Oihanak modu jasangarrian ustiatuz egurra ateratzeko proiektua
Negu giroaren iritsierarekin, etxe askotan sutondoak piztuta daude dagoeneko. Baina, ba al dakigu sua elikatzeko egurra nondik eta nola ateratakoa den? Nafarroa Behereko Hergarai ibarrean badute basoak modu iraunkorrean ustiatuz egurra ateratzeko kooperatiba bat: Sugarai. “2009an hasi zen abentura; ibarreko ate irekietan oihangintzaren eta egurraren gaiak jorratzeko bildu ginen biztanle multzo bat”, azaldu ditu hastapenak Peio Harlouchet kudeatzaileak. Bost urte eman zituzten proiektua fintzen, eta azkenean, 2015ean sortu zuten Sugarai kooperatiba, 104 partaiderekin.
Lau ardatz edo helburu zituzten kooperatiba sortu zutenean: oihangintzari berriz interesa ematea eta oihan jabeekin batera hura modu iraunkorrean kudeatzea; zirkuitu laburrean egurraren arloko ekonomia berpiztea; ibarrean enplegua sortzea eta oihan-jabe ere baziren laborariei baratzegintzatik haragoko diru-iturri bat ematea. “Berotzeko egurraren ustiapena izan zen abiatu genuen lehen gauza, baina hasieran lan ainitz beste enpresa batzuekin egin behar izaten genituen”, dio Harlouchetek. Gaur egun, ordea, prozesu osoa kooperatibak berak egiten du, eta lanaldi osoko bi lanpostu ditu. Egurra puskatuta eta xehetuta saltzen dute.
Baina, zer egiten du kooperatibak ustiapena modu jasangarriagoan egin dadin? “Diagnostiko bat egin ondoren sartzen gara beti oihanetan, eta gure inguruneari dagokion materiala erabiltzen dugu, bazterrak eta pistak ez kaltetzeko”. Baso-lanetarako tresneria zein eguraldia izaten dute kontuan, eta haien eremua egoitzatik gehienez 30 kilometrotara dute mugatua. Irisgarritasun aldetik zailagoak diren zenbait mendi eremutan ere ari dira lanean, jabeei nolabait “utziak” zituzten oihan horiek ustiatzeko aukera eskainiz.
Oihana birlandatzen
Duela bi urtetik, kooperatibaren beste ardatz bat oihanen birlandaketa da. Karbono isurketa baxuko zertifikazioa eskuratu dute, eta modu horretan, landaketak egiteko finantzaketa dute karbono isuriak konpentsatu nahi dituzten enpresengandik. “Denetarik landatzen dugu, espezieak nahastuz, oihanaren iraunkortasuna eta indarra segurtatzeko: pagoa, ametza, haritza, gaztaina, lizarra, zurzuria, izeia, pinua…”.
Etorkizun hurbilera begirako proiektuak ere badituzte esku artean. Hain zuzen, 2022ko primaderan serreria bat martxan jartzea aurreikusten dute. “Egurra hobeki balorizatzeko ideiarekin, bestelako gauzetarako ere erabiltzea da asmoa: burdinbideetako egurretarako, teilatugintzarako, tauletarako…”. Salmenta egiteko orduan ere 30 kilometroko muga dute jarria, zirkuitu laburreko filosofia biziki inportantea baita haientzat. “Gure helburua ez da multinazional bat bilakatzea, baizik eta gurea bezalako kooperatibak sortzea nonahi, ibar guzietan. Hurbileko egitura eta izaera duten tresnak garatu behar ditugu”.
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]