"Kazetarien mehatxu nagusia publizitatea da, ez besterik"

1992ko urtarrilaren 26an

Gerard Ederrekin "Sud Ouest" eta Iparraldeaz
GERARD EDER
"Kazetarien mehatxu nagusia publizitatea da, ez besterik"
Gerard Eder Baionako "Sud Ouest" eguntariko erredakzio arduradun ordea da. l988an iritsi zen Baionara eta fama aski ona hartu du jadanik abertzaleekiko erakutsi duen jarrera irekiagatik. Berarekin aritu gara Ipar Euskal Herriko bizi publikoaz, kanpotik etorritako so egile baten ikuspuntutik.
ARGIA. Baiona etorri baino lehen, nun egin duzu lan?
GERARD EDER. Hona etorri baino lehen Ameriketan eta baita ere Ingalaterran lan egin nuen. Hasiera batean Parisen egon nintzen aldizkari ekonomiko batean. Hortik landa BBCn aritu nintzen eta gero WTN telebista katean. Denborarekin konturatu nintzen gero eta paper betetze gehiago egiten ari nintzela eta kazetaritza lan gutxi egiten nuela. Beraz "Sud Ouest"en lan bat proposatu zidatenean onartu egin nuen, berri emaile gisa lehenik eta ondoren hemen, leku bat libratu zenean.
A. Aldaketa handia izan al zen zuretzat Londresetik Baionara etortzea?
G.E. Bai! hori izan zen Londresen egin zidaten galdera joateko garaian. Ez zuten ulertzen nola 9 milioi biztanleko hiri bat uzten ahal nuen, bere bizi kultural guztiarekin, Baionara joateko. Baina uste dut gauzak ez direla horrela planteatzen. Izpiritua irekitzearen arazoa da. Jendearen bizitzaz interesatzen bazara, gauza bera da New Yorken edo Baionan, integratzeko prozesua onartzen baduzu. Adibide bat emango dizut: Londresen bizi nintzenean ez nintzen sekula bizi frantses auzoan. Ingelesekin bizi izan naiz eta auzo horietan gehienetan frantses bakarra nintzen.
A. Gaur egun ``Sud Ouest"en egiten duzun lana desberdina da. Egunkari honetan tokiko berriak lantzen direlako gehienbat.
..E. Nik uste dut kazetari ona izatea ez dela estilo kontua. Uste dut jendea maitatu behar dela. Inztituzioetatik bildutako berriak zabaltzen badituzu, ezin zara kazetari ona izan nere ustez. Nik askotan magazine gisa egindako artikuluak idazten ditut. Orain hemendik joan den lankide batek harro esaten zidan Hazparne baino urrunago ez zela sekulan joan, berarentzat hori bait zen Euskal Herriko azken punta. Gainontzeko guztia ez zen existitzen ere, eta 10 urte egon da hemen.
Askotan kazetariak kritikatzen dira. Hona iritsi naizenetik denetarik entzun dut: RPR alderdiarentzat lan egiten nuela, komunistek ordaintzen zidatela... Nik jende guztiarekin harreman onak ditut, batzuetan ere esaten didate abertzaleei leku gehiegi uzten diedala. Adibide bat hartuko dut, manifestaldietan ibiltzen den jendearen kopurua aldiro kontatzen saiatzen naiz, eta uste dut bakarra naizela. Irratietan zenbaki faltsuak, lodituak behintzat ematen dituztela konturatu naiz. Jendeak irratia entzuten du eta ondoren "Sud Ouest"en agertzen diren zenbakiak desberdinak izaten dira.
Askotan kritikatzen gaituzte, baina uste dut ez dela kasurik egin behar, ez gara horregatik beldurtu behar, bestela ez genuke deus egingo. Terrorismoaz hitz egitea gauza minbera da baina ez aipatzea okerragoa da, eta gainera interes gabeko edo saltsarik gabeko artikuluak idazten badira, ez dira gehiago irakurtzen.
A. "Euskaldunon Egunkaria"' sortu aintzin hemen saltzen zen egunkari bakarra zen. Izugarrizko indarra, boterea ematen zizuen horrek.
-G..E. Lan egin dudan aldizkari eta egunkari guztietan ez dut inoiz zentsura ezagutu, behintzat jendeak aipatzen duen bezalakoa. Ez dit inork goizero telefonoz deitzen abertzaleen ekintzez ez idaztea eskatzeko. Askatasun osoa dugu hemen. Idatzi ondoren batzuetan haserrealdiak izaten dira, baina horiek ere pasatzen dira.
Kazetarien independetziaz nere ideia badut, eta nere ustez kazetariaren mehatxu nagusia publizitatea da, ez besterik. Ezta erredaktore burua ere. Publizitate asko ematen dizun pertsona batek deitzen badizu zure artikuluak ez bait zaizkio gustatzen, horrek sortzen du arrisku bat. Nik dei horiek ez ditut kontutan hartzen, nere ustez zuzena den lan bat egiten saiatzen naiz.
A. Ingalaterratik etorri zarelarik zer inpresio ukan duzu, hemengo bizitzan sartu eta?
G.E. Harritu nauen lehen gauza kontrastea izan da. Alde batetik, sail guztietan, elkarteetan, kulturan, euskalduna ala ez, ekonomian, gauzak mugiarazteko gogo izugarri bat. Eta ondoan, klase politikoaren kontserbatzailetasuna.
Ez nuen sekulan ezagutu hain klase politiko kontserbatzaile bat. Har dezagun kultura adibidez. Ez nuen ulertzen nola hautetsi euskaldun butzuek, etxean euskaraz egiten zutenak beti, euskara berrikasten zutenak terroristatzat hartzen zituzten. Kontseilari nagusi baten adibidea dut hain zuzen. Kontserbatzailetasun hori Iparraldeko biztaleena zen ere orain dela gutxi arte. Hain zuzen, lankide batek erakutsi zidan gerla aintzineko testu bat, Ibarnegarai politiko gizonak irakurri zuena, Garazin, 1939an pilota partidu baten ondotik. Bertan esaten zuen Hegoaldetik etortzen ziren errepublikar euskaldun guztientzat kontzentrazio kanpamenduak ireki beharko zirela. Han zegoen entzulegoa euskalduna zen ziurrenik, baina jendeak diskurtsoa onartu egin zuen. Kontserlatzailetasun hori klase politikoan geratzen da oraindik.
Modan dago ere momentuan frantses iraultza biziki txarra izan dela Euskal Herriarentzat adieraztea. Hor neurriak gainditzen direla uste dut. frantses iraultza baino lehen Iparraldeko hiru herrialdeak ez bait ziren batuak. Hegoaldean ere, herrialdeen artean gerla frango egon ziren. Ez da kritika bat, baina gaurko nazionalismoari XVI mendean sustraiak bilatzea zentzugabekeria bat da neretzat. Baina uste dut identifikazio txar bat egon dela euskalduna zen guztia eta ideia atzerakoien artean. Hemengo jendeari zaila izan zaio nortasun bat atxikitzea aurrerapenaren alde izanik.
A. Baina aldaketak izan dira, ezta?
G.E. Bai. Esan daiteke aldaketak egon direla azken urte hauetan, bereziki hizkuntzari lotutako gauzetan. Orai dela 5 edo 6 urte euskara berrikasten ari zena susmagarria zen, eta orain dela gutxi nere auzoarengana joan naiz. Bera arditegian ari zen lanean, eta Irulegiko Irratia entzuten ari zen. Horrek harritu nau biziki kontserbatzailea bait da, ELBren kontrakoa, FDSEAren aldekoa. Berehala adierazi dit ez zela politikarentzat, baizik eta hizkuntza eta kantuengatik. Nere ustez maila horretan kontzientziazio bat izan da.
Euskara hizkuntza bat dela konturatu da jendea. Bistan da jendearentzat frantsesa jakitea garrantzitsua dela, lana egiteko eta abar. Baina orain frantsesez eta euskaraz ondo dakien jende asko dago, eta euskaraz egitea gehigarri bat da. Gauza guzi horiek denbora asko ematen dute aintzinatzeko, eta horretan irratiek lan arras inportante bat egin dute. Irratiak sortu zirenetik instituzionalizatze piska bat izan da. Jendeak badaki euskal telebista bat badagoela, euskal gobernu bat ere bai. Hori dena baldin badago ez da hain txarra izango. Gainera Grenetek Ardanza errezibitzen du. Jendea ohartu da euskalduna izateak ez zuela bakarrik ardiak zaintzeko edo behiak eraisteko balio.
A. Bozkaketak ere adierazleak izan dira azken urteetan, berezikí boto abertzalea. Nola ikusten duzu hori?
G.E. RPR alderdiak elebitasunaz arduratzen den komisio bat sortu duela horren adierazlea da. Orain boto abertzalea kontutan hartzen hasi dira. Prentsarekin afari bat antalatu genuen Alliot Marie kostaldeko diputatua eta Nicole Pery Europako Legebiltzarreko lebendakariordearekin. Gurekin enpresari inportante batzuk zeuden baita, hemengo ekonomian erabakitzaileak. 34 ginen, extabaida oso interesgarri bat izan zen eta, une batean, Nicole Peryk ohar hori bota zuen: "badirudi mahai honetako jende gehiena euskal egitura administratibo baten alde dagoela". Ohar hori sortu zuen ideia zera zen: hemengo industria gizonak Hegoaldera joaten direnean. garraioaz edo edozein industriaz hitz egitera, norbait aurkitzen dutela beti; aldiz, Hegoaldekoak etortzen direnean, Pabera bidaltzen dituztela, eta Paben ez dutela beti hemengo egoera ongi ezagutzen. Harridura sortu zuen hori esaten zutenak abertzaleak ez izatea. Mentalitateak azkar aldatzen ari dira.
A. .Abertzaleenen aintzinatze polititoa ere begiratu duzu. Zer diozu horretaz?
G. E. Militante politikoen seriotasun falta da gehien harritu nauena, ez ideiei dagokienean, baizik eta praktikan. Esperientzia txar asko izan ditut. Gauza bat esaten dizute cta gero ez dute egiten agiri bat ekartzen dizute eta erdia berriz hartu behar da, eta ordu erdi bat telefonoan galdu. Bestalde, beste maila batean, uste dut sinesgarritasun falta badela eguneroko bizitzan.
Miarritzeko adibidea har dezagun ere. Garaipen bat zela zioten abertzaleek, Borotra abertzaleekin lotu bait zen. Paradoxa bat dago: alde batetik Borotrarekiko elkargoa onartzen da eta bestaldetik EAJ eta PSOEren artekoa salatzen da. Logika falta da. Orain dela gutxi ere, hemen atxiloketa batzuk gertatu ondotik, Hegoaldean EAJk agiri bat atera zuen frantses poliziaren lana goraipatuz, eta egun batzuk berantago hemengo EAJk IKren atentatu bat salatzea ukatu zuen. Hor ere logika falta da, ezin dira bi gauza horiek egin.
Badago pragmatismo politiko hat, ulertzen ez dudana. Hala eta guztiz ere, esan behar da abertzaleak direla gauzak gehien mugiarazten dituztenak Iparraldean, bereziki barnealdean. Baionan gauzak ez dira hain errazak, herriak bere nortasun euskalduna gehiago galdu duelako. Alderdien antolaketa ere indartsuagoa da. Fenomenoa luzeagoa izango da.
A. Euskarak leku gutxi du "Sud Ouest"en, hori aldatuko ote da?
G.E. Nere ustez euskaldunen kopurua igoko da. Plus bat da euskaraz idatzitako artikuluak eskaintzea, baina gai batzuk bereziki tratatu behar ditugu: bertsolaritza, Euskaltzaindia. Espero dut, alde horretatik, "Euskaldunon Egunkaria" aintzina joanen dela, horrek erakutsiko bait du euskarak bere lekua duela gure gizartean. Euskararen lekua indartzera behartuko gaitu ere "Sud Ouest"en, baina badakit ditugun medioak ez dituztela. Guretzat ez dira benetazko konkurranteak.
Ixabel Etxeberria
NORTASUN AGIRIA
48 urte ditu kazetari honek
Gerard Eder da bere izen publikoa, eta egiazkoa ez du eman nahi inolaz ere
Lyon hirian sortu zen
Gehien maite duen herria Nafarroa Beherean kokatzen den Bazkazane da
Oso erraz haserretzen dela dio
Bere emaztea euskalduna da
Berarentzat espantogarriak diren bi pertsona: Jesse Owens kirolaria eta Auguste Banqui politikaria (XIX mendeko sozialista)
26-30

GaiezKomunikabidKazetariak
GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakSoud Ouest
PertsonaiazEDER1
EgileezETXEBERRI14Komunikabid

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude