Negualdian garai gogorrak hasten dira animalia askorentzat, inguruneko baldintzak asko gogortzen dira. Tenperatura jaitsiera nabarmena da eta honi janaria topatzeko zailtasuna gehitu behar zaio. Horregatik, hegazti migratzaileak abian jartzen dira eta bidaia luzeak egiten dituzte leku epelagoen bila. Goi mendietako animaliak ere altitude baxuagoetara jaisten dira baldintza eramangarriagoen bila. Gertaera jakina da animalia askok neguko egun batzuk "lozorroan" iragaten dituela, alegia, hibernatu egiten duela. Hibernazioa deitzen zaio ekintza horri, non metabolismoaren jaitsiera oso nabarmena izaten den. Azken finean, energia eskaria murrizteko estrategia moduan uler dezakegu, janaria aurkitzeko zailtasun handiagoak baitituzte negualdian. Hibernatzaileak diren animalia gehienak tamaina txikikoak izaten dira eta metabolismo tasa oso altuak dituztenak, eta horrek, noski, janari eskari handia eskatzen du. Baina hibernazioa "lo egitea" baino ekintza konplexuagoa da. Gorputzeko tenperatura kasik ingurunekora parekatzera iristen da. Egoera horretan dagoen animaliak "hilda" dagoela dirudi. Hibernatzaileak diren animaliak odol berokoak dira.

Animalien artean, bereizketa nagusia egiten dugu odol berokoak direnen eta ez direnen artean. Odol berokoak ez direnek, inguruneko tenperatura aldatzen bada, euren gorputzekoa ere bateratsu aldatzen dute, igelek eta dortokek esaterako. Aldiz odol berokoak direnek euren gorputzeko tenperatura erregulatzeko gaitasuna dute, nahiz ingurunekoa aldatu. Horiei homeotermo deitzen zaie eta horiek dira hibernazioaren fenomeno berezia burutzen dutenak. Metabolismoa makaltzearekin gorputz-tenperatura jaisten da, baita bihotz-taupadak eta arnasketa erritmoa ere. Animalia hibernatzaile askok ukimenaren estimuluari ere ez diote erantzuten, beste batzuek egokitzapen denbora behar dute estimuluei erantzuteko. Saguzarrak dira adibide egokia. Horiek hibernazioaz gain, eguneko lozorroa egiten dute zenbait ugaztun eta hegaztik bezala, egunez lo eta gauez esnatzen dira jatekoa eskuratzeko. Gizakia odol berokoa izanik ere, argi dago zoritxarrez, horrelakorik egiteko gaitasunik ez dugula. Tenperatura jaitsiko balitzaigu hil egingo ginateke berehala.

Animalia hibernatzaileek gantza (gantz arrea deitua) metatzen dute euren ehunetan erreserba moduan. Behin animalia esnatzen denean, beharrezko energia bertatik lortuko du. Katagorriek, marmotek, muxarrek... horrela egiten dute.


Gure hartz handiak (Ursus arctos) ere hibernazioaren antzekoa egiten du. Negualdian gustura egoten da lozorroan bere gordelekuaren babesean. Tenperatura jaitsiera ez da hain nabarmena izaten, baina zenbait aldaketa fisiologiko jasaten du. Bere gorputzak 7° inguruko tenperatura jaitsiera jasan dezake, 38°tik 31°ra jaitsi daiteke tenperatura. Gainerako animalia hibernatzaileen aldean tenperatura altuak dira. Lozorro "goxoa" du gustuko gure hartzak. Negua iritsi aurretik ederki hornitzen ditu bere erreserbak, horregatik gure animalia orojaleak janari kopuru handiak irensten ditu. Hibernazio bereziak lau edo bost hilabete irauten ditu, azaro inguruan oheratzen da eta apirila inguruan jaikitzen da. Baina bere loaldia ez da hibernatzaileek ohi duten bezain sakona, estimuluei erraz erantzuteko gaitasuna du. Hitz gutxitan esanda, norbaitek gogaitzen badu erraz haserretzen da. Hala ere, zoritxarrez, ale bakan batzuk baino ez dira geratzen gure inguruan, hamar ale inguru Pirinio aldean eta ehun inguru Kantabriako mendilerroan.

Izoztutako muxar grisak

Animaliatxo txiki eta polit hori (glis glis) ere ez dugu askotan ikusten, animalia gautarra baita. Katagorrien tankerako karraskaria irailean lanean hasten da, negualdirako prestaketak egiten. Pagaziak, ezkurrak, urrak... denak bilduko ditu eta ezin aserik izugarri gizenduko da. Eta lehenengo hotzaldiak hasi orduko, badoa bere txokora loaldi goxoan sartzeko. Pagadi edo harizti bateko enbor-zulo batean topa dezakegu, baina baita baserriko ganbararen batean ere.

"Loaldi goxoa" izaten duela esan dugu, baina ez dakigu zenbateraino den "goxoa", izan ere, metabolismoa makaltzearekin batera, gorputz tenperatura 35° gradutik 1°era jaisten du; muxarra bai benetako hibernatzailea! Arnasketa erritmoa ere izugarri moteltzen da, orduko aldi bakarrean izaten du arnasa hartzea. Hala ere, kanpoko estimuluei berehala erantzuteko gaitasuna izaten du.

Maiatza aldean esnatzen da muxarra. Gantz erreserbak ia agorturik izaten ditu eta pisuaren erdia gal dezake. Hala ere, ez du denbora gehiegi galduko, araldiari ekin behar baitio.

Marmotaren familia giroko loaldia

Lo egitearen inguruan askotan egiten da marmotekiko (marmota marmota) erreferentzia, loaldi sakonak egiten dituenaren ospea baitu. Marmota benetako hibernatzaile galanta da. Goi mendietan ibiltzen den karraskari handi horrek sekulako tunel bideak eraikitzen ditu. Familia giroa gustatzen zaio eta neguko loaldia taldean egiten du, elkarren ondoan babestuz. Udazkenean ondo prestatzen dute gordelekua belar lehorrez horniturik, puntako erosotasunean. Hibernazioak urritik apirila aldera arte irauten du. Marmotek ere, hibernazioa amaitu eta egun batzuetara araldia hasiko dute.

Saguzarraren erretiroa

Ugaztun hegalari bakarrak dira. Gautarrak dira, eguna lozorroan iragaten dute, koba, zuhaitz-zulo, soto... eta horrelako txokoetan. Hibernazioa ere, lozorro sakonean igarotzen dute. Neguan ahalik eta traba gutxien egitea komeni da, lozorrotik esnatzeak energia asko eskatzen baitio, eta biziraupena jarri dezakegu arriskuan. Hibernatzen ari den horrelako animalia bat ukituz gero, hasieran ez da mugituko, baina horrek ez du esan nahi ohartu ez denik, gauza da denboralditxo bat beharko duela egokitzeko, lehenik metabolismo tasa igotzeko, bihotz taupadak bizkortzeko...