Malus domestica. Sasoi betean daudenak azaloreak dira, Brassica oleracea var. botrytis. Lizarra, Fraxinus excelsior, hortxe dago, kieto, segurtantzan; egun luzeagoen zain loratzeko.
Gure atari aurrean lizar dotore bat bizi... [+]
Larunbatean, martxoak 23, Basoen Munduko Eguna dela eta, aldarrikapen giroan ospatzeko kanpaina antolatu dute Galizian: bertako mendi eta ibarretan monolabore bilakatua diren eta azken aldian sekulako suteak eragin dituzten eukaliptoak erauziko dituzte egun eta ordu berean, baso... [+]
Gure etxe gaineko mendian baso zabalak ditu Aitzondo baserriak. Zuhaitzetan nabarmena du sail bat, batez ere orain udazken minean. Itsasotik enbata sartu eta mendian behera laino kiribil bihurriak jaisten direnean zuhaitz zorrotz horien muturrak lanbrodura artean ageri dira,... [+]
Insignis pinuari eraso dioten onddoek hankaz gora jarri dute Bizkaiko eta Gipuzkoako basogintza. Azken ia mende batean gorabehera handirik gabe moldatu den basogintza osoa kolokan jarri dute onddo xixtrin batzuek. Xixtrin baino gehiago, ziztrin esan beharko dugu, izan ere, a zer... [+]
Dagoeneko badakigu Kalifornian jatorria duen Pinus radiata landaketa intentsiboek kolapsoa eragin dutela Bizkaiko paisaian. Aurreikuspenen arabera, bost urteren buruan pinu landaketa ia guztiak (70.000 ha baino gehiago Bizkaian) pinuen osasuna erabat kaltetzen duten honako hiru... [+]
2017ko aurrekontu parte-hartzaileetan herritar batek Sarrigurengo (Nafarroa) ubidearen alboko gune naturalean baso jangarria sortzea proposatu zuen. Momentu hartan proiektuen artean bozkatuena izan ez zenez, atzera bota zen proposamena. Baso jangarria sortzearen ideia hor geratu... [+]
Saran martxoaren 1etik 3ra burutzen ari dira Zuhaitz mugarroen 2 biltzarra. Elikagaien ekoizpenean soroetan zuhaitzak integratzearen abantailak lantzen dituen agroforesterian gero eta interes handiagoa pizten dute egurretarako bezala aziendak elikatzeko lepatu edo mugarrotutako... [+]