'Vogue'-ko azaletik Hitlerren bainura

  • Munich, 1945eko apirilaren 29a. Lee Miller eta David E. Scherman argazkilariak Hitlerren apartamentuan sartu ziren. “Helbidea urtetan poltsikoan gordeta izan nuen” adieraziko zuen gero Millerrek. Hitlerren bainugelan, arropa erantzi eta bainuontzian sartu zen Miller. Schermanek argazkia atera zion, botak parean zituela, ordu batzuk lehenago bisitatutako Dachau kontzentrazio esparruko lohiaz zikinduta. Baina ez zuen lortuko han ikusitakoak bainuan garbitzea. Gau hartan Hitlerren Municheko apartamentuko ohean egin zuen lo Millerrek. Adolf Hitlerrek biharamunean egin zuen bere buruaz beste, Berlinen.

Lee Miller modelo ohia 1945ean, Hitlerren bainuontzian. (Arg. David E. Scherman)
Lee Miller modelo ohia 1945ean, Hitlerren bainuontzian. (Arg. David E. Scherman)

Elizabeth Miller Poughkeepsien (New York) jaio zen 1907an. 19 urte zituela auto batek harrapatu zuen ia, Manhattaneko kale batean. Condé Nast Vogue aldizkariko editoreak lagundu zion ezbeharra saihesten, eta, ezustean, modelo karrera abiarazten. Hurrengo urtean, 1927ko martxoaren 15ean, Lee Millerren aurpegia Vogue-ko azalean agertu zen, George Lepapek marraztuta. Edna Woolman Chase aldizkariko editore buruarentzat Milerrek “neska modernoa” irudikatzen zuen, eta hurrengo bi urteetan New Yorkeko modelo preziatuenetakoa izan zen.

Lee Miller 1920ko hamarkadaren amaieran, ‘Vogue’ aldizkarirako egindako argazkian.

Modelo lanaz nekatuta eta kameraren beste aldean aritzeko nahiak bultzatuta, 1929an Parisera joan zen. Man Ray artistaren estudiora iritsi eta "zure ikasle berria naiz" esan omen zion. Man Rayk ez zuen aprendizik hartzeko ohiturarik, baina, berehala, haren ikasle, modelo, musa eta maitale bihurtu zen Miller. Pablo Picasso, Paul Éluard eta Jean Cocteau ezagutu zituen, besteak beste, Pariseko egonaldian.

1932an itzuli zen New Yorkera. Argazki estudioa jarri zuen han, eta lan enkarguak proiektu artistiko surrealistekin uztartu zituen handik aurrera.

Bigarren Mundu Gerrak Londresen harrapatu zuen argazkilaria, Roland Penrose senarrarekin bizi zela (hura ere artista surrealista). Londresko Blitz-aren argazkiak atera zituen, eta ingurukoen kezkei jaramonik egin gabe, Vogue-ko gerra korrespontsal akreditazioa lortu zuen. Pariseko liberazioa eta Alsaziako gudua, Saint Maloko napalmezko lehen erasoa eta Buchenwald eta Dachau kontzentrazio esparruak fotografiatu zituen.

1977an hil zen Ingalaterran, minbiziak jota, 70 urte zituela, eta gerran bizi izandakoek eragindako estres post-traumatikoa erabat gainditu gabe.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: II. Mundu Gerra
Missak Manouchianen lorratza
Euskal partisano komunistak nazien kontra

Otsailaren 21ean Missak Manouchian eta Melinée Assadourian senar-emazte armeniarren gorpuzkiak Pariseko Panteoian sartuko dituzte ohore guztiekin. Poeta eta partisano komunista, Manouchianek ekintza ikusgarriak gidatu zituen Bigarren Mundu Gerran okupaturiko Frantzian,... [+]


2024-02-12 | Jakoba Errekondo
Indi gaztainondoaren gerrateak

Zuloan sartuta egotea ez duk txarrena –esan zion Manuk–, txarrena duk ez jakitea noiz aterako haizen, edo inoiz aterako haizen ere. Lander Garroren Gerra Txikia nobelan, non gerra bateko iheslarien gorabeherak azaltzen dituen, pertsonaien artean, Anna Frank dakarte... [+]


Frankismoko bunkerrak
Hormigoizko orbainak Pirinioetako mugan

1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]


Adolf Eichmann: errugabea sentitzen zen nazia

Aurten 60 urte bete dira Hannah Arendtek Eichmann Jerusalemen liburua kaleratu zuenetik. Urte bat gehiago pasatu da Adolf Eichmann funtzionario nazia, Holokaustoaren "arduradun logistikoa", Israelen urkatu zutenetik. Eichmannen epaiketaren jarraipen... [+]


Nor zen Adolf Eichmann?

Karl Adolf Eichmann (Solingen, Alemaniako Inperioa, 1906 - Ramleh, Israel, 1962) Alemania naziko SSetako goi-mailako ofiziala izan zen, bereziki ezaguna Azken Konponbidea edo Azken Soluzioa deitu zitzaioneko “arduradun logistiko” gisa izendatu izan delako... [+]


Eguneraketa berriak daude