Ezer baino lehen gauza bat argitu nahi dut. Eusko Jaurlaritzarekin batera euskaltegiok eman genuen agerraldiko (irailaren 28an) datuak iazkoak ziren, ez 2006-2007 ikasturtekoak, nahiz eta jendeak hala ulertu duen. Aurtengo matrikulazio datu zehatzak urriaren 31n izango ditugu. Aurten, ez dut espero igoera egongo denik, baina oraindik ez dugu baloraziorik egingo ez dakizkigulako datuak zehatz-mehatz.

Arlo ekonomikoan aurrerapauso politak ematen ari gara, baina pauso polit horiek eman behar dira arlo ekonomikoan zein beste hiru esparruetan. Zergatik hiru eremu horiek? Prestakuntzari dagokionez, erronka berrien aurrean formatuago egon behar gara eta kalitatea behar-beharrezkoa da. Sustapenari dagokionez, oraindino euskara prestigiatu beharra dago. Oraindik ere leku askotan euskara jakin barik ederto bizi daiteke. Eta erabilerari lotuz, gure lanaren fruitua hor dago, euskarak zenbat eta prestigio gehiago izan gure ikasleek euskara erabiltzeko aukera gehiago izango dute. Lau arlo horiek ezinbestean joan behar dute lotuta.

Ez dugu ibili nahi hemendik ez dakit zenbat urtetara «krisian gaude» eta hau eta beste esanez, abian jarri dugun bide horretatik jarraitu behar dugu euskaltegiok eta administrazioak. Helduen euskalduntze alfabetatzea eraginkorra izateko, behar-beharrezkoak dira lau zutabe horiek ondo landuta izatea eta elkarlanean aritzea.

Euskara ikasteko arrazoiak asko dira. Bakoitzak berea dauka. Gu saiatzen gara partikularrak diren interes horiek gure helburuarekin lotzen, alegia, euskara erabiltzeko dela. Egia da badela ikasle mota bat titulua gura duena. Berez ez da hori txarra, lortu behar duguna da ikasle hori tituluarekin baino ez dadila geratu, baizik eta konturatu dadila euskara erabiltzeko dela. Dena den, euskaltegira etortzeko erabakia hartu badu nolabaiteko sentsibilitatea daukalako da.

Galdera zaila da, hemendik 15-20 urte barru... AEKn hogei urte baino gehiago daramat eta aldatu dira gauzak, baina euskaltegien egitekoa ez da aldatu. Gauza batzuk, egia esan, ez dira aldatu, esate baterako (eta zoritxarrez diot) badago oraindik eskolak emateko betiko eredua: talde tradizionalarena. Beste gauza batzuk bai, aldatu dira. Adibidez, 0 mailako ikasle askoz gehiago zeuden orduan orain baino. 0 mailako ikasleak izan beharko lukete etorkinek. Etorkinena euskaltegioi ihes egiten digun kontua da, ez da guk bakarrik egin behar dugun kontua.

Badago beste ikasle tipologia bat, D ereduan ikasi duena eta euskara hobetu behar duena. Eta era berean, zabaltzen ari den ikasle tipologia da euskararekiko behar espezifikoak dituztenena. Euskara zenbat eta gehiago erabili, eta zenbat eta espazio gehiago irabazi, behar espezifiko gehiago sortzen dira. Hemendik 20 urtera behar espezifikoak areagotu egingo dira.

Dena den, hemendik hogei urtera erronka handi-handia erabilera izango da...

Irakaskuntzan ere jarraitu beharko da. Egia da badirela belaunaldi batzuk galdutzat eman daitezkeenak, baina batzuetan kalean buelta bat ematen duzu eta ikusten duzu badagoela premia.

Erabileran kristolako erronka dago. Gure erantzukizuna handia da gure zentroetatik 40.000 pertsona pasa direlako. Gure buruari egiten diogun galdera hauxe da: euskaltegian aritu eta gero erabileran ematen dira eman behar diren pausoak? Beraz, hemen non egiten dugu denok kale? Gure planteamendua da guneak lortu behar direla euskara erabiltzeko. Esate baterako, euskaldun berria eta euskaldun zaharra elkarrekin aritzea.

Ea guztion artean -ez euskaltegiak soilik, baita eskolak eta beste ere- kapaz garen diagnostiko komun bat egiteko. Erabilerari buruz asko entzuten da, baina pasa behar dugu asmoetatik ekintzetara.

Euskaltegiok ditugun ikasleak kontuan hartuta, zubi horiek egiten lagundu behar dugu eta euskara dakigunok ere, gure erantzukizuna hartu behar dugu eta ez jarri pisu guztia euskara ez dakienaren bizkar. Euskara ikastea meritu itzela da eta erabilerak kale egiten du.

Ez dago ezer eta egon beharko litzateke, gainera, gaiaren inguruan irakurketa bera egiten dugu. Bakoitza bere arloan gauza batzuk egiten gabiltza.

Bai. Denok ari gara dibertsifikatzen. AEK ezaguna da klaseak ematen dituelako, eta egia da ehuneko oso altua horretara bideratuta dagoela, baina bestelakoak ere egiten ditugu: Ahize izeneko aholkularitza zerbitzua daukagu enpresei zuzendutakoa, ikastaro bereziak maisu-maistrentzat... Erronkak aipatzen ditugunean, badakigu horiek dibertsifikaziotik etorriko direla, beti ere guk kontrolatzen dugun esparruetan arituz. Zorionez, beharrak sortu dira eta guk esan dugu: «goazen 'merkatu' horietan ere sartzera».

Ez. Bat egiten du gure misioarekin. AEKren helburua Euskal Herria euskalduntzea da. Euskalduntzeko batzuetan klaseak eman behar dituzu eta beste batzuetan enpresetan normalizazio planak jarri behar dituzu abian. Dibertsifikazioa egunerokoarekin lotuta dago. Batzuetan guk ikusi dugu beharra -Berbalaguna ekimena kasu, euskara ikasten ari denak laguna behar du euskaraz aritzeko- eta beste batzuetan eskatu egin digute.

Noiz desagertuko garen? Inongo beharrik ez denean, baina bitartean... Dibertsifikazioak badu irakurketa positiboa, beharrak aldatzen doaz, beraz, euskaltegiok denbora guztian egon behar dugu pentsatzen zelan hobetu behar dugun.