Bere lanak sinatu zituen lehen idazlea

(Arg: British Museum)
(Arg: British Museum)
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Ur, duela 4.300 urte. Akkadeko errege Sargonek Enheduanna alaba hiriko barruti sakratuko Entu izendatu zuen. Barrutia Mesopotamiako gune erlijioso nagusietakoa zen, eta karguak printzesa Ningal jainkosaren berraragitze hilkorra zela esan nahi zuen. Beraz, Enheduanna Mesopotamiako ordezkari erlijioso gorena zen. 
 
Enheduanna emakumea izateak ez zituen sumeriarrak kezkatzen; ohikoa zen jainkoek emakumezko ordezkariak izatea, eta hori debekatzen zuten herriei iseka egiten zieten. Printzesa nerabea zen kargua hartu zuenean, eta beharbada erantzukizun handiegia izango zen gaztearentzat. Baina sumeriarrak gehien gogaitu zituena printzesa akadiarra izatea zen; akadiarrek hegoaldeko sumeriarrak konkistatu berri zituzten eta, hortaz, ez ziren oso maitatuak.
 
Ondorioz, inperioaren egoera ezin ezegonkorragoa zen. Sargon aita hil ondoren, Rimush neba izendatu zuten oinordeko, baina sumeriarrek hil egin zuten handik gutxira. Manishtusu neba ere estatu-kolpe batean hil zuten. Naram-Sin –Enheduannaren iloba– tronuan eseri eta gutxira, sumeriarrak matxinatu egin ziren eta inperioa Ur hiriburura murriztea lortu zuten. Naram-Sinek tronua bost urtez galdu zuen, Enheduannak bere kargu erlijiosoa bezalaxe. Bost urteko gerra zibil odoltsua amaitzean, biek karguak berreskuratu zituzten. 
 
Urte horietan Enheduannak poema erlijioso ugari idatzi zituen. Idatzi eta sinatu; horrenbestez, historiako egile ezagun antzinakoena da. Poema horietako batzuek, Tenpluetako ereserkiak sortak hain zuzen, sumeriar erlijioa goitik behera aldatu  eta elementu akadiarrak erantsi zizkioten bi ibaietako mitologiari. Enheduanna baino lehen, jainkoek naturako elementuak irudikatzen zituzten: eguzkia, haizea... Printzesa akadiarraren eraginez panteoia giza pasioz bete zen. Esaterako, Enheduannak debozio berezia izan zuen Inanna edo Ishtar jainkosarekiko; maitasunaren, sexuaren, ugalkortasunaren eta gerraren jainkosa zen, eta Mesopotamiako jainko nagusietakoa izango zen handik aurrera. Hortaz, historiako lehen teologo eta erreformatzaile erlijioso ezaguna ere izan zen Enheduanna.
 
Hura hil eta mende eta erdi inguru geroago, Ureko III. dinastiaren hasieran, printzesa jainkotzat zuten ia. Sumeriarrek Enheduannaren familiarekiko gorrotoa ederki erakutsia zuten gerran, baina belaunaldi gutxitan emakume hark herritarren maitasuna eta oroitzapena lortu zituen. Haren sistema teologikoa gailendu zen, eta akadiarrek zein sumeriarrek onartu zuten. Babiloniar garaian, 1.500 urte gerago, Enheduannaren literatura lanak irakurtzen eta goraipatzen zituzten oraindik.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Historia
Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


Mirentxu Loyarte hil da, euskal zinemagile aitzindaria

Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]


Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]


Tamainak garrantzia duenean

Duisburg (Germaniako Erromatar Inperio Santua), 1569. Gerard De Kremer (1512-1594) geografo, matematikari eta kartografo flandriarrak, Gerardus Mercator izen latinizatuaz ezagunak, proiekzio kartografiko berri bat diseinatu zuen. Proiekzio mota zilindrikoa zen, ekuatorearekiko... [+]


Vikingoak eta musulmanak tratuan

Bedale udalerrian (Yorkshire, Ingalaterra) altxor bikingo bat aurkitu zuten 2012an. Archaeometry aldizkarian argitaratu dutenez, berriki altxor horretako zilarrezko piezak aztertu dituzte. Zehazki, berunaren eta oligoelementuen isotopoak aztertuz, zilarraren jatorria zein den... [+]


Arrazakeria, eskuin muturrerantz arrastatzen gaituen korronte zabala

Europan eta munduan arrazakeria gora doa, eta Euskal Herria ez dago joera horretatik salbu. Egun, herritarrak eta jendarteak eskuin muturraren baloreak bere egiteko bide nagusietakoa da arrazakeria. Arazoaren larritasunari tamaina hartzen saiatu gara, eta aztertu ditugu zenbait... [+]


Donostia 1813

Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.

1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]


2025-08-29 | Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu

Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]


Gazte boluntarioak frankismoko memoria berreskuratzen

Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.


Auzo ibilbideak (III)
Txantrea: konfliktiboa, eta zer!

Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Eguneraketa berriak daude