GIZA GENOMAREN MAPA: ETIKA BERRI BATEN SORBURU OTE?
- Soziologian, medikuntzan, biologian, bioetikan nahiz farmazian ikasiak eta jantziak diren irakasle eta mediku zenbaitengana jo dugu. Arlorik arlo, giza genomaren mapak nolako eragina izan dezakeen gizakion baitan galdetu diegu. Eskaini dizkiguten erantzunak zein baino zein interesgarriagoak.
EHUko Soziologiako irakaslea
Giza genomaren mapak diskriminazio soziala eraginen ote du?
Batzuk, genomaren inguruko ezagutzarekin mesedetu daitezkeenak, manipulazio genetikoarekin aberastu daitezkeen gen-aberatsak. Klase honetako jendea populazioaren %10 izango da. Bestetik, naturalak, mesedetzeko ahalmenik -ahalmen ekonomikoa, noski- gabekoak. Hau litzateke gizarte polarizazio berriaren funtsa, zeren ezberdintzeko beste erak (etnikoak, arraza, eta abar) desagertu ondoren, erdibiderik gabe, pertsonak klase batekoak ala bestekoak izango dira: aristokratak ala txiro genetikoak.
Heldu liteke, gaineratzen du Silverrek, momentu bat non gen-aberastua dutenak eta naturalen taldeko pertsonak, egun tximino eta gizakion artean dauden bezalako ezberdintasunak sortuta, bi espezie ezberdin bailitzan elkar ez errekonozitzea, elkar gurutzatzeko erakarpenik gabeko momentua heltzea: espezie arrotzak bata bestearentzako, ezkontza mistoetarako tokirik gabe.
Ez dakit norainoko egia erantsia duen profezia honek. Sinesgarritasuna eduki lezake, zeren bi espezie berriak ederto ondo gainezarri daitezke gaur egungo beste bikote anitzekin. Horrela ez litzateke harritzekoa izango, alde batetik, gen-aberatsa, mendebalekoa, zuria eta iparrekoa izatea eta, bestetik naturala, hegokoa, beltza aurkitzea. Hasieran esan bezala, bizitzeko eskubidea lortu behar deneko mundu honetan, gizarte aurreratu/kapitalistetako egituran ere arruntak izango dira bi espezie hauek.
Gipuzkoako Sendagileen Elkarteko kidea
Zein izanen da giza genomaren maparen eragina medikuntzan?
Nafarroako Unibertsitateko irakasle eta medikua
Zein neurrian alda dezake gizakion bizitza giza genomaren sekuentziazio berriak?
(FEUSE) Farmazilari Euskaldunen Elkarteko kidea
Zein izanen dira etorkizunean giza genoma eta medikamenduen arteko harremanak?
Giza genomak medikamenduetan izango duen edota izan ditzakeen eraginak aurreikustea lan benetan zaila gertatzen zaigu gaurko ezagutzekin. Izan ere, giza-genomaren dekodifikazioak hiru urrats lituzke, eta hasierako biak (sekuentzia eta lotura) oraingoz emanak daude. Hirugarrena, hau da, gen bakoitza eta bere funtzioa identifikatzea, ez da oraindik egin eta urte batzuk beharko ditu.
Hori gauzatutakoan, gizakien arteko alde genetikoak, hain zuzen gaixotasunen arrazoia izan litezkeenak, aztertu ahal izango dira, eta ondorioz, diagnostikorako frogak aurkitu. Horren atzetik etorriko da gaixo bakoitza tratatzea bere kode genetikoaren arabera.
Halere, bi zalantza nagusi sortaraz daitezke. Alde batetik, babesen bat beharko da inor ez baztertzeko edo kaltetzeko bere kode edo informazio genetikoarengatik. Bestalde, osasun alorreko berdintasuna mantentzeko, bermatu egin behar da edonork lor lezakeela behar duen tratamendua, eta ez izatea gutxi batzuren mesederako. Azkenik, esan ohi da aurkikuntzen ondorioak hurrengo belaunaldiak ikusten dituela, epe hori beharrezkoa baita aurrerapenaren erabilgarritasunak kostu onuragarrian topatzeko. Espero dezagun hau guztia 20 urte barru denon osasunaren mesederako izan dadila
Hernaniko San Joan jaietan magrebtarren kontrako eraso gehiagoren berri eman dute Hernaniko Txosna Batzordeak eta Amher SOS Arrazakeriak. Salatu dute herrian asteak daramatzatela "jarrera, gezur eta ekintza antolatu arrazistak" bizitzen, eta ohartarazi dute: "Hau... [+]
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.