“Politikoki erabilitako eraikuntza da itsuskeria”

  • Histoire de la laideur féminine (Itsuskeria femeninoaren historia) liburuaren idazlea dugu Claudine Sagaert soziologoa. Genero-ikuspegian oinarriturik, Antzinarotik gaur egun arte egindako “itsusi” kalifikatzailearen erabilpena aztertu du. Ondorioa kezkagarria da: menderatuaren posiziotik aldendutako emakumeak diskriminatzeko eta estigmatizatzeko erabili da betidanik. Garaiak aldaturik, gaur egun edertasuna bilatzearen presioa dute bizi emakumeek.

XX. mende hastapenetik, itxurak geroz eta garrantzi handiagoa hartu duela azaltzen du Sagaertek: “Hainbat mendez itsusia dela entzunik, geroz eta ederrago izatearen presioa hor du emakumeak”. (Arg.: Claudine Sagaertek utzia)
XX. mende hastapenetik, itxurak geroz eta garrantzi handiagoa hartu duela azaltzen du Sagaertek: “Hainbat mendez itsusia dela entzunik, geroz eta ederrago izatearen presioa hor du emakumeak”. (Arg.: Claudine Sagaertek utzia)
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Nola definitzen duzu itsuskeria?

Iraina dugu definizioaren erdigunean. Eraikia da eta diskriminazio tresna gisa erabiltzen da. Pertsona bat itsusi gisa sailkatuz gero, errazagoa zaigu gaitz egitea. Politikoki erabilia den eraikuntza bat da itsuskeria. Genero-ikuspegitik aztertzean argiki ageri da.

Sorgin-ehizarekin, esaterako.

Kalifikatzaile horren atzean emakumearen independentzia da gordetzen. Usu bakarrik bizi ziren, nahiko independente ziren. Sendabelarrei buruzko jakintza zuten. Jakintzak boterearekin errimatzen duenez, jakintza-botere lotura hori mugatzeko, diskriminatu eta sutara bidali zituzten. Medikuntza antolatu zuten, jakintza lapurtuz. Boterearen usurpazioa gertatu zen, dimentsio intelektualik gabe irudikatzeko emakumea. Izandako feminizidio handienetarikoa dugu, emakumeei eraso zietelako, menderatuaren papera betetzen ez zuten emakumeei.

Ez dira itsusi gisa definituriko bakarrak izan.

Mutxurdinekin berdina gertatu zen. Zergatik? Estatus hura ez zelako onartua. XIX. mendean, Bas-bleu espresioarekin izendatu emakume letradunekin ere berdin. Idazten zutelako. Eta sexualitate “desbideratua” zutenekin ere bai, ez ziren osoki emakumeak.

Feministei ere lotzen zaie kalifikatzailea.

Gogoetatzen duen emakumeari lotu ohi da itsuskeria. Asaldatzen diren guztiak jotzen dira itsusitzat. “Ederra izan  eta isildu” izanki leloa, hitz egiten duena itsusia da. Ederrak ez du adimentsuarekin bat egiten. Gaur egun ez da hain azkarki sentitzen, baina ideia hor da. Femen-ekin adierazgarria da. Ez dira serioski hartuak eta hein batean haien itxurarengatik da.

Aspalditik ematen da joera hori?

Antzinako Grezian jada emakumearen gutxiagotasuna ahultasun fisiologiko bati lotzen zuten. Hipokratesen ustez, hotza eta hezea da emakumea; izan haurdunaldi ala hileko, beti eri balitz bezala ikusia da. Eri izanki, bere ahal intelektualak eta batez ere moralak ezin ditu erabili. Kalos Kagathos da zinezko edertasuna, fisikoki, intelektualki eta moralki ederra dena. Emakumeak azaleko edertasuna du. Pandora oso ederra da baina Hesiodoren testuari segi, Hermesek txakur baten bihotza ezartzen dio. Emakumea materiari lotzen da, gizona espirituari. Aristotelesen testuek diote materia moldegabea dela eta gizonak diola forma ematen. Bakarrik hartuta, emakumea eskasa da. Mentalitateen historian leku handia du horrek.

Lotura hori nolakoa zen Erdi Aroan?

“Emakumearen gorputz ederrak ustelkeria baino ez du gordetzen”, Clunyko apaizak dioenez. Antzinaroko usteak “Eva” pertsona ondorioztatu zuen: bekatuaren oinarrian dena, itsuskeria morala duena.

Eta gaur egun?

Eskubideak lortu ditugu XX. mendean. Emakumeok historia idazten dugu eta gureaz gogoetatzen gabiltza. Ez gara gehiago aitaren edo senarraren gerizapean. Hala ere, ez da sinple eta ezin dugu orokortu. Elementu garrantzitsu bat hedatu zen XX. mende hasieratik aitzina: ispilua. Ordura arte aberatsek eta bizargileek baizik ez zuten.

Garrantzi handiko objektua.

Paradoxikoki, eskubideak ukan arren itxuraren menpe da gaur egun emakumea. Daukan itxuraren erantzuletzat joa da. Aldaketa handia da hori. Fatima Mernissik dio diktadorerik gabeko diktadura batean garela. Hainbat mendez itsusia dela entzunik, geroz eta ederrago izatearen presioa hor du. Itsuskeriari gerra deklaratua zaio. Bestalde, emakume zuriari lotu ohi da edertasun femeninoa. David Le Bretonek dio emakumea “etengabeko zuzentzean” dela. Gizonak baino askoz gehiago, nahiz eta haiek ere geroz eta presio handiagoa ukan.

Zahartasunak itsuskeriarekin errimatu ohi du.

Edertasuna emakume gazteari lotu ohi da. Garai zaharretan, menopausia eta gero ez zuen ezertarako balio emakumeak. Idatzi anitzetan ikus daiteke  emakume zaharrak ez duela sexualitaterik ukan behar. Gaur egungo film gutxitan da sexualki uros den emakume zahar bat ageri. Berriz ere, gizonentzat ez da berdina gertatzen.

Txikitatik sentitzen da presioa.

Jean-François Mathieuk dio neskato bat 7 urterekin jada krisian dagoela bere itxurarekin. Ninfoplastiari buruz ari naiz lanean eta haien gorputzarekin, sexuarekin, hots, itxurarekin desadostasunean diren gaztetxo batzuk ezagutzen ditut. Tabua hautsiz, itsuskeriari loturiko suizidioei buruzko estatistikak eskatzen ditu Claude Olievensteinek: itsusiak direla erran izan zaielako edo edertasunaren irizpideak betetzen ez dituztelako suizidatu direnei buruzkoak.

Nola lor dezakegu gure burua maitatzea giro honetan?

Ez da galdera samurra. Emakumeok hitza hartzen segitu behar dugu, presioa errefusatu behar dugu. Edertasunak denbora anitz hartzen digu eta denbora hori gutxiago dugu uros izateko beste bideak jorratzeko. Akitzen gaitu eta ondorio latzak ekar ditzake. Azkenean, amaierarik gabeko borroka da, bizirik izatea zahartzea delako.

Tabua hautsi

“Testu politikoak aztertuz ohartu nintzen itsuskeria eraikuntza dela. Bestelakotzat hartzen den gorputzari dagokionez, hau da ezberdinari, atzerritarrari buruz argiki ageri da. Edertasunaz liburu anitz daude, haatik, ez gara itsuskeriaz hitz egiten ausartzen. Tabua da. Alta, bizi anitzen bihotzean dugu eta benetako arazoak dakartza. Norberaren eraikuntzan eragiten du eta erabat estigmatizatzailea eta mingarria da, bestearen begiradatik pasatzen delako”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Generoa
92 urteko gizon bati kartzela zigorra ezarri diote, zaintzaileari sexu erasoak egiteagatik

Akusazioa onartu, eta eragindako kalteengatik, kalte ordainak ordaindu dizkio: zigorra jaitsi diote, eta, beraz, ez du kartzelara sartu beharko. Beste gizon batek aitortu du bost urtez bikotekideari sexu abusuak egin zizkiola: zigorra jaitsi diote hamahiru urtetik laura, eta... [+]


20 urteko gazte bat atxilotu dute Beasainen, sexu erasoa egitea leporatuta

Erasoa Loinatz jaietako azken egunean gertatu zen. Goierriko Itaiak elkarretaratze bat antolatu zuen gertakaria salatzeko.


Adin txikiko bat taldean bortxatzea leporatuta hiru gizon ikertzen ari dira Arabar Errioxan

Hiru gizonetatik bi adin txikikoak dira eta epaitegian deklaratu dute. Hirugarrenaren bila ari dira.


Mario Lópezi ezarritako 13 urteko kartzela zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak

Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]


2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


2025-06-04 | June Fernández
Meloi saltzailea
Ulertezina ulertzea

13 urteko mutil bat da Adolescence telesailaren protagonista, bere eskolako neska bat erailtzeagatik atxilotua. Lau kapitulutan zehar saiatuko gara ulertezina ulertzen, baina gidoilariek ez digute azalpen errazik emango, baizik eta bullying dinamika nahasiak, manosferaren eragin... [+]


2025-05-30 | ARGIA
Gizon batek 13 urteko alaba hil du eta bere buruaz beste egin du ondoren, Bilbon

Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.


Baionako gizon bat epaitzen ari da Paueko Auzitegia, zortzi adin txikiko bortxatzea leporatuta

Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]


2025-05-21 | Onintza Enbeita
Arlette Apraiz. Militante feminista
“Beste Gernika bat da hau, herriak hasieratik sinistu zion sexu abusuen biktimari”

2023ko abenduan notizietara salto egin zuen Gernika-Lumok: bertako saskibaloi entrenatzailearen kontrako salaketa bat zegoen sexu eraso jarraituak egitearren. Sare Feministaren izenean, zurrunbilo mediatikoan murgildu zen Apraiz.


Gizon bati hamasei urteko kartzela zigorra ezarri diote alaba bortxatzeagatik eta tratu txarrak egiteagatik

Gipuzkoako auzitegi baten arabera 2016 eta 2018 urteen artean bost aldiz bortxatu eta beste hainbat sexu eraso zein tratu txar egin zizkion, neskak 12-14 urte zituenean. Gizonari hamasei urte eta hiru hilabeteko kartzela zigorra eta kalte ordainetan 50.107 euro ordaindu beharra... [+]


“Haurren jakin-min erotikoa kriminalizatzen, moralizatzen eta patologizatzen dugu helduok”

Ludotekan, gazte txokoan, udalekuetan... batzuk musukatzen ari direla, beste hark zakila erakutsi duela eta honakoak gorputzarekiko irainak jaso dituela, hori guztia kudeatzea ez dute erraza hezitzaileek. Adibide praktikoz lagunduta, 'Nola landu sexualitatea hezitzaileon... [+]


Sexu erasoak egiteagatik zigortu dute Gerard Depardieu aktorea, baina ez da kartzelara joan beharko

Hemezortzi hilabeteko kartzela zigorra ezarri dio epaitegiak, baina ez du zigorra bete beharko. Azken hamarkadan, dozenatik gora emakumek salatu dute aktore frantziarraren sexu erasoen biktima izan direla. 2021ean Les volets verts filmaren grabaketan eraso ziela salatu zuten bi... [+]


2025-05-12 | Euskal Irratiak
“Errientaren apartamentua ikasgelaren gainean zenez, ikaslea hara eraman eta bortxatzen zuen”

Donibane Garazi inguruko herri ttipi batean sortua da Bea, eta 1970eko hamarkadan ondoko eskola publiko batean ikusi zituen bortizkeria, sexu eraso eta bortxaketak salatu dizkigu. Irakasleak eragiten zizkiela tratu horiek ama eskolako eta lehen mailako haurrei, mutikoak bortizki... [+]


2025-05-08 | ARGIA
Iratxe Sorzabal absolbitu du Espainiako Auzitegi Nazionalak, “tratu gizagabeak” pairatu izana aitortuta

Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.


Eguneraketa berriak daude