DIWANAK BRETOIERAREN HARROIN SENDOENAK DIRA

  • hiztun zituen. Egun, berriz, 240.000. Hauetatik 70.000k baino ez darabilte, ordea. Irakaskuntzan jokatzen da bere geroa. Diwan da bere euskarri nagusia.

1999ko urriaren 24an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Diwan –Ikastoleen baliokidea– kimua edo ernaimuina bezala itzultzen ahal dugu euskarara.

Germe
edo

germen
esan nahi du frantsesez nahiz espainolez. Diwanak bretoi hizkuntzaren berpizkundearen abiaburuan jarritako harroin sendoenak dira. 1978 urtean, Kemper eta An Oriant herrietan zabaldu ziren lehen Ama-Eskolak. Harrez gero, Diwan eskoleen ernaimuinak kimatuz joan dira. Egun 2.000 ikasle biltzen dira 24 Ama-Eskola, 26 Lehen-Maila, 3 Kolejio eta 3 Lizeotan. Azkenekoa, Karaezen irekia, gurasoen lan eskerga eta populazioak emandako sostenguari esker.


BEREZKO PROIEKTUA.

1983an hasi ziren Diwan eta frantses Hezkuntza Nazionalaren arteko harremanak. Hasiera hartan, akordio batera iritsi ziren, eta 1, 25 milioi (32.250.000 pezeta) liberaren laguntza jasotzen hasi ere urtero. Diwanak urtetik urtera haziz joan ziren eta Ama-Eskola soilak izatetik Lehen Mailako eskolak irekitzera pasa ziren, baita Bigarren Mailako Kolejioak ireki ere. Lehen Kolejioa Relecq Kerhuon herrian (Brest) ireki zen eta Skolaj Roparz Hemon izena du. Bigarrena, Plessidy herrian ireki zen, eta hirugarrena Kemperren. Hazi ahala arazo finantzarioak handituz joan ziren, baita akordio berrien beharra etorri ere. 1993an, zerga arazoak medio, Diwanek tirabirak izan zituen Kemperreko auzitegiarekin. Harrez gero, orduko hezkuntz ministroak –Francois Bayrou– elkarte kontratu sistema eskaini zien Diwanei, Iparraldeko ikastolen Seaska federakuntzak darabilen kontratuaren antzeko bat.


ESKOLA PUBLIKOAN ERE BAI.

Ipar Euskal Herriko Ikastolen ondorenean hasi ziren Diwanak Bretainian; hamar urte beranduago hala ere. Iparraldean egiten den antzean –Seaska abiatu ondoren, eskola publikoan hasi zen modelo elebiduna potentziatzen. Ikas-Bi gurasoen elkarteak bultzaturik, kasu–, Bretainiako irakaskuntza publikoan –edo pribatuan– erdia bretoieraz eta beste erdia frantsesez erakusten da; gurasoek hala nahi izatera. Arazo handiekin, ordea. Estatuak ez baititu interesatuak diren gurasoen beharrak betetzen. Esaterako, irakasleen heziketari dagokionez oso larri dabil bretoi irakaskuntza. Horrek –Iparraldean bezalatsu– gurasoen manifestazioak eta irakasleen lanpostuen gaineko gorabeherak sortarazi ditu azken urteotan. Arazo handienetako bat testu didaktikoei lotua dago. Argitaletxe bat arduratzen da bereziki eskolarako testuen ekoizpenaz. Instituzioen aldetiko laguntzarekin kontatzen duten arren, gurasoen ekimena da eskola hauen biziraupena atxikitzen duena. Hezkuntza Nazionalaren aldetik engaiamendu zehatz bat beharko litzateke haur eta gazteen hezkuntzan bretoieraz behar diren testu eta eskuliburu didaktikoak ekoizteko. Paris oso urrun dago arazo honetatik, ordea.


BRETOIERAREN GEROA KINKAN.

Diwanen historia erabat lotua dago bretoieraren suspertzeari. Eskola hauek laiko eta doanekoak dira. Beren sorrera bultzatu eta abiarazi zituzten gurasoak militante bretoiak ziren gehienbat, nazionalismoaren eremuko militante klasikoak. Gaur egun, aukera zabaldu egin da eta berean iritzi eta ideologia politiko guztietako herritarrak biltzen dira. Abertzaletasunari arras atxikiak izan gabe, hizkuntz eta giza eskubideen aldekoak. Diwaneko arduradunek harreman onak omen dituzte bai ezker bai eskuin nahiz erdiko politikoekin. Une honetan, Askotariko Ezkerrarekin lehiatu behar dute beren helburuak erdiesteko. Bertako kargudun hautatuekin zaila bada, zailtasunak areagotzen dira aferak Parisen trenkatu behar direlarik. Anartean, bretoieraren geroa dago jokoan, kinka larrian baitago. 1900 urtean Bretainia Behereko polulazioaren % 90 mintzo zen bretoieraz: 1.300.000 hiztun ziren. 1950an populazioaren % 75ra jaitsia zen. 1990ean, 400.000 hiztun baino ez ziren, eta 95ean 240.000. Erabili ordea, 70.000k baino ez dute erabiltzen. Hau da, Populazioaren % 11,5. Adituen arabera 2.030 urterako desagertu liteke. Alta, bretoien % 71k uste du beren hizkuntza salbatuko dela, eta % 88k salbatu beharra dagoela


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Etxebizitza eskubidea
Etxebizitzaren prezioa berriz igo da Donostian: 5.869 euro balio du orain metro koadroak

Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


2025-07-11 | Gedar
700.000 etxegabetze baino gehiago 2012tik Espainiako Estatuan, eta ez da Poliziaren kontzientzia-objekzio bat bera ere izan

Kontzientzia-eragozpena aurkezteko aukera legala daukate poliziek, eta horretarako babes "sindikala" duten arren, bakar batek ere ez du eskubide hori baliatu hamarkada batean baino gehiagoan.


2025-07-09 | ARGIA
Etxebizitza erosteko Jaurlaritzaren abala azken buruan “diru publikoa banketxeei” ematea dela kritikatu dute LABek eta EH Bilduk

18 eta 39 urte arteko herritarrei lehen etxebizitza erosten laguntzeko Eusko Jaurlaritzak berak finantzaturiko abala iragarri berri duen honetan, soluzioa ez dela hori kritikatu dute bai LABek, bai EH Bilduk. Dagoeneko dauden eraikinak aprobetxatu eta prezioak jaitsi ordez,... [+]


Etxebizitza Sindikatuak etxegabetzeen kontrako jota abestu du sanferminetako prozesioan

Bigarren urtez jarraian Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak "jota aldarrikatzailea" abestu du uztailaren 7an, sanferminetako prozesioan, balkoi batetik. 2024an "elkarbizitzaren ideia faltsuari eta turismoaren negozioaren ondorioei" abestu... [+]


Bost haur dituen familia bat etxegabetu dute Bilboko San Frantzisko auzoan

AZET Etxebizitza Sindikatuak salatu du Poliziak 8:00etatik hartu duela etxegabetu duten etxeko ataria. Auzokide ugari gerturatu badira ere etxegabetzea gelditzen saiatzera, Polizia etxebizitzara sartu da eta balkoira kateatu diren bi auzokideak askatu ditu. 9:30ak aldera heldu... [+]


Trintxerpeko ‘Escalerillaseko’ bizilagunen aurkako epaiketa sententziaren zain geratu da

Trintxerpeko (Gipuzkoa) Herrera kaleko 'Escalerillas' eraikinean 60 urte baino gehiago bizitzen daramaten bost familia etxegabetu nahi dituzte Pasaiako Portuko Agintaritzak eta Euskal Trenbide Sareak, merkantziak portutik mugitzeko trenbide bat eraikitzeko. Astelehenean... [+]


2025-06-30 | Uriola.eus
Ertzaintza auzokideei oldartu zaie Bilboko Alde Zaharreko familiaren etxegabetzean

Goizean goiz bildu dira ostiralean (ekainak 27) AZET Etxebizitza Sindikatuko kideak eta Alde Zaharreko auzokideak etxegabetzearen aurrean deitutako auzo erantzunera. Bi ordu baino gutxiagoan adin txikiko seme-alabak dituen familia bat etxegabetu dute Bidebarrieta kalean... [+]


2025-06-30 | Irutxuloko Hitza
Zortzi errefuxiatu familia etxegabetuko dituztela salatu du Donostiako Etxebizitza sindikatuak

Ostiral arratsaldean (ekainak 27) egindako agerraldian, Etxebizitza sindikatuak elkartasuna adierazi die etxegabetuko dituzten zortzi errefuxiatu familiei, tartean adin txikikoak daude, eta haien egoera salatu du. 


Adin txikikoak dituzten Gasteizko bi familia kale egoeran geratzeko arriskuan daude

Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


2025-06-18 | Jesús Rodríguez
PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]


2025-06-11 | ARGIA
Pasa den astean geldiarazi zen etxegabetzea gauzatu du Poliziak Iruñean

Iruñeko Alde Zaharrean, San Lorenzo kalean, pasa den astean bertan behera utzi zuen etxegabetzea Espainiako Poliziak, hura galaraztera bertaratu baitziren ehun bat herritar. Asteazken honetan, lehen orduan, Polizia eta Iruñeko Udaleko gizarte zerbitzuak heldu dira... [+]


Eguneraketa berriak daude