Erroma, K.a. I. mendea. Publio Virgilio Maroni maskota hil zitzaion eta poeta ezagunak hileta arranditsua antolatu zion. Gaur egun ere bada maskotari gizakiei baino omenaldi bereziagoa eskaintzen dionik, baina Virgiliorenak, bizirik zen artean, ez zion seguruenik asko lagunduko; izan ere, Eneida-ren egilearen maskota eulia zen.
Intsektuaren hiletak Virgiliok Eskilino muinoan zeukan etxeko lurretan egin ziren, eta hiriko patrizio gailenak eta merkatari aberatsenak bildu omen zituzten. Hileta ereserkiak kantatu eta omenaldi testuak irakurri zizkioten diptero zenduari. Virgiliok berak ere hainbat olerki utzi zion hilkutxa ñimiñoaren ondoan, erostari profesionalen arrantza eta lantu artean. Hilarri bikaina zizelkatu zuten maskotarentzat. Ripley’s Wonder Book of Strange Facts (1957) liburuak jasotzen duenez, hauxe zioen hilarriko idazkunak: “Eulia, kutxa honek argia eman diezazula, eta zure hezurrek (sic) atseden har dezatela”. Virgilioren euliak berezia izan behar zuen zinez –hezurrak zeuzkan intsektu bakarra izateaz gain– halako omenaldi garestia merezi bazuen; 800.000 sestertziotik gora kostatu zitzaion ospakizuna.
Pentsa daiteke eszentrikotasunak eta nabarmenkeriak eraman zutela idazle ezaguna hotsandiko hileta garestia antolatzera. Baina benetako arrazoiak askoz praktikoagoak izan ziren.
Filipiko guduan Julio Zesarren hiltzaileak mendean hartu eta gero, Bigarren Triunbiratuaren kezka nagusietakoa gudu zelaietatik etxera itzultzen ari ziren soldadu beteranoen beharrak asebetetzea zen. Hiritar aberatsenei zergak igo zizkieten eta lurjabeen eremuak konfiskatzea ere erabaki zuten, lursail horiek soldaduen artean banatzeko.
Virgiliok agintarien artean lagun asko izanik, promulgatu baino lehen izan zuen dekretuaren berri, eta xehetasun garrantzitsua ere iritsi zen bere belarrietara: edonolako ehorzketaren edo hilobiren bat zuten lurrak ez zituzten konfiskatuko. Eskilinoko lursailean hilobirik ez eta, inprobisatzea egokitu zitzaion idazleari. Izaki bizidunen bat ehorzteko, hil egin behar zuen lehenik, eta hobe euli bat akabatzea senitarteko bat galtzea baino. Intsektua maite zuela eta omenaldi eder hura merezi zuela sinestarazteko, herri altxorrari iruzur egiteko alegia, 800.000 sestertzio xahutu behar izan zituen. Baina Erromako zazpi muinoetako batean zeukan etxalde ederra ez zuten ukitu.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Ezkaba mendian espetxe bihurturiko San Kristobal gotorlekuan, 2.500 preso pilatu zituzten frankistek baldintza penagarritan, Hainbat presok antolatuta, 1938ko maiatzaren 22an 795 lagunek hanka egin zuten, Europan inoiz izandako ihesaldi handienean. Haietatik 206 mendian hil zituzten eta gainerako guztiak kartzelara itzularazi, zigor oso gogorrekin. Hiru presok baino ez zuten lortu Pirinioetako muga gurutzatzea.
Hezurren Memoria sailaren baitan egin du Hamaika TB-k Ezkabako ihesaren inguruko erreportaje hau. Europan inoiz izandako preso ihesaldirik handiena gertatu zen Ezkabako San Cristobal gotorlekuan 1938ko maiatzaren 22an. Ehunka presok egin zuten ihes eta geroko pertsona ehizean 206 lagun akabatu zituzten. Frankismoak ezarri zuen ixiltasunaren ondorioz urte askotan ezezaguna izan da herritar askorentzat gertaera hau, baina azken aldian egindako ahaleginari esker pertsona batzuen gorpuzkiak agertu... [+]
Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatuko dute, aitortza berezia eta babes araubidea aplikatuko zaio baita tokiaren onura publikoaren eta interes sozialaren deklarazioa ere.
Azken hamarkadan euskeraren jatorriaren ikerketan inoiz baino emaitza gehiago ematen ari direlakoan gaude: artikuluak, liburuak, eztabaidak… Adibidez, Pariseko unibertsitate batek Hector Iglesiasen Iruña-Veleiari buruzko liburua argitaratu du. Edo L’Harmattan argitaletxe famatuak Eñaut Etxamendi, Dominique eta Fina Davant eta Roger Courtoisen L´Origine de la lengua basque liburua plazaratu du. Argitaletxe horrek liburu bat argitaratzea tesi bat egitea... [+]
1938ko maiatzaren 22an 800 presok baino gehiagok hartu zuten parte. Omenaldia egin die beste urte batez Txinparta elkarteak. Ehunka lagun bildu dira egia, justizia eta erreparazioa eskatuz.
Francoren diktadurarekin amaitzea posible zela erakutsi zuen lehen mugarria izan zen Burgoseko Prozesua. 1970eko gerra kontseilu hartan, epaile izatetik epaitua izatera igaro zen erregimena. Baina hor gertatutakoa ulertzeko, gutxienez urtebete atzera egin beharra dago: 1969ko polizia-sarekada, tortura eta erbesteratze masiboetan baitauka jatorria. Urte beroa bizitu zuten orain 50 urte Euskal Herrian.
1952an Ann Odell neskato ingelesaren eskolan jostailu handiak eramatea debekatu zuten, soilik eskuan sartzen zitzaizkien jostailuak eramateko baimena zuten haurrek. Annen aita, Jack Odell ingeniaria zen (argazkian) eta metalezko kotxe txiki bat egin zion alabari.
Finisterre, Galizia, 1919ko maiatzaren 6a. Alexandre Campos Ramirez poeta, asmatzaile eta editore anarkista jaio zen; jaioterria zela-eta Alejandro Finisterre (galegoz, Alexandre Fisterra) esango zioten.
Ospakizun garaiak bizi ditugu. Efemeride loriatsuen bostehungarren, hirurehungarren urteurrenak Espainiako historia ofizialean. Nafarroako erresuma Gaztelakoak konkistatuta (Espainiaren batasuna eta sorrera), Mundu Berria deskubrituta, lehenengo mundu bira eginda, Espainiako Indar Armatuei aintza eta loria eman zizkioten euskal marinel eta militar garrantzitsuen jaiotza... Testuinguru horretan parte hartu dute espainiar armadako buruek erakunde ofizial zein pribatuek antolatutako hitzaldi... [+]
Gladys Gogoan ekimenak, Kalapie elkarteak eta Eguzkik bizikleta martxa egingo dute Donostian ekainaren 1ean, militante ekologista hil zutela 40 urte betetzen direnean. Horrez gain, egitarau zabala antolatu dute, Donostian, Iruñean eta Tuteran.
