"Estatu federala defenditzea akatsa errepikatzea litzateke".


1995eko uztailaren 09an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Ricardo Sanz (EAJ) politikariari elkarrizketa
"Estatu federala defenditzea akatsa errepikatzea litzateke".
Ricardo Sanz, EAJ-ren ordezkaria Espainiako Senatuan
Administrazio zuzenbidean espezialduriko berrogeita bat urteko abokatua, Madrilgo Senatuan ari da euskal taldearen ordezkaritzaren arduran. Pragmatikoegia soilik itxura betetzen duen politikaria izateko, behin-behineko egoera bizi duela aipatzen du. Sistema konfederatuaren aldeko agertzen da, foru sistemaren defenditzaile sutsua den aldetik.
Turtzios eta Trebiñoko Konterriaren kasuak oso gertutik jarraitu dituzu. Nola baloratuko zenuke hauen egungo egoera?
Baliogarriena eta egoera hobeki adierazten duen froga bertako biztanleen bizimodua da. Osasun, heziketa eta hainbat zerbitzu publikoen egoera tamalgarria da, egoera anormalak eta kafkiarrak eragiten ditu honek. Legea gizabanakoen zerbitzurako baldin badago eta arazoei irtenbidea emateko erabiltzen badugu, ulertezina egiten zait honelako egoerak ezin konpondu izana. Hain zehatza den arazoa konpontzen ez badugu asmatzen, zer ez da gertatuko hori baino konplexuagoak diren beste hainbat arazorekin.
Alderdi politiko guztien arteko akordioa premiazko dute biztanle hauek, Trebiñon eta Turtziosen gertatzen ari dena injustizia bat da, biztanleen borondatea ez delako errespetatzen. Estatutuen erreforma bidez edota Konstituzioaren erreforma bidez egin daiteke hau, eta Konstituzioaren erreformarako zabaldu den tarteari egokia deritzot. Gainera, aprobetxatu nahiko nuke zera salatzeko: Trebiñon izan ginenean hauteskunde garaia bukatu bezain laster, ponentziaren aurkezleok berriro ere bertan egongo ginela agindu genuen. Agindu hori betetzeko asmo eta gogo biziak ditut eta deialdia zabaldu nahiko nuke ARGIAko orrialdeak baliatuz.
Turtziosen edota Trebiñon bizi diren hainbat biztanle inguruko udalerrietan erroldatuak izatea lotsagarria iruditzen zait. Erreferenduma eginez gero, honek arazo asko ekarrituko lituzke. Inperialistatzat jo gaituzte irizpide hauek defenditu ditugunean baina paradoxikoa bada ere, euskaldunok badakigu zer den inperialismoa, ez eragiten dugulako, Estatu espainiarraren eta fratsesaren inperialismoa jasaten dugulako baizik.
Espainiako Senatuaren erreformarako eztabaidaren inguruan, beto eskubidearen alde azaldu zara. Nolako harrera izan du?
Senatuaren erreformarako aurkeztu diren ponentziek ekarri duten aportazio bakarra iritziek osatu dute: hainbat akademiko, elkarte autonomoetako lehendakariak eta Konstituzioaren `aitak' izan diren Fraga, Sole Tura, Roca, Cisneros eta beste hainbat _hauen artean abertzale bat bera ere ez da izan, Arzalluz bera baztertu baitute_. Bakoitzak bere errezeta liburuska ekarri du besapean baina oraindik, neuk behintzat, ez dakit norantz goazen erreforma honekin, alderdi nagusiek ez baitute ezertxo ere esan. Ez da Senatuaren barneko eztabaida zabaldu eta ni neu beto eskubidearen alde egon arren, ez dakit erreforma hau apaingarri hutsa den edota benetako erreforma sakon baten aldeko saioa den. Senatuak aldaketa premia du, bere nahia aldaketa honen aldekoa bada, orduan aurkeztuko du euskal taldeak bere proposamena. Eta ez dugu ezer baztertzen, autodeterminazio eskubidea, beto eskubidea, gainordezkaritza... Euzkadi Buru Batzarrak zabaldu beharreko eztabaida dugu hau. Egun goizegi da ezer aurreratzeko.
Senatuak une honetan duen funtzio eskasa, salatu beharra dago?
Egoera argi eta garbi islatzen duen adibidea jarriko dut. Duela gutxi, Senatuak atzera bota zuen Diputatuen Kongresuak onartutako lege proiektua. Honen arrazoiak aztertu beharrean, Diputatuen Ganbarak Estatuaren Aldizkari Ofizialera eraman du lege-proiektu hau, legea indarrean jartzeko asmotan. Ganbara bien artean gatazka sortzen den lehendabiziko aldia da.
Arrazoia du Xabier Arzalluzek Senatua edo aldatu edo kendu behar dugula esaten duenean. Euskal taldeak, Senatura heldu denetik, behin eta berriro errepikatu du Senatuaren erreforma beharrezkoa dela, horretarako Konstituzioaren benetako erreforma egin behar dela.
Izquierda Unidakoek estatu federal baten alde agertu dira. Zuk egindako adierazpen batzuetan estatu konfederatu bati buruz hitz egin duzu. Zure proposamena eta haiena ezkon daitezke?
Egunkari bati egindako adierazpenak dira zuk aipatzen dituzunak eta bere garaian kritika asko jaso nituen.
Ni estatu konfederatu baten alde agertu naiz baina honek ez da zertan EAJren proposamena izan behar. Irrikitan nago alderdiak eztabaida hau zabal dezan, subiranotasunaren inguruko eztabaida delako azken batean.
Hala ere, zure galderari erantzunez, ni sistema konfederalaren alde nago honen esanahia berdinen arteko paktoa delako. Eta berdinen arteko paktoa aipatzen dudanean, Euskadik nazio bezala duen subiranotasuna eta Espainiaren subiranotasuna parekatzen ditut. Nazio bien artean harreman bat hitzartzen bada, berdinen arteko hitzarmena izango dugu. Ildo horretan, Estatutua eta Hitzarmen Ekonomikoa elementu konfederalak dira.
Sistema federalista batek goitik beherako sistema defenditzen du. Konstituzioa abiapuntutzat hartu eta nazioen nahia ez errespetatzeak edota autodeterminazio eskubidea ez aurrikusteak herritarren borondateari muzin egitea dakar. Autonomien Estatuak Estatu federalista baterako bideak zabaltzen ditu eta ildo honetatik, Estatu honek proposatzen duen berdintasuna, minimotan oinarritzen den berdintasuna da. Beraz, sistema federal bat defenditzea orain arte egindako akatsak errepikatzea litzateke. Espainiak behar duen lurralde arloko irtenbideak jatorrizkoa behar du, autentikoa eta Konstituzioak 2. artikuluan esaten duena errespetatuko duena: hemen nazionalitateak _nazioa adierazteko Konstituzioak erabiltzen duen kontzeptu lithg-a_ eta erregioak daudela. Madrid bezalako erregio artifizialak, Errioxak, Kantabriak, Murtziako erregioek ez dute zerikusirik Euskadik duen nazio borondatearekin.
Beste gauza bat aipatuko dizut: Izquierda Unidakoek aulki bat dute Konstituzioaren erreforma eztabaidatzen den mahaian eta aulki hori hutsik dago, ez datoz euren eredua defenditzera.
Dena den, EAJren hainbat kide estatu federal baten alde agertu dira.
Kontraesanak ematen dira batez ere gai hauen inguruan; eztabaidaren beharra dugu. Coaliccion Canariak, adibidez, sistema federal asimetrikoaz hitz egin du. Guk ez dugu aukerarik baztertzen, aukerak argi eta garbi azaltzen diren heinean.
Erradikala zaren ospea duzu Madrilen.
Kontua da nik berdin hitz egiten dudala Bilbon lagun artean eta Madrilgo Senatuan; nahiko harrituta daude. Hala ere, oso harreman pertsonal onak ditut senatukideekin.
Koroak paper bereziren bat joka dezake euskaldunon eta Estatuaren arteko harremanetan?
Hala uste dut. Erregearen argazkia dut bulegoan eta ez da ni monarkiaren aldekoa naizenik, baina badakit Errepublikako lehendakariak bezala, Erregeak zeregin garrantzitsua joka dezakeela gu eta estatuaren arteko harremanetan. Estatuaren egitura territoriala bideratzeko Erregeak gobernuan zein alderdi politikoetan duen eragina ukaezina da.
Abertzaletasunak 100 urte beteko ditu laster. Zeintzuk dira zure ustez landu beharreko puntuak?
Arriagako izpirituaren aldekoa naiz. EAJk bere lehioak zabaldu eta abertzaleen bilgunea bilakatzea gustatuko litzaidake. Sabino Arana Fundazioak horren alde egiten duen lanari oso baikorra deritzot. Patxi Zabaleta, Txema Montero, EAko ordezkari esanguratsuak eta abertzaletasunatik kanpo dauden ideologien ordezkari izan daitezkeen Elorza moduko pertsonak bertan biltzea etorkizunerako urratsak ematea da.
ETAk borroka armatua uzteko jarri duen baldintza marko politikoa aldatzea da. Posible ikusten al duzu?
Saiatu naiz eta saiatzen naiz ETA eta bere inguruko mundua ulertzen baina ezinezkoa egiten zait. Marko politikoari dagokionez, nik ez dakit gauzak oso argi dituzten, Jon Idigorasi behin entzun bainion Suitzako sistemaren aldekoa zela. Konfederazio Helvetikoak konfederazio sistematik hartu duen gauza bakarra izena baita. Joan den mendeaz geroztik Suitzak sistema federal baten elementuak baino ez baititu hartu. Une honetan Euskadik edozein kantoi suitzar baino independentzia handiagoa, autogobernurako ahalmen handiagoa du. Ez dut uste Albaniako eredua dutenik gustuko, baina gustatuko litzaidake gai honen inguruan duten iritzia entzutea.
GARTZIA, Myrian
8-10,11

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
GaiezPolitikaEstatuakEspainiaErakundeakSenatua
PertsonaiazSANZ4
EgileezGARTZIA3Politika

Azkenak
2025-09-10 | Gedar
“Ontzidia blokeatzen badute, unibertsitateak hartuko ditugu”

Europako hainbat unibertsitatetan ikasleek abiatutako dinamikarekin bat egin du IAk, eta hurrengo deialdietara adi egoteko eskatu du.


Azaroaren 23an izango dira Arabako kontzejuetako hauteskundeak

Arabako Foru Aldundiak adierazi du litekeena dela irailaren 21ean irekitzea epea hautagaien zerrendak aurkezteko.


Hezkuntzan eremuka lan egitea fokupean jarri du Kataluniako Auzitegi Nagusiaren ebazpenak

DBHko 4. mailan eremuka irakastea planteatzen duen curriculum agindua bertan behera utzi du Kataluniako Auzitegi Nagusiak, aurrez Batxilergoan egin zuen gisan. Eremukako proiektuen aurkako salaketa Aspepc DBHko irakasle katalanen sindikatuak jarri zuen.


Israelek Hamaseko negoziatzaileak bonbardatu ditu Qatarreko hiriburuan

Erasoaren helburu izan direnak Trumpek proposatutako su-etena negoziatzen ari zirela azaldu du Hamasek. Israelek erasoa baieztatu du, eta Qatarrek “eraso kriminala” kondenatu.


Nepalgo lehen ministroak dimisioa eman du, protesta gogorren ondorioz

Liskarretan gutxienez hogei pertsona hil dira astelehenean. Astearte goizean, lehen ministroaren etxeari su eman diote manifestariek. Herritarrik gazteenak ari dira protestan, gobernuaren ustelkeriaren aurka, eta bereziki, sare sozialen debekuak eraginda.


2025-09-09 | ARGIA
Aske utzi dute Jose Mari Dorronsoro euskal presoa, 32 urteren ondoren

Jose Mari Dorronsoro preso politikoak Frantziako Estatuan bete zuen zigorra aintzat hartu ondoren, aske utzi zuten abuztuan, Etxerat elkarteak jakinarazi duenez.


2025-09-09 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Bazuen mezua, noski, Pekineko desfileak; baina zein zen mezua?

Zuzenean, askok, edo geroago ehunka milioik ikusi ahal izan duten irailaren 3ko Pekineko desfile militar erraldoiak bazuen, bai horixe, mezua. Halako guztiek bezala, esan genezake. Antolatzaileen borondateaz harago doazen mezuak, batzuetan. Mezu horiek zein eta norentzat ziren... [+]


Eskola segregazioa gainditzea helburu duen mahaia abiatu du Jaurlaritzak, STEILAS eta ELA gabe

"Erronka izugarria" duen mahaia jarri du martxan Eusko Jaurlaritzak, 50 bat eragilerekin: eskola segregazioa gainditzeko neurriak adostea. STEILAS eta ELA sindikatuek ez dute parte hartu; Jaurlaritzak oinarri dituen politikek segregazioa betikotzen dutela diote.


2025-09-09 | Jon Torner Zabala
Itsasoaren berotzeak euskal kostaldeko espezie batzuen portaera aldatu du, Aztiren arabera

"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin... [+]


Israelek Gaza hiria ebakuatzeko agindua eman du eta drone batek eraso egin dio Flotillari Tunisian

Hirian milioi bat pertsona inguru bizi da egun, eta ez dute nora jo. Pazienteekin eta lanean geratuko direla adierazi du Shifa ospitaleko zuzendariak, eta babesa eskatu dio nazioarteari. Bestalde, gauerdian, Global Summud Flotillako ontzi bati eraso egin dio drone batek... [+]


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Eguneraketa berriak daude