Ni hiltzen naizenean, ez ehortz elizan kantu zaharrak garapena izan du: Donostiako Udala areto apropos bila dabil, herritarrek hileta laikoak antola ahal ditzaten. Ongi iruditzen zait, kristaua naizen aldetik ere. Bakoitzak bere hilak egokien deritzon eran agurtzeko modua izatea elkarbizitza mailaren neurri ona da eta.

Hobe legoke kristau komunitateek euren elizak zabalduko balituzte eginkizun horietarako ere. Badira eliza moderno askotxo, non tradizio kristauaren apaingarri gutxi dagoen, eta bi funtzioetarako aise egoki litezkeen. Orain gure auzoko elizetan ez dago bake apur baten bila sartzerik, turista zaratatsuez beteta daudelako. Garapen hauxe iruditzen zait niri desegokia.

Hileta erlijiosoek ere garapena behar lukete: laikotasunari tartea utzi. Erlijiosoaren hautua egin arren, familiek ez dute ukatzen azken agurraren adiera soziala. Gainera Gipuzkoako azken apaiz gazte-karka aldrak sarri garapen teologiko lotsagarriaz burutzen ohi ditu zeremoniak. Entzundako sermoi baten haria: “Inork ez du ukatzen arima hilezkorra denik (horixe ezjakintasuna). Baina gure fedearen berezitasuna hauxe da: hezur haragitan berpiztuko garela sinestea. Juan ezagutu dugun bezalaxe, berdin-berdin, piztuko da azken egunean”. Horri jarraiki hogeita piku minutuko saioa bota zuen delinkuenteak. Fededun izateko babu-plasta izan behar dela pentsarazi nahi zigun nonbait. Nola piztuko da Juan, hamabi urteko galtza motxetan edo zahartzaroko makuluaren laguntzaz?

Pertsona asko aztoratu omen ditu Sapiens liburuak. Utzita irakurri dut amerikar kutsuko best-seller erdi zientifiko-tranposoa: garapen zientifikoaren ondorioz, etorkizunean ez dugu hiletarik beharko, hilezkorrak izango garelako. Gertatzekotan, boteretsuen pribilejioa izango da. Horretan ez da garapenik: behekoak betiko legean hilko gara.

Utzita irakurri dudan beste liburua Patria da. Fernando Arámburu ikasle ohiak idatzia. Irakurterraza eta eskasa, lore eta ohore mordoa bildu duen arren. Horren gainean telesaila garatzekotan dabiltza, baina aktore protagonista euskalduna lortzea zail gertatzen ari zaie. Patria jarri nahi lukete batzuek ikastetxeetan material didaktiko gisan, Herenegun proiektuaren ordez. Fernando ikasleak hamasei urtez zituen obsesio berberak agertzen ditu liburuan. Ez du garapen handirik izan.

Gure zirkua uda honetako poz handia izan da. Iker Galarzak eta konpainiak garatutako ekimena arrakastatsu gertatu da. Merezi ere bai. Apustu egin dute eta haur eta helduen barreak, arreta, harridura lortu. Bejondeiela. Barreak ez du hiletarik behar. Hilezkorra baita.