Non dago maitagarri berdea?
- Suitza, 1907. Absenta debekatu zuten likore horren jaioterrian. Neurri bera ezarriko zuten gero Italian eta AEBetan. Eta, azkenik, Frantziara 1915ean iritsi zen debekua.
XVIII. mendean Pierre Ordinaire mediku frantziarra Suitzako monasterio batera iritsi zen eta bertan sendatzeko hainbat edabe egin zituen. Horien artean, asentsio-belarrean oinarritutako elixir de absinthe. Diotenez, Ordinaire hil zenean, neskameari utzi zion errezeta. Honek Henriod ahizpei utzi zien gero formula, eta bi ahizpek, azkenik, Dubied izeneko gizon bati saldu omen zioten errezeta 1797an. Dubiedek, bere suhi Henri-Louis Pernod-ekin batera, lehen absenta fabrika sortu zuen: Pernod likore-destilategia jaio zen.
Pernodek merkaturatu eta urte gutxira absenta bohemiaren sinbolo bihurtu zen. XIX. mende amaierako Parisko abangoardia artistikoaren edari kuttuna zen; Degasek bere koadroetan pintatu zuen eta Toulouse-Lautrec-ek cognac-arekin nahastu zuen “Lurrikara” asmatzeko. Fée verte esaten zioten, maitagarri berdea, maitagarriek bezala sendatu eta, gainera, inspirazioa erakartzen zuelako. Eta soldaduei adorea ematen zien, infekzioak sendatzeaz gain; horregatik zabaldu zen hain azkar absentaren kontsumoa Frantziako armadan. Aljeriako gerran (1844-1847) eta Prusiaren aurkakoan (1870-1871) soldaduei absenta edatea gomendatzen zieten, eta gatazka amaituta, etxera itzuli eta likore berdea edaten jarraitu zuten.
I. Mundu Gerran, ordea, absenta debekatu egin zuten, soldaduak koldartzen omen zituen eta hari egotzi zizkioten Frantziako ejertzitoaren hainbat porrot. Absenta aberriaren aurkakoa zen. Lehen zaurituak sendatzen zituen edabe horrek, soldaduak pozoitzen zituen orain.
Egia da asentsio-belarrak, dosi handietan hartuta, haluzinazioak sortzen dituela eta garunean kalteak eragin ditzakeela. Eta egia da, halaber, fin de siècleko artista asko osasun egoera tamalgarrian hil zirela. Baina kontuan hartu behar da beste edari alkoholiko eta substantzia –haxixa, laudanoa, opioa...– batzuk ere kontsumitzen zituztela, eta sifilia eta beste gaixotasun batzuk ohikoak zirela euren artean. Absenta ez zuten debekatu osasunarentzako mehatxua zelako, batzuen negozioa arriskuan jartzen zuelako baizik. 1910ean Frantzian 36 milioi litro absenta edan zituzten. Ardogileek, konpetentziaren beldur, maitagarri berdea deabru bihurtu zuten.
Andrea Velasko dietista eta nutrizionistak elikaduraren bidez menopausiak eragindako aldaketak kudeatzeko zenbait gako eman ditu.
BRN + Auzoko eta Sain mendi + Odei + Monsieur le crepe eta Muxker
Zer: Uzta jaia.
Noiz: maiatzaren 2an.
Non: Bilborock aretoan.
---------------------------------------------------------
Ereindako haziek ura, argia eta denbora behar dute ernaltzeko. Naturak berezko ditu... [+]
Sei urteko etenaldiaren ostean, maiatzaren 18an, Sortzen jaia ospatuko dute Takoneran D ereduko eskola publikoen aldeko jaia. Ikuskizunak, haurrendako jolasak eta Gorka Urbizu edota Borla taldeen kontzertuak izango dira.
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Ebroko Konfederazio Hidrografikoko (CHE) lehendakariak egin du iragarpena aste hasieran: Esako urtegia handitzeko lanen laugarren moldaketari aurten ekingo diote eta urtegiaren eskuin magala egonkortzeko 47 milioi euro gastatuko dira.
Gasteizko Udalak esan du enpresa negoziatzera deitzen ari dela. Sindikatuek eskatu diote Gasteizko langileak defendatu ditzala Enviserren jabea den AEBetako inbertsio funtsaren aurrean.
Bilboko, Gasteizko eta Donostiako herri jaietako ordezkariek agerraldi bateratua egin dute maiatzaren 8 honetan, txosnei jarritako zailtasunak salatzeko eta jai eredu herrikoa "desagertzeko arriskuan" dagoela ohartarazteko.
Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]
Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]
Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]
"Bake zubiak eraikitzeko laguntza" eskatu dio jendeari balkoitik egin duen lehen agerraldian.
“Proposamen oso eskasa egin du Hezkuntza Sailak, berme eta zehaztapenak txertatu barik”, kontatu dio ARGIAri STEILASeko bozeramaile Haizea Arbidek. Ostegun honetan bilera izan dute sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, EAEko irakaskuntza publikoko... [+]
Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.
Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]