«Hemen geratuta ezingo nintzateke operatik bizi»


1994ko maiatzaren 29an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Maria Bayo sopranoari egindako elkarrizketa
«Hemen geratuta ezingo nintzateke operatik bizi»
MARIA BAYO
Pariseko La Bastille aretoan, Milango Scalan, Londreseko Covent Garden-en... munduko opera aretorik garrantzitsuenetan arrakasta izan duen sopranoak bere gorputz txiki eta begi biziez hartu gintuen Hondarribian. Fiteron jaiotako emakume hau ezin zen luzaro mintzatu, baina bai aberats. Izan ere, biharamunean Irunen eskaini behar zuen kontzertuak isiltasuna eskatzen zion hainbeste txalo jasotako ahotsari.
ARGIA. Fiterokoa beharrean, Milagrokoa dirudizu.
MARIA BAYO. Lanbide honetan, hemen sortu diren profesional guztiak dira apur bat Milagrokoak. Gehienak mirariz kanporatu baikara.
A. Zure kasuan nabarmena da miraria, inolako musika girorik ez zuen nekazari etxean jaioa izanik.
M.B. Fiteron lirikaren mundua guztiz ezezaguna da. Baina kantua barruan daramazun zerbait denez, nire ustez behintzat, aurrera egiten duzu. Nik musikarako joera izan dut betidanik. Hitz egiten hasi nintzenean kantatzeari ekin nion, eta hori barrutik zetorren.
A. Iruñeko kontserbatoriora joan zinen, bide horri jarraitzearren. Kontserbatorio honek musikari onak sortu izana ospea du, baina ez da berdin gertatzen kantu sailarekin. Zergatik?
M.B. Kontserbatorioetako kantu eskolak nahiko azalekoak izaten dira normalean. Baliabide nahiko ez dituztelako, batez ere. Musika kontserbario batean gabezia nabarmenak daude beti. Kantu ikastaroak ez dira nahikoak. Dena den, sakoneko arazoa da, ez soilik kantuaren alorrekoa.
A. Kantu eskola batek arazo hori konponduko luke?
M.B. Oso zaila da kantu eskola bat antolatzea. Musika irakaskuntza osoa, orokorrean, beste era batera moldatu beharko litzateke. Irakasteko erak, kasu, desberdina beharko luke. Gabezia handiak daude, eta bistakoa da atzerrian beste maila bat dagoela arlo honetan.
A. Zailtasunak zailtasun, abeslari gazteen belaunaldi emankorra loratu da azken aldian. Emakumezkoak gehienak.
M.B. Badira gizonak ere. Eguneroko lanari esker atera gara guztiak, gure balioaren proba ekitaldi bakoitzean berretsiz. Arrakastaren % 90 lanean datza. Nire irakaslea izan zen Edurne Agerrek zioenarekin ados naiz: % 10 talentua da, gainontzekoa, lana.
A. Teresa Berganzarekin parekatu izan zaituzte askotan. Kantatzeko eragatik baino, zure ibilbide profesionala jorratzeko eragatik gehiago. Ados al zaude konparaketa honekin?
M.B. Argi dago kantatzeko eragatik ezin gaituztela parekatu. Ibilbide profesionalean, aldiz, badira agian antzekotasun batzuk. Laneko jardunean erabili dugun seriotasunagatik izan gaitezke, apika, parekoak.
A. Pertsonalki ere baduzue harremanik.
M.B. Oso estua gainera. Teresa Berganzak ezagutu eta entzun ninduen une beretik bere babes humano eta morala izan dut. Berak emandako aholkuak jarraitzen ditut, noski, bere jakinduria eskuratuko banu zoriontsua nintzateke-eta; baina musika irizpideetan bakarrik dugu antza.
A. Haren besoetakoa zarela diotenekin ados al zaude?
M.B. Hori tontakeria da. Egia da bere iritziek zeresan handia dutela, baina ez da nahikoa. Zu gomendatu egin bazaituzte, eta ez baduzu ongi kantatzen, ez dizute berriro deitzen.
A. Askotan aipatu izan da Espainiako opera zirkuituan norbaiten besoetako izan behar duzula aurrera egiteko. Taldetxo batzuek monopolizatzen dituztela opera karteldegiak.
M.B. Nire bidea egiten saiatu naiz beti, ez dut horrelakorik ezagutzen. Batez ere nire lana atzerrian egin izan dudalako.
Koadrila horiek ez ditut ezagutzen.
A. Sarri hitz egiten da izugarrizko ahalmenak izanagatik ere bide bazterrean geratu diren kantari gazteez. Hori gainditu duzu. Nola ikusten duzu zure etorkizuna musika munduan?
M.B. Ardatz batean oinarritu izan dut beti etorkizuna: egiten dudana ongi egitea. Gainera, uste dut jada ez naizela hemengo kazetariek behin eta berriro dioten «promesa». Bospasei urte daramatzat kantatzen, errealitate bat naiz. Atzerrian ez dute promesa batetaz hitz egiten, opera kantariaz baizik.
A. Atzerria aipatzen duzu behin eta berriro. Kanpora joatea da errekonozimendua lortzeko era bakarra?
M.B. Pablo Sarasate kontserbatorioan ikasketak amaitu nituenean, atzerrira joatea erabaki nuen, heldu gabea ikusten nuelako neure burua, eta hemengo panorama oso zaila. Alemania aukeratu nuen irakasleak kultura germaniarrarekiko grina piztu zidalako.
Kostata, beka bat lortu nuen. Gayarre lehiaketa bi urte beranduago sortu zen, eta hona etorri nintzen ikasitakoa erakutsi asmoz. Finalera heldu nintzen, eta ikasketa boltsa bat eman zidaten, 250.000 pezetakoa. Bekaren luzapena lortu ez arren, han geratzea erabaki nuen, bertan kontzertuak lotzen hasia bainintzen. Niri dagokidanez behintzat, onena izan zela uste dut.
A. 1988an eman zenuen osperako jauzia. Lehiaketek zein garrantzi izan zuten horretan?
M.B. Handia. Sariketek ez dute jarduera ziurtatzen, baina ezagutarazteko bide aproposenetakoa dira hemen. Viñas, Callas eta Belbedere sariketak oso garrantzitsuak izan ziren nire ibilbidean. Lehen bietan finalera iritsi nintzen, eta hirugarrena irabazi egin nuen. Hor izan zen eztanda.
A. Ordutik Londreseko Covent Gardenen erabateko arrakasta izatera heldu arte bide luzea izan duzu.
M.B. Madrilen eskainitako «Figaroren ezteiak»en asko ezagutarazi nintzen. Gero Marseillara joan nintzen, eta handik Pariseko La Bastillera. Duela hiru urte Donostian kantatu nuenean ere arrakasta izan nuen. Hala ere, egia da atzerrian hemen baino gehiago kantatu izan dudala.
A. Musika irakaskuntzak duen azpiegitura arazoa ondoren ere agertzen dela esan nahi duzu?
M.B. Hemengoa ez da kanpokoa bezain zirkuitu ona. Egutegia aurrerapen handiz osatu behar da, eta Kultura Ministerioak urtebeteko aurrerapenez jokatzen duenez, askotan ezin dut nire egutegia egokitu, bi urteko aurrerapena behar baitut gutxienez. Egutegia osatua dut jada. Horrez gain, hemengo musika panorama oso murritza da, ez baitago areto nahikorik.
Hemen geratuko banintz, ezingo nintzateke operatik bizi.
A. Alfredo Krausekin batera grabaturiko «Doña Francisquita» zarzuela salgai jarri berria da. Zer deritzozu jenero honen gorakadari?
M.B. Grabaketa hori eta gero beste batzuk egin ditut. Placido Domingorekin azkena, «La Verbena de la Paloma». Hala ere, ez dut boom-etan sinesten.
A. Baina azken urteetan gero eta izen ospetsu gehiago ari dira animatzen orain arte «jenero ttipi» deitu izan dena kantatzera.
M.B. Uste dut zarzuelari operarekin erabiltzen diren irizpide berekin heldu behar zaiola. Azpiegitura eta zehaztasun ezagatik ez dira landu azken urteetan. Ahots aldetik, maiz, opera bera baino zailagoa da. Ttipi deitura ez da batere zehatza, nire ustez. Denetarik dago jenero honetan, baina baita operan ere.
A. Zer izan da teloi atzean utzi behar izan duzun gauzarik baliagarriena?
M.B. Neure bizitza pertsonala, esklusiboa baita zeharo ogibide hau. Areago maila bat lortua duzunean. Debozio antzeko zerbait da, eta horrela planteatzen duzu, edota bestela akabo. Ahotsari edozein txikikeriak eragiten dio.
A. Zer garrantzi du isiltasunak bokazio horretan?
M.B. Izugarria. Kontzertu baten aurretik ezin da gehiegi hitz egin. Kontzentratu egin behar duzu. Zerbait mistikoa da.
Kontzertu biren artean egun bat ezinbestekoa da, funtzio batean hainbeste energia erretzen baita ezen gero berreskuratu egin behar baita beste funtzio on bat eskaini ahal izateko.
A. Zein izan da zure bizitza profesionalean kantatu duzun do-rik garrantzitsuena?
M.B. La Bastillen, Parisen, Milango Scalan eta Londreseko Covent Gardenen. Buenos Aireseko Colon aretoa ere oso hunkigarria izan da niretzat.
Amagoia Iban
26-30

GaiezKulturaMusikaMusika klasOperaPertsonak
PertsonaiazBAYO2
EgileezIBAN1Kultura

Azkenak
Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.


Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.


Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Ipar Euskal Herrian hiru herritarretik bi autonomia handiagoren alde daude

IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.


Sexu heziketan formatuko dituzte irakasleak, Nafarroako hamabi ikastetxetan abiaturiko proiektu pilotuan

Bost sexologoren formazioa jasoko dute Nafarroako hamabi ikastetxetako irakasleek: sexualitatea ikasleekin lantzeko edukiak eta proposamen pedagogikoak eskainiko dizkiete. Skolae programaren segida izango da, nolabait.


Reem Dandan, Gazarako Mugimendu Globala
“Gure herrian genozidioaren konplizeak badaude, gure erantzukizuna da horiek salatzea”

Global Sumud Flotillak deituta, dozenaka ontzi itsasoz ahaleginduko dira Israelek ezarritako blokeoa hausten. Ekimenera mundu osoko aktibistak batu dira, tartean lau euskal herritar. Deialdiari babesa adierazteko, Gazarako Mugimendu Globaleko Euskal Herriko delegazioak hainbat... [+]


2025-08-26 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gogoratzeko moduko porrota, Taiwango gobernuarena

Logikoena zen, uztailaren 26ko lehen zaplazteko argiaren ondoren. Baina abuztuaren 23ko bigarrenak ihesbide politiko ia guztiak itxi dizkio Lairen gobernu taiwandarrari. “Gogorarazpen bozketan” beren hautetsi-tasuna gal zezaketen oposizioko Kuomintageko zazpi... [+]


Makro-onurak, mikro-ondoezak

Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Eguneraketa berriak daude