EUSKARAZ = DE L'EUSKARA ALA EN EUSKARA?


2003ko martxoaren 02an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Begi bistakoa da, euskarak, komunikazio hizkuntza denaren aldetik, egiten ahal zuen gain behera egina duela mugaz eskualde huntan. Aldiz, ber mementoan, sekulako sasoinean datorkigu bere aldeko atxikimendua, denbora bateko tabu guziak gainditurik, eskuinetik ezkerrera, abertzale ustez "gogorretik" frantses zinez "gogorrera", arteko mardo guziak bere gelatina eztiaz perdukatuz.

Sexu kontuetan askaturik agertzea in den bezala, hemengo bakoitzak hizkuntzaren konplexa, aitzineko belaunalditik jaso trauma izanki, zauria sendaturik eta barne gatazka gainditurik agertzea da konsigna, nortasunaren ahalgea baikorki asumituz jendeen aitzinean, eta nork bere euskal erroak mahain gainean ezarriz ahal den oroz.

Airosteko moldekoa liteke, ez balitz taka bat horren gibelean, zuzen pixa egiten uzten ez duen zerbait. Dena frantsesez pasatzen da, euskaraz segurki (de l'euskara), baina frantsesez (en français).
Hemen gaindiko identitate krisiak, krisi identitateak bilakatzen ahal dira, eta arrunt zifonatua agertzen zira plazara, zure jin eta jan ezin junik, zehar kalte izigarriekin harreman sarean, dela errebelde, artista, drogatu, ohol-bat-ments-dun, intelektual edo inutila baitzira orduan. Baina, agian zorionez, gutarteko gehienek ongi kudeatuko dute gauza eta identitate krisi soila izaten jarraikiko du, baikorki bideraturik, artalde baten itzalpean, sosegu eta konpentsazio aurkituz merke, giro epelean.

Gure identitate krisia hizkuntza krisi bat bada, konkurrentzia biziki azkarra bizitzen du beste krisi baten ganik, jendarte krisia, sozial zedarrien aldaketaren krisia. Gure nortasun zedarriak sortu gineneko herriaren mailako harreman sareen baitan kokatuak dakuskigulakotz daukat esku muturrez hunki dezakegun harreman sare baten eraikitzeko xahutzen dugula hainbeste indar. Cluba, bandoa da bilatzen duguna, izan alderdia, elkartea edo protesta mugimendua.
Eta euskararen gaia, minaren minean delarik, harreman sarearen konponketa horren estakuru bilakatzen da. Nolaz hori?

Departamenduaren alde, autonomiaren alde, sei probintzietako herri eraikuntzaren alde aritzea elgar ezagutza kontua izaten ahal da, etsaia goxo da elgar hobeki lotzeko. Beraz ixtant batez iraun dezakeen ixtorioa da hau, hortan baitugu interesa, elgarren artean sortu habi beroak irautea segurtatzen baitigu aldarrikapenen doia lorpen ez ukaiteak berak.
Bigarrenik galdegitea ez da gosta. Ematen ez duenak du errua, biktima gu gira, injustuak, inkoherenteak, intoleranteak, besteak. Botere tresna edo deliberoak besteeri eskatzeak ez digu duda handirik ezartzen egun oroztako bizian. Aktibismo batean ezartzen gaitu, solas kurutzegune batean, kutzukeria frangoren pasabidean eta gauza interesentak bizitzen diren gune eta jendeen artean girelako itxura itzultzen digu mirailean. Biktimismoa da aspalditik lantzen dugun leloa eskualde pseudo-post-arkaiko-baina-baserritar-halaere huntan. Euskararen gaian koherente izan nahi bada besterik da. Ez da jarraipen kontua, jarraipena galtzea ekarri duen mekanismoen luzatzea baita, baina hausturaren beharrorduaren kontzientzia izatearena. Euskaraz bizitzeko gure baitan haustura beharrezkoa da, euskaraz (en basque) egin nahi bada.

Hegoalde hortan, batzuetan miresten gaituzte hemen politika egiteko dugun moldearentzat. Egia da, bada hemen molde bat aldeko ez denarekin elakatzeko, eta besoz beso bide puska bat egiteko, doi bat Monzonek erran zuenaren haritik. Kultura mailan badu ainitz urte politika hori aplikatzen dugula. Hein handi batean, azalezko euskararen aldeko gesailtze hori hortik eraman lan handiaren ondorio dakusat.

Euskal Kultur Erakundea lehen lorpen bezala aurkezten ahal dugu, zeinetan euskararen aldeko kultur munduak, hemengo hautetsieria eta administrazio frantsesek topo egin baitute. Zeinek du diskurtsoa adaptatu? Kultur munduak bistan dena. Frantses ikuspundutik hemengo gaia ondare sailekoa da, arazoa idekidura eskasa eta sor-seinalea amateurismo inkontrolatua. Gure kultur munduak ondare hitza baliatu du geroztik besatraka, dirua hortik baitzetorren. Bigarren hitz magikoa mestizaia izan da eta idekidura, gurea ez dugularik egina ere. Profesionalismoa badator trostan orain. Maiz ikusgarriak egiten dira zeinetan hizkuntza beste hainbat (dirua berriz ere) efektuen arteko bat gehiago den, soinu bat, kolore bat, begi keinu bat gehiago denik ere. Debate faltsu bat sortu da tradizio eta modernismoaren artean, biak direlarik sos bereko kutx eta pila, zinezko debatea kreazioarena delarik, erran nahi baita sentsuarena. Saltzen zaizkigu moderno, profesional, diruztatu, nihungo konzeptu kitch eta klitxez beteak diren pizukeria infantilak, baina gorago nion iragan babesle eta ustez sozialisatu haren errepikapenak dira, eta lasaigarri anestesiante horrek gaitu interesatzen, oraino norbait girela uste izan nahi baitugu. Kreazioa aldiz haustura liteke, sentsuaren bilatzea, hitzaren hartzea, puskatzea eta birmuntatzea. Marginala gure ekinetan.
Euskara komunikazio hizkuntza gisa lantzea marginala den bezala gure artean, eta hori, euskaraz aritzen girenean ere


Azkenak
Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


“Inoizko euskal zinemarik indartsuena” izango da 73. Zinemaldian

Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.


26 herrialde prest dira Ukrainan esku hartzeko, baina Putinek erantzun die helburutzat joko dituela

Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]


Hizkuntza bat gutxiago munduan: azken caddo hiztuna hil da

Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]


Asimilazioaren kontrako topagune izanen da Izpegi irailaren 19 eta 20an

Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.


Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Eguneraketa berriak daude