"Gizonezkoek euren egitasmo feministak sortu beharko lituzkete"
Zuzenbidean doktorea eta Antígona ikerketa taldeko zuzendaria da Encarna Bodelón (Bartzelona, 1967). “Generoa eta Berdintasuna” eta “Indarkeria matxisten” graduatu ondoko ikastaroen zuzendarikidea da eta bere ikerketa lerro nagusiak, generoa eta zuzenbidea, eta emakumeen zigor penala izan dira, bertze hainbaten artean.
Zein da zure ustez emakumeon eskubideen osasuna gaur?
Nazioartean aurrera egin dugu emakumeon eskubideen aitorpenean, baina horrek ez du esan nahi soziologikoki desberdintasunak gainditu ditugula. Europar Batasunean, adibidez, gizon-emakumeen aldea gutxitzetik urruti, hazten ari da. Adibidez, Katalunian zein Espainiako Estatuan ugariak dira hainbat eta hainbat aldagai ekonomiko, hala nola, soldataren arrakala edo emakumeon langabezia. Kezkagarria da oso.
Zenbateraino hobetu da egoera azken urteotan?
Zuzenbidearen arloan, kontzientzia feminista asko hazi da: 90eko hamarkadan ez zegoen jurista feministarik eta orain, aldiz, bai. Baina kasu, oraindik ere, zuzenbideak ez ditu emakumeon eskubideak bermatzen. Zailtasunak desberdinak dira gaur egun, baina bere horretan jarraitzen dute. Sarri gertatzen da eskubide bat ase bezain agudo desberdintasun-gune bat irekitzen dela. Eskubideen borroka etengabeko bilakaeran dago.
Antígona ikerketa taldeko zuzendaria zara. Noiz eta nola jaio zen?
Duela 15 urte sortu genuen Zuzenbide Filosofiako hainbat irakaslek. Gure helburua hastapenetik izan zen zuzenbideko irakaskuntza eta ikerketa feminista sustatzea. Urte hauetan guztietan graduatu ondoko hainbat espezializazio sortu ditugu, tartean, eraso matxisten inguruan Espainian egin daitekeen ikasketa bakarra. Bestalde, zuzenbideko ikerketa feminista jorratzen dugu.
Zertan aldatu da taldea?
Jende aunitz hezi dugu, prekarietatearen testuingurua tarteko, ikasketak amaitzeko Espainiatik kanpora erbesteratu behar izan dutenak. Taldea aldatzen joan da, beraz, baina, ikerketa hainbeste zigortu duen krisi ekonomikoaren gainetik, lortu dugu etengabeko garapenean egotea, pozik gaude.
Feminismoa sarri aitortzen zaigu emakumeoi. Gizonezkorik ere egongo da tartean, ezta?
Nahi baino gutxiago. Antígonan adibidez, %95 emakumezkoak gara. Orokorrean oso zaila da gizonezkoak zuzenbide feministara erakartzea. Joera orokortua dela esango nuke, graduondokoetan ere 25 ikasletik urtero gizonezko bat edo bi izaten dira, gehienez ere. Gizonezkoek arazo larria dute, eta feminismora batu baino, euren egitasmo feministak sortu eta autokritika egin beharko lukete. Baina, zoritxarrez, ez dago gaur gaurkoz gizonezkoen egitasmo feministarik.
Hitz egin dezagun espetxe zigorraz. Generalitateko kontseilarien espetxeratzeak berpiztu du emakumeen eta kartzelen eztabaida. Zein iritzi duzu?
Isilarazita dago kartzelen gaia orokorrean, baina zer esanik ez emakumezkoen espetxeratzearena. Espainian eta Katalunian hauen espetxeratzea %6aren bueltan da, baina murritza izateak ez du justifikatzen gaiaz ez hitz egitea. Emakumezkoen espetxeratzea bereziki larria da, gizonezkoenean agertzen diren arazoak larriagotzen direlako. Hala nola, familien deserrotzearen, arazo ekonomikoen edo bazterketaren bitartez. Baina ez hori bakarrik, emakumeen espetxeetan bazterketa ikaragarria dago generoari lotuta.
Kataluniak Estatu independente izatea lortzen badu, zein izan beharko litzateke espetxeen funtzioa?
Itxi beharko lirateke. Emakumeena abiapuntu interesgarria da, oso erraza baita emakumezkoen espetxe guztiak ixtea: emakumezkoen %95a jabegoaren kontrako delitu txikiak eta drogen salerosketa dela-eta dago espetxeratuta. Beraz, argi dago espetxeek, gaur gaurkoz, ez dutela funtziorik asetzen. Espetxeak gizartearen porrota dira.
Nola aldatu daiteke presondegietako sistema?
Azpiegiturari dagokionez aldaketak egin dira, baina ez da sustatu espetxeratzeen funtzioaren inguruko eztabaida sakonik. Ezinbestekoa da espetxe sistemaren alternatibak sustatu eta testuingurua aldatzea. Adibidez, jabetzaren kontrako delituen edo droga trafikoaren aurrean espetxeratzearen zigor alternatiboak daude. Zentzurik ba al du kokaina kilo erdia trafikatzen duen emakume batek sei urte ematea preso? Zigor horrek zerbait konpontzen al du gure gizartean? Ezer ez. Baina, ez hori bakarrik, hilketa bat egiten duen edonork arreta berezia behar du, baita egin duen mina konpontzeko ere. Espetxeratzeak ez du ezer konpontzen.
Amaitu aurretik, zein dira berdintasunaren aldeko erronka nagusiak?
Geure sistema ezaugarritzen duen eredu patriarkal neoliberalaren kontrako borroka nekeza da, eta lan asko dugu egiteko, baina baikorra naiz feminismoa geroz eta biziago ikusten baitut. Uste dut erronka nagusia orain gizonezkoekin lan egitea dela: lan asko egin dugu prebentzioari dagokionez, baina gizonezkoak ez dira mugitu. Bestalde, ezinbestekoa da zainketari dagokion lana gizarteratzea, eta azkenik, emakumeen pobreziaren kontrako neurriak hartzea ezinbestekoa da.
“Zuzenbidea ikusmolde feministatik bizi dut. Ikasketak hasi ahala konturatu nintzen zuzenbidea neutraltzat jotzen den arren, gaur egun etnozentrismo juridiko gisa izendatzen dugun horretan oinarrituta egon dela betidanik. Beraz, 90eko hamarkadako hastapenetan Espainian zuzenbide formazio feministarik ez zegoenez, Holandara joan nintzen ikastera. Orduan konturatu nintzen emakumeon eskubideak ez daudela erabat bermatuta eta, ondorioz, erakundeak sortu direla geure beharrak kontuan hartu gabe”.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Espazio askeen defentsan jabego pribatuen aurka manifestatu dira. Errepidea itxi dute. Bestalde, ostegunean bizikleta martxa bat egingo dute eta larunbatean manifestazioa.
Sexismoan, genero indarkerian, bullyingean gizonok dugun ardura fokupean jarri du iragarki batek (behean bideoa) eta gizon asko neurrigabe mindu, asaldatu eta amorratu dira. Youtuben boto negatibo izugarria du dagoeneko iragarkiak, produktua boikotatzera deitu dute eta barkamena eska dezala exijitu. Txikitatik jaso ditugun genero rol eta botere posizioa birpentsatzea baino erosoagoa da “denak ez gara gaiztoak” leloa errepikatzea.
Nori bideratuta dago Martxoaren 8ko Greba Feminista? Zer aldarrikatzen dute? Nola izango da greba eguna bera? Zer egin behar dute gizonek egun honetan? Mugimendu Feministak Martxoaren 8ko Greba Feminista aurkeztu du Gasteizko Talka espazioan.
Euskal Herriko Emakumeon Mundu Martxak deituta, mobilizazioak egin dira asteartean Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Asko izan dira Andaluziar Herriari eta faxismoaren kontra borrokan ari diren emakumeei elkartasuna adierazi dieten emakumeak.
Ezagutzaren matazak liburua irakurri berri dut eta zeharo interesgarria egin zait. Baina beste gauza batek egin du bide neure burura: Emagin bat beharko genuke euskalgintzetan?
Bilbon, Osakidetzako eraikinaren parean, Errekalde zumarkalea 39an, egingo dute kontzentrazioa. Urtarrilaren 21ean, 10:30ean.
Euskal Herriko Emakumeon Mundu Martxatik gure elkartasun osoa adierazi nahi diogu Andaluziar herriari eta bereziki bertan borrokan dabiltzan emakume feminista guztiei.
1967ko apirilaren 19an Bostongo maratoian korrika egin zuen Kathrine Switzerrek (1947), ofizialki maratoi batean parte hartu zuen lehen emakumea bilakatuz. Lasterketako arautegian eta izen-emate orrian generoari buruzko zehaztapenik egiten ez zenez, “K.V. Switzer” bezala eman zuen izena. Genero markarik gabeko izen laburdura horrekin, bakarrik gizonezkoen parte-hartzea ahalbidetzen zuen idatzi gabeko araua urratu eta maratoian korrika egiteko onartua izatea lortu zuen. Ordutik... [+]
Gozo bezain gordin mintzo da bizitzaz. Zorrotza du begirada eta beltza umorea. Suitzan, “arazorik gabeko” estatu normalizatu kapitalistan ere, kartzelak beteta daudela oroitarazten digu. Kartzela barrutik presoen eskubideen alde egin zuen indar, eta kaletik Free Nekane kanpaina sortuz erantzun zioten. Gaur, Suitzan, Nekane Txapartegi kartzelaren eta torturaren aurkako borrokaren, feminismoaren eta preso politikoen ikur da. Eta misio hau darama motxilan, 1999an torturatu zutenetik:... [+]
Asteak eman ditut ARGIAren mendeurrena dela eta zer idatzi pentsatzen. Egundoko erronka iruditzen zait, nahiz eta Mikel Asurmendik –kolaboratzen daramatzadan bost urte hauetan nire editore estimatua– beti egiten dudana egin dezadala aholkatu izan. Bitartean, nire urtebetetzea ospatu dut eta puntua egiteko kit bat oparitu dit bikotekideak. Bi jostorratz luze eta gorri, artilezko hiru haril koloretsu, eta gida azkar bat.
Txikia nintzenean amama Otiliak trikotatzen irakatsi zidan... [+]
