Tabako bila
Irakurri berri dudan Hain gutun luzea (Mariama Bâ/Iokin Otaegi) eleberriak zer pentsatua eman dit poligamiaren inguruan, hainbat herrialde musulmanetan tradiziozko praktika den horren harira astindu desexotizatzaile ezin osasungarriagoa eskaintzeaz gain, aurreikus nezakeenaren oso bestelako zerbait aurkitu baitut Bâ-ren nobelan, bigarren ezkontza legezkoa gorabehera, zeharo arrotz suertatu ez zaidan gertaera-segida bat: Ramatulayeren senarra, adin ertainera iritsita, andre gazteago bati lotzen zaio. Ahal duelako, dirua daukalako eta hain zuzen horrek alda dezakeelako andre gaztearen pobrezia-patua.
Ramatulayeren ezkon-harremana ez zen bereziki desastrea, ez emaztea txolin zapaldua, ezta senarra ere munstro misogino bat; aitzitik, komedia erromantiko tradizional baten tankera har zezakeen bikotearen istorioak, aise asko: biak ikasiak eta klase onekoak eta Senegalen burujabetzaren aldekoak deskonolonizazio garaietan, elkar desio eta maite zutelako engaiatuak, gurasoen kontrako iritzi zenbaitzuei aurre eginda. Eta, hala ere, aski ez.
Tabako bila joan eta sekula itzuli ez zirenen istorio asko etorri zaizkit akordura. Zigarreta-kaxaren eufemismoari beren-beregi egina bezala deritzot, monogamiaren haustea islatzeko, hain justu ere tabakoa orain gutxira arte oso egon delako gizonei lotua, andre askorentzat matxinadazkoa izan delako erretzea, besteak beste hortzak horitu eta edertasun santuari kalte egiten diolako. Baina gogoa makal utzi nau oroitzapen errenkadak, nahi baino andre erretzaile gutxiago agertu zaizkidalako eta tabako eroslearen zain askotxo, osterantzean jende-modu indartsua izan arren umiliazioari zelan erantzun ezin asmatuta, edo ezinduta, besterik gabe, arrazoi ekonomikoengatik, edo seme-alaben mendekotasunagatik.
Ramatulayek bihotz emanda beste tabako istorio bat etorri zaidan arte.
2001. The Corrections eleberria (Jonathan Franzen). Denise sukaldari arrakastatsuak, lan egiten duen jatetxeko nagusi erakargarri, zoriontsuki ezkondu eta pater familias berdingabearekin flirteoan dabilela, horren emaztea ezagutzen du, andre kaotiko eta maitagarri bat, noski Denisez inolaz ere fio ez dena.
Denisek ere ez du sobera gustuko, oztopotzat hartzen du, bere bizitza gainontzean itzelari falta zaion maitale liraina lortzeko oztopo, maitalegaia zalantzati baitabil, ez aurrera ez atzera, nahi duela argi iradokiz baina egiatan ezer egin gabe, eduki badaukan segurtasun epel eta txepela galtzeko beldur, ziurrenik. Denise tipoaren etxean sarriagotan agertzen hasten da, lanaren aitzakian, harraparitzat baitu bere burua, eta bere eskuetan egoera mugimendurik ezetik ateratzea. Baina zenbat eta emaztea sakonago ezagutu, orduan eta jakin-min gutxiago sortzen dio nagusiak, eta orduan eta argiago ikusten du akaso tipoa bera dela harraparia, akaso Denise bera dela tipoaren familia bizitza orbainik gabeari falta zaion maitale liraina. Eta hori bai ezetz.
Azkenean, beraz, emazte kaotiko baina maitagarriarekin endredatzen da Denise, eta txortan sutsu egitera emanda igarotzen dituzte bizpahiru hilabete, sexu-pasarte esplizituak leitzeari lotuta irakurlea hogeitaka orri, emakumeen arteko harreman afektiboak nolabait espiritualagoak direla gezurtatuta, eta konplizitate hori dena haragira ekarrita, atzamar eta mingain aseezinetara.
Pasioaren bestondoan aurkitzen ditu senarrak, artean hatsanka eta larru hutsean, zigarro banari zupaka.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]