Euskal abestien partituretan, herriko zein egiledunetan, maiz testuak ez dira zuzenak. Bakarkako kantarien edo abesbatzetakoen lana eragozten duten hamaika akats izaten dituzte. Honez gainera, bada beste nahaspila iturburua: idatzitako hitzen ahoskera.

Abestien sonoritatearen ederra alderdi musikalean dago, dagoenez, baina hitzen ebakieran ere bai. Gaztelaniaz, edonork uler dezake XVI. mendeko madrigalak yeismoz kantatzeak kalte egiten diola interpretazioari. Operan aritzen diren bakarrekoek ere ongi ikasten dute hainbat hizkuntza ahoskatzen aria hunkigarrienen emozioa modu eraginkorrean komunikatzeko.

Gurean, Hator, hator kantatzeko garaian, nola abestu, daigun edo dezagun? Ikusiko dok, ikusiko dek edo ikusiko duk? Nola ahoskatu, yatera edo jatera? Ama ere poz-atseginez edo Ama´re poz-atseginez? Askok Amaren poz-atseginez, niretzat inongo poz-atseginik gabe.

Batzuetan saltsaren jatorria abesti beraren zabalkundean dago. Inguru txiki bateko abestia, Durangaldeakoa kasu honetan, Euskal Herri osora zabaldu da. Lehenago ere gertatu dira horrelakoak eta Andre Madalen lapurteraz edo Agur Xiberua gipuzkeraz kantatu izan dira, arrakasta seinale. Baina koherentzia abesti osoan mantendurik, ez egungo nahas-mahasean.

Herri giroan, sagardotegian edo parrandan ez dago ezer eskatzerik. Goi-mailako kontzertuetan, ordea, ahotsaren koloreari, tonuen gozatzeari, fraseoari, hainbat hizkuntzaz ongi ebakitzeari arretaz erreparatzen zaiolarik, euskaraz ere gutxieneko mailari eustea eskatu beharko genuke abestien mami artistikoa indar osoz geureganatu ahal izateko.

Musikenek prestatu beharko luke honetan lan txukuna eta kantu ikasleei edo abesbatza zuzendariei irakatsi, bestela inork ez duelako egingo. Euskal Herriko goi-mailako musika ikastegia da Musikene. Sarri aritzen naiz bertan ikasitakoekin elkarlanean eta esan dezaket kalitate handiko musikari gazteen harrobi bihurtu dela. Kantari edo jotzaile izan, zuzendari edo konpositore, klasikoan, jazzean, garaikidean zein rockean gure artean inoiz ez bezalako musikari trebatuak ateratzen ari dira bertatik. Euskaldunak asko. Aipatutakoaren eskasia, ordea, behin baino gehiagotan sumatu dut eta bideratzen hastea eskertuko litzateke.

Horrela Pablo Sorozabal, esaterako, ez litzateke bere hilobian haserretuko Gabiltzan kalez-kale umore onian (ez onean) entzutean.