Koldo Amestoy, Ipui Kondalari Bakarlaria


1984ko maiatzaren 06an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Koldo Amestoy ipuin kontalariari elkarrizketa
Koldo Amestoy, Ipui Kondalari Bakarlaria
Koldo Amestoy dugu antzerkira profesionalki dedikatzen den antzezle bat, antzeztea, ipui kondalaria. Ipuiak kontatzen ditu, ipuien bidez irudimena landu: Orainarte umeentzat lanean aritu da, orain helduentzat ere badauka montaia bat. Lehenentzat «Harriola Marriola», bigarrenentzat «Gau Beila». Bakarka arituz aurkitu dio berak irtenbidea antzerkiari, berarekin solastatu gara hurbilagotik ezagutzeko bere esperientzia.
ARGIA.–Noizdanik habil antzerkian sarturik?
KOLDO AMESTOY.– Duela hamabi urte etxegintza eskolan ikasten nebilela han zegoen antzerki club batean sartu nintzen. Eskolatik landa ikastaro batzu segitu nituen. Donibane Garaziko «Hiruak Bat» taldearekin teknikalari bezala ibili nintzen gero, apaindurak egiten. Hazparnera itzuli nintzen, «Bordaxuri» utzita hasi nintzen ume-antzerkiari buruz zerbait egiten, marionetekin adiskide batekin. Alde egin zuenean bakarrik geratu nintzen, eta ikusi nuen marionetekin ipuina ere bazela; hasi nintzen ikertzen ipuinen erranahia. Ipuinen munduan sartu nintzen eta hor ibili naiz bi urtez irratietan ipuiak kontatzen, eta gero «Kimalaxo» sortu da.
A.–Zer esan nahi du «Kimalaxo»k?
K.A.–Hitzak berak, «Kima» da zaldiaren hilea, eta «laxo» libroa, askatasunean.
A.–Eta zergatik izen hori?
K.A. Lagun horrekin lanean ari nintzenean, bagenuen asmo bat, pottoka zahar zahar batek hemen Euskal Herriko anitz gauza ikusi zuela, eta zaldi horrek kontatzen abal zuela ikusi zituen gauzak urteetan zehar, eta pottoka horri izen hori eman genion: «Kimalaxo». Bakarrik geratu nintzenean izen hori hartu nuen taldearentzat.
A.–Zein izan zen «Kimalaxo»ren lehen lana?
K. - «Pirripittaka» deitzen zén, kontatzen nuen lehen etxe guztietan ipuiak kontatzen zirela, eta behin gizon batzuk etorri direla, ipuiak zaku haundi batzutan sartu dituztela eta zakuak mendi kasko batean utzi. Etxetan telebista sartu da eta jendeak ez du gehiago ipuirik entzuten, baizik eta telebistari beha egoten dela. Egun batez elurra egin du eta zaku horiek, pirripittaka, erori egin dira. Eta zaku horietarik bat hori zen nirea. Ni zakutik ateratzen nintzen eta kontatzen nuen nolaz zakua hor zegoen, eta zakutik ateratzen nituen ipuiak.
A.–Antzerkia egiterakoan elementu ezberdin asko erabiltzen duk.
K.A.–Antzerkia da niretzat globaltasun hatean. musika, kantua dantza. mimoa. Musika tresnak ikusi eta gordetzen ditut, eta gero montatzerakoan «a, horrekin zerbait egin ahal dut», eta erabiltzen ditut.
A.–Hik ez duk bilatzen umearen parte hartze zuzena, gehiago daukak kontatzearen xarma hori.
K.A.–Ez dut egiten beste talde batzutan bezala «umeek parte hartu behar dute». Hori izaten da galdera: "eta umeek parte hartu dute?". Eta niretzat ez da hori inportantea, baldin bada erlazio bat ez dut mozten. hori atxikitzen dut. Nik nahi nuke gauza horiek kontatu eta beharbada umeen irudimena landu, edo ireki, lagundu. Ez ditut hainbeste ezagutzen, poliki-poliki orain ari naiz ikasten umea zer den. Irudimena lantzea eta gero berak gauza batzuk egin ditzala, ikusgarria bukatzean umeari nire tokia uzten nion. Gero ideala litzateke ume tálde batekin antzerkilari bezala zerbait egitea; astia behar da, pedagogoa ere izan behar da, eta ez dakit pedagogoa naizen...
A.–Hi antzerkilari haiz, baina ipui-kondalari bezala aurkezten duk ere hire burua.
K.A.–Bai, biak lotzen ditut. Ibiltzen naiz apaindura gutxirekin, ipuiak berak bere irudiekin apaindura egiten du alde batetik. Ipuin kondalaria bakarrik ibiltzen duk, gehienetan. Eta mementoan Iparraldean antzerkiaz bizitzeko posibilitate haundirik ez zen talde butentzat, pertsona batentzat berriz bai.
A.–Hi antzerkitik bizi haiz.
K.A.–Bai, bakarra naizelako eta ipuiekin antzezlari bezala zerbait atera ahal dela uste dut.
A.–Badago horrelako figura bat historian, ipuiak kontatuz herriz-herri ibiltzen zen gizona.
K.A.–Ez dakit Euskal Herrian horrelakorik izan den, beste eskualde batzutan bai, Okzitanian eta bai. Berritikan parte hartu dut Munduko Ipui Kontalari Topaketa batzutan Dordognen. Hor ikusi nituen Marruekostik etorriak Ejiptotik, Quebecetik, Okzitaniatik, Brasiletik, eta gehienek ezagutzen zituzten kontalariak, eta herriz-herri ibiltzen ziren batzuk eta ipui horiek entzun eta ematen zituzten. Nik ez dut horrelakorik aurkitu Euskal Herrian, edo nahiz eta ez ibili herri ttikitan kontalari batzuk... Adineko jendeari galdetu eta ahantzi dutela esaten dute. Ez dut uste ibili direnik ta ka-taka ipuinak kontatzen, eta baldin bada hobe ezagutu nahi nituzke.
A.–Ipuiak nondik ateratzen dituk?
K.A.–Denetatik sartzen dut, baina nire helburua da orain liburuetan diren euskal ipuiak liburuetarik atera eta ahozko literatura batean sartu.
A.–Helduekin ere hasi haiz orain, diferentziarik markatzen al duk?
K.A.–Umeekin giro goxo batean ibilki naiz, eta helduekin beharbada puntx gehiago ematen dut.
A.–Nola ikusten duk talde batean lan egitearena?
K.A.–Ohitura txarrak hartzen dira bakarrik lan egitean. Formazio taldearekin lan egitea oso interesgarri da, baina luzaz luzaz, ez dakit, uste dut aspertuta: fssst! Beste disziplina bat da. Nahiago dut bakarrik. Saioak edo, etxean egiten ditut, kotxean, noiznahi, oihuak botatzen, sukaldean. Bakarrik joatea ere festa batzutan parte hartzeko, laster egina duk. Taldea pizua da. Beharbada, bi-hiruko taldeak. Aspaldiko gogoa daukat horrelako talde batekin lan egitea, edozein gertakari dela, zendako ez horrelako antzerki ekintza berezi bat mementu berezi
M.A.
38-39

GaiezKulturaAntzerkiaAktoreak
PertsonaiazAMESTOI1

Azkenak
Dopina

Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]


Gorpu bat aurkitu dute Nagoreko urtegian, Nafarroan

Herritar talde batek bainua hartzen zegoela gorpua aurkitu eta Polizia deitu zuen. Iruñera eraman dute gorpua autopsia egiteko, eta heriotzaren zergatia argitzeko. Gizonak 51 urte zituen.


Ukrainako Indendentzia Egunean, Kievek eta Moskuk 146na preso trukatu dituzte

Arabiar Emirerri Batuen bitartekaritzarekin lortu dute preso trukea gauzatzea. Zelenskik adierazi du Ukrainak "askatasunaren alde" borrokatzen jarraituko duela, herrialdeak independentzia aldarrikatu zuenetik 34 urte bete direnean: "Bakea behar dugu, eta gure... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez hemeretzi pertsona hil ditu, tartean lau kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean lau kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


Imanol (edo futbola gizartearen isla, beste behin)

Futbola herriaren opioa zela zioten batzuk; garrantzitsuak ez diren gauzetan garrantzitsuena dela pentsatzen dute hainbatek; kapitalismo basatienarekin lotzen duenik ere bada… Nire iritziz, gizartearen isla soila da; herritarron gabezia eta arazo askoren isla.

Ez zait... [+]


2025-08-25 | Thomas Barlow
Hizkuntzaren ertzetik erdialdera

Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]


2025-08-25 | Haritz Arabaolaza
Irakasleon figura

Azkenaldian buruari bueltak ematen ari natzaio, hezkuntza publikoaren egoerari. Aurtengo ikasturteko greba garaiak pasa dira eta lan hitzarmen berria sinatu zela denboratxo bat igaro da. Irakasleoi, onerako eta txarrerako, garai hartako odol beroa hoztu zaigula esango nuke. Ez... [+]


2025-08-25 | ARGIA
Euskaltzale independentistak Behorlegiko kanpaldian bildu dira, Nafarroa Behereko EHEk gonbidatuta

Ez diote ezeri muzin egin nahi opor giroan: natura, aisialdia eta gogoeta izango dira ardatz Euskaltzale Independentisten Akanpadan, abuztuaren 25etik 31ra.


Israelek eta Hamasek su-etenerako negoziazioekin jarraitzen dute, Gazan gosetea “larritzen” ari den bitartean

AEBetako Estatu idazkari Marco Rubio astelehenean biltzekoa da Israelgo atzerri ministro Israel Katzekin, su-etenerako akordioez mintzatzeko. IPC Jakien Segurtasunaren Faseen Sailkapen Integratuak agentziak ostiralean kaleratutako txosten batek ohartarazi du Gazan gosete... [+]


Gaskoia irakatsiko dute lehenengo aldiz Samatzeko eta Bidaxuneko eskoletan

Martxan daude okzitanieran jatorria duen hizkuntza berpizteko hainbat ekimen. Ipar Euskal Herrian galzorian dagoen hizkuntza da gaskoia; aurreko mende hasieran galdu zen Hego Euskal Herrian.


Itsas salbamenduak 236 pertsona erreskatatu ditu Kanaria Handitik 429 kilometrora zegoen txalupa batetik

Sahara hegoaldeko gizonak, emakumeak eta adin txikikoak zeuden txalupan. Merkataritza ontzi batek jitoan zebilen txalupa ikusi, soka bat lotu, eta laguntza eskatu zuen.


2025-08-25 | ARGIA
Dani Larrea euskaltzalea hil da, Emun kooperatibaren sortzailea

Gaixoaldi baten ondorioz, 65 urterekin hil da Daniel Larrea Mendizabal. 


Gazte boluntarioak frankismoko memoria berreskuratzen

Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.


2025-08-25 | Euskal Irratiak
Zigor Akixo
“Euskal Herriari, Miarritzeko herriari eta itsasoari atxikia zitzaion Maite Maniort”

95 urte bete zituela zendu zen Maite Maniort Hennebutte, 2025eko uztailaren 10ean.


Jose Manuel Gorospe zendu da, Euskadiko Filmategiko sortzaileetako bat

Jose Manuel Gorospe Meagas aktore eta kultur ekoizle donostiarra zendu da, 81 urterekin, Madrilen. Bizitza osoa antzerkiarekin eta ikus-entzunezkoen munduarekin era batera edo bestera lotuta pasatu zuen Gorospek, eta, besteak beste, Euskadiko Filmategiaren sortzaileetako bat... [+]


Eguneraketa berriak daude