Segituan aurreko herria bezala batez ere nekazaritzaz arduratzen den Foruan sartuko gara, pare bat kilometro geroago bertako erdigunera iristeko. Puntu honetatik jada, urrunean, Gernikako zilueta ikusten hasiko gara.
Mundu osoan ezaguna den eta ibilbide honen zein itsasadarraren erdigunea markatzen duen Gernika-Lumo hirian, segituan barneratuko gara. Historian, artean zein sinbolikoki euskal hiritarrontzat pisu oso handia duen hiria bisitatzea ezinbestekoa izan ohi da, bai guretzat zein kanpotarrentzat, askoren ustez gure izaera oso ondo islatzen duen herria baita.
Bertatik Kortezubi-Lekeitio norabidean irtengo gara, itsasadarraren eskuinaldeko zatiari ekinez.

1937ko bonbardaketa eta ondorengo Pablo Picassoren koadroak mundu osoan ezagun bihurtu duten "Bakearen Hiria" imana bihurtu da. Munduan zehar barreiaturiko euskaldunak Euskal Herrira datozenean ezinbestekoa izaten zaie Gernikara hurbiltzea, eta berdin gertatzen zaie gure herria bisitatzen duen atzerritar askori.
Gernikako historia, Juntetxea eta zuhaitza jende askorentzat Euskal Herria, euskaldun eta euskal izaeraren isla bihurtu dira. Izan ere, kanpotar askok Gernikan (bere historia luzean, euskalduntasunean, tragedietan, Juntetxeko demokrazian, Arbolak sinbolizatzen dituen ohitura zahar eta askatasun-nahian, erlijiotasunean, azoka-giroan, artean, jaietan...) Euskal Herriaren "laburpen" moduko bat ikusten dute. Eta badute horrela pentsatzeko arrazoirik.

Historiaurretik populatua (Santimamiñeko kobazuloetan K.a. 15.000 urteko aztarnak daude), Gernikako itsasadarra erromatarren garaiko arrasto gehien duen Bizkaiko bailara da. Jada Erdi Aroan, 1366an Don Tello Kondeak Gernikako Hiria fundatu zuen, Bizkaia barruko komunikazioetarako leku estrategikoan. Hurrengo mendeetan burgesiaren menpean zegoen hiriak ez zuen gorabehera handirik ezagutu, noizbehinkako suteak eta uholdeak ezik. Eguneroko bizitzak nekazaritza, merkataritza eta artisautzaren inguruan jarraitzen zuen.
Halere, arbola baten azpian komunitateko arazoetaz aritzearen ohitura zaharrak indar berezia hartu zuen Gernikan, bertako Arbola eta Juntetxea Bizkaiko garrantzitsuenak bihurtu baitziren. Horrela, 1876 arte Bizkaiko legeak bertan idatzi ziren, herri bakoitzeko bi ordezkariren etortzearekin. Gaztelako errege-erreginek ere Euskal Foruak errespetatzea bertan zin egiten zuten.
Azkenik, euskal eskubide eta askatasunen hiria bihurtu zen honetan, 1937ko apirilaren 26an, lau ordu luzetan zehar, Condor legioaren hegazkin alemaniarrek bonba zaparrada izugarria isuri zuten, hiria erabat suntsituz eta ordura arte herri zibilaren artean mundu osoan izandako sarraskirik odoltsuena eraginez. Hau guztia Gernika Museoan ikus daiteke.