Oiartzungo hazi barietateak aztertzen
Oiartzungo hazi barietateak eta horiek bertako gastronomiarekin duten lotura aztertzen aritu da Eneko del Amo Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko ikertzailea. Dinamizazio Agroekologikoa graduondokoan egin du azterketa. “Lan honek bi hanka ditu: bata jada egina dagoen ikerketa da, eta bestea orain Oiartzungo Elika kooperatibarekin martxan jarri nahi dugun ekintza”. Ikerketa-ekintza metodologia du lan teoriko-praktiko horrek, aztertutakoa kaxoian gordeta gelditu beharrean errealitatean eragitea du asmo.
Hazien truke sarea, pixkanaka zahartzen
200 urte inguruko antzinatasuneko hiru arto, hainbat babarrun barietate eta bertako arbi haziak topatu ditu Del Amok Oiartzungo baserrietan egindako hamar elkarrizketetan. Adineko jendearen artean hazien hartu-eman handia dagoela kontatu digu, eta gehienek, gainera, ez dute hazi bakarra partekatzen, ia beti hazi barietate ezberdinak elkarbanatzen dituzte. Arto eta babarrunarenak dira han-hemen gehien topatu dituenak.
Hazien sareak denborarekin ahultzen doazela azaldu digu ikerketaren egileak. “50 urtetik beherakoen artean zirkuitu horiek apaltzen doaz. Egon badaude trukeak, baina gehienbat baserri giroari edo landa bizitzari lotuagoak dauden gazteen artean”, dio. Aziendak mantentzen dituztenek, adibidez, hazi barietateak kontserbatzeko eta trukatzeko ohitura handiagoa dutela azaldu digu.
Baratzea “lehengo bizimoduaren” gotorleku
Agroekologiaren barruan gai asko uki zitezkeela jakitun, baratzeari lotutakoak zergatik lehenetsi dituen kontatu digu Del Amok: “Gure lurraldeak jasan dituen paisaia aldaketa guztien artean, nolabait bizirik mantendu diren ‘irlatxo txikiak’ dira baratzeak. Abereak desagertzen doaz, basoak erabat aldatu dira baso-politiken ondorioz… baratzeak ere transformatzen joan direla nabarmena da, baina nolabait jendearen ondoan mantendu dira gaur arte”. Aldaketak aldaketa, lehengo bizimoduaren gotorleku bezala uler daitezke baratzeak: “Barietate tradizionalen eta horien gaineko ezagutzaren gordailu biokulturalak dira”. Landa inguruko herri txikietan ere hiriko dinamika asko gailentzen diren garaiotan, lurrarekin eta lehengo bizitzarekin lotura egiten diguten zubiak dira.
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]