Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2025eko ekainaren 01ean
Tomas Garbizu: "Ni naiz musika euskalduna egiten duen bakarra"
1901ean Lezon jaioa, gaztetatik elizako koruan hasi zen kantari, Donostiako Kontserbatorioan jarraitzeko gero, organoa, pianoa eta konposaketa egiten. Organoa da, hamaika sari jaso dituen gizon honen espezialitatea. Bere obrarik goraipatuena berriz "Buen Pastor-i triptikoa", zeina 1954ean estreinatu zen hain zuzen ere Buen Pastor-eko organo berriaren sonaz. Meza galanki eginak ditu bestalde, horietarik bi "Gure Meza" eta "Herriko Meza" direla. Pelikula pare bati ere jarri die musika (1943ko 'Pakearen hegalak' kasu), guzti honezaz gain habanerak inork baino txukunago egiten dituelarik. Konpositore euskalduntzat jotzen du bere burua, eta ur haundietan bezala txikietan mugitzen badakiela dio. Genio biziko pertsona beroa eta inspirazio haundikoa da Tomas Garbizu.
Zortzikoa ez da euskalduna, euskalduna bada musika euskalduna eginez gero. Nik eskribitu nezake zortziko flamenko bat, konpasa ez da nahikoa, mamia behar du izan euskalduna. Batzuk diote 5/8 airea duelako ba, bai, baina 5/8 konpasa besterik ez da! Kanpoko askok dute 5/8 konpasa, baina ez euskaldunek, zarzuela egiten duten gehienek ere.
Askotan galdetzen da, non datza euskal musikaren esentzia? Batzuren eritziz, "nahikoa da euskadun izatea musika euskalduna egiteko". Orduan, "nahikoa al da hemen jaiotzea euskaldun izateko?". Ez, musika euskaraz egiteko erreztasun bat behar da, euskarak ematen dizkion gorabeherak, biribilketak, eraso horiek, doinu eta entonazio hori barrutik sortzen den zerbait delarik. Zera esan zidan batek lehengoan: "Guridi ez da euskalduna, Parisen ikasi zuen eta...". Orduan Escudero ere ez, Usandizaga ere ez, ni ere ez naiz euskalduna. Begira, ni hogei urtez Madrilen ibilia naiz, eta horregatik ez naiz euskaldun? Behar du egin, euskal musika egin eta izan, izan... ez gaur hasi euskaldun izaten.
Baina Frantzian bizi behar da, e! Eta hemen ere bai. Nik Frantzia ezagutu nuen, han bizitu nintzen eta haientzat Euskal Herrian jaiotzea "pecata minuta" da, eta Ravelek oso garrantzi haundiko musika frantsesa egin zuen, eskola frantsesaren adierazgarrienetakoa delarik.
Ravel ez dugu asko aitatzen hemen, baina ez zuen hemengo obrarik eta! Raveli Euskal Herriak ez dio goratu behar. Ravel mundu guztian goratua dago.
Arkitektuak onak badira hemen, artistarik berriz ez da aterako orain. Jende kaskarra dago, eta kamuflatuta gainera. Abangoardismoa deituriko horretan. Zer da azken batean abangoardismoa? Gure denboran banaka-banaka ateratzen ziren artistak, zerbaitegaitik izango da. Orain musikari gainetik ipintzen dioten soineko horren azpian artista kaskar dezente dabil aizu, abanguardismoa egiten.
Nere kasuan berdin egiten dut musika arina eta goikoa, sakona. Nere eskola ez izan arren lau habanera irabaziak ditut; oraindik segitzen dut honetan, aspertuta nagoelako egia esan. San Fernin-en kantua ere neronek egin dut, letra neronek jarrita gainera; gero 7 meza ditut Batikanoa hasiz geroztik euskaraz eginak, kantatak, organorako piezak... Ni ur haunditan ibiltzen naiz eta ur txikitan ere bai, hori da zaila musikoarentzat.
Gure musika euskalduna egiten dudanean garai bateko zera hori jartzen dut partituran eta oraingoarekin txertatu. Zaila da musikan asko dakienarentzat hori egitea, ze lehengo zulotik atera behar bait du pieza eta beste aldera jo, lehengoak ahaztuz. Meza egin igoal eta gero pasodoblea. Musiko iaioa behar du izan, inspiraziokoa...
Esnobismo asko dago, zabaldu egin da jendearen bizimodua. Guk ez genuen ezer ez, nik ez nekien torero izango nintzen ere. Nere amak ez zekien musikoa nintzenik. Egun berriz esnobismo besterik ez dago, musika akademiekin berdin, esnobismo asko, denak diruaren atzetik. Lehengo musikoak ez ziren hortik joan, elizan eta, ohitu zirelako eta gurasoengandik jasotakoagatik ekin zioten, orain eta gaur berriz halaxe entzuten ditut gazteak: "konpositore izan nahi dut". Zakurraren putza! Horrek ez du ezertxo ere izango, ze diruaren atzetik bait doaz, eta asko honela.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da
Xabier Letona Biteri
Xabier Letona Biteri
#2
Maia Muruaga
|
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#3
Gasteizko Alde Zaharreko Haurren Auzoa ekimena
#4
Unai Lomana Uribezubia
Azkenak
Inteligentzia Artifiziala
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da
Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.
2025-05-30
Xabier Letona Biteri
Tortura zantzuak izan arren, Raul Fuentesen kasua ez duela ikertu gogorarazi diote NBEtik Espainiari
1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]
2025-05-30
Sustatu
Euskaraldiak Artazu herritik dakarkigun harribitxia
Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]
2025-05-30
Maria Ortega Zubiate
Jaurlaritzari “kezka” sortu dio EHUko Medikuntza Fakultateko euskarazko plaza berrien kopurua %60 murrizteak
EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.
Donostiako Guardetxearen aldeko osoko bilkurako protestan gazte bat atxilotu du Udaltzaingoak
Tentsio uneak bizi ahal izan dira ostegun eguerdian Donostiako Udaletxeko udal batzar aretoan.
2025-05-30
Maria Ortega Zubiate
AEBek proposatutako su-eten akordioa “aztertzen” ari da Hamas
Proposamenak “hilketek eta goseteak” bere horretan jarraitzea bermatuko duela salatu du Hamasek, baina gehitu du zer erantzun aztertzen ari dela. Israelek proposamena onartu duela jakinarazi dute AEBek.
2025-05-30
ARGIA
Gizon batek 13 urteko alaba hil du eta bere buruaz beste egin du ondoren, Bilbon
Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.
2025-05-30
Olaia L. Garaialde
Herrietako farmaziak despopulatzearen kontrako tresna izan daitezkeela uste du COFNAk
Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.
2025-05-30
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Bunkerretik ihes egiteko manifestua
Heriotzak Eduardo du izena
- Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
- Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
- Noiz: Maiatzaren 23an.
-------------------------------------------------------------
Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]
2025-05-30
ARGIA
Kerik gabeko eremu gehiago ezarri nahi ditu Espainiako Gobernuak: markesinak, campusak, terrazak...
Espainiako Osasun Ministerioa kerik gabeko eremu berriak ezarriko lituzkeen lege aurreproiektua eratzen ari da eta Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izango luke eragina. Eremu berri horien artean, tabernetako terrazak, unibertsitateetako campusak edo autobus-markesinak ageri... [+]
Bizkaiko Aldundiak Jaurlaritzaren ardurapean utzi du Bilboko itsasadarraren azpiko metroaren lotura egiteko aukera
Bilboko itsasadarraren ertz biak lotzeko ibilgailuentzako tunelaren proiektuagaz batera, Areeta eta Sestao lotuko zituen anezka-tren bat ere iragarri zuen Bizkaiko Foru Aldundiak 2022an. Orain, proiektua gauzatzeko ardura Eusko Jaurlaritzaren mendeko Euskal Trenbide Sareari... [+]
2025-05-30
Urko Apaolaza Avila
Atxondon hildako langilea “diru-gosearen” biktima izan dela salatu du AHT Gelditu!-k
AHT Gelditu elkartearen esanetan, AHTren obretan asteartean izandako heriotza bezalakoen atzean "esklabotza-baldintzak" eta "tratu arrazista umiliagarri eta iraingarriak" baino ez daude. Atxondoko Udalak gertatutakoa ikertu eta argitzeko eskatu du. AHTko obretan... [+]
2025-05-29
ARGIA
Segregazioa hezkuntza
Ikastolen Elkartea: “Matrikulazioren kudeaketak ez du segregazioa bukatzeko balio”
Euskal hezkuntza sisteman haur zaurgarriak ondo integratzeko dekretua egin zuen Eusko Jaurlaritza Hezkuntza Sailak 2023ko maiatzean eta gaur haren balorazio oso kritikoa egiten du Ikastolen elkarteak: hark ez du balio izan segregazioa amaitzeko. Hainbat proposamen ere egin... [+]
Eguneraketa berriak daude