Espainiako Gobernuak estatuko ia familia guztiei eragingo dien bi erreformei buruzko erabakiak hartzea aurreikusten du 2010eko lehen hiruhilekoa amaitu baino lehen. Lan erreforma eta pentsioen erreforma dira eta, beraz, erretiro adinari eragiten diote. Bi erreforma horiek Hegoaldeko euskal herritarrei ere eragiten die, subiranotasun politikorik ezean, gai hauen eskumena Estatuak baitu. Iparraldeko herritarrak, halaber, Frantziako Estatuak erabakitako politikaren menpe daude.

Espainiako Gobernuak hartuko dituen erabakiak, administrazioak, patronalak eta sindikatuek (CCOO eta UGT) negoziatuko dute, nagusiki Toledoko Itunaren testuinguruan. Ondoren, lehen fase horretako akordioek –ala desadostasunek– izapide politikoak eta parlamentarioak gainditu beharko dituzte. Azkenik, akordioa lortu ala ez, Espainiako gobernuak neurriak hartuko ditu. Espainiako Lan ministro Celestino Corbachok hala esan zuen, patronalari erantzunez: “Gobernuak ez du lan erreforma egingo CEOEk eskatzen duelako”, baina zera ohartarazi zuen: “Gizarte elkarrizketan lan araudiaren aldaketari buruzko akordiorik ez badago, Gobernuak egin behar duena egingo du”.

Pentsioa atzeratu

Espainiako gobernuak burutu nahi duen lan eta pentsio erreforma Ekonomia Iraunkorraren Legea deritzonaren barruan dago. Orain arte jakin ahal izan dugunaren arabera, deigarriena eta polemikoena Ekonomia ministro Elena Salgadok azaroan jakinarazitako erretiro erreforma izan da. Ministroak adierazi zuenez, erretiratzeko adin legala 65 urtez harago atzeratzeko asmoa dute. Orain arte langileek beren borondatez erretiroa 65 urtez harago atzeratzeko aukera zuten eta, ordainetan, pentsioak %2 egiten zuen gora, lan egindako urteko. Egungo proposamena legezko erretiroa 65 urtez harago egin ahal izatea da. Ministroak ez zuen mugarik aipatu eta argi esan zuen pentsioen inguruko erabakiak Toledoko Itunean hartuko zirela. Baina, abisu moduan, Holandan erretiro adina berriki 67 urtetan ezarri dela ohartarazi zuen, hau da, egun Espainiako Estatuan ezarritako adina baino bi urte gehiago.

Hala ere, horrelako neurriak, bat-batean ezarri ordez, gradualki ezarri behar direla onartu zuen Salgadok. “Pixkanaka gauzatu behar du”, esan zuen, “Toledoko Itunak erabakia hartzen duenean, adina gradualki igotzea da arrazoizkoena”. Erantsi dugun taulan ageri denez, Espainiako Estatuko –eta beraz, Hegoaldeko euskal herritarren– batez besteko erretiro adin erreala 2008an 63,6 urtekoa izan zen Gizarte Segurantzaren arabera, eta 62,6koa, Eurostaten arabera. Frantziako Estatuari dagokionez, eta, hortaz, Ipar Euskal Herriko herritarrei dagokienez, erretiro adin erreala 59,3 urtekoa izan zen 2008an.

Pentsio sistema erreformatu

Denak bat datoz pentsio sistema erreformatu behar dela esatean, sistemaren etorkizuna epe luzean bermatzeko. Europar Batasunak eskatu zuen, baita Espainiako Bankuak ere. Salgado ministroaren arabera, epe luze hori “25-30 urteko epea” da. Horretarako, Espainiako Gizarte Segurantzaren azken proiekzioetan oinarritu da; azterketa horien arabera, Gizarte Segurantzak 2029 urtera bitartean pentsioak ordaintzeko ahalmena izango luke Estatuaren aurrekontuetara jo gabe. Dena den, 2023tik aurrera gaur egun 60.000 milioi euro biltzen dituen Erreserba Funtsa erabili beharko luke.

Pentsio Sistemaren erreforma duela urtebete abiatu zen Espainiako kongresuan. Espainiako Bankuak, enpresarioek eta sindikatuek beren iritzia eman dute. Orain Gobernuaren txanda da: talde politiko guztien arteko akordioaren oinarri izango den dokumentua aurkeztu behar du. n