Zuhaitzen espirituak eta gure motozerrak
Irratsaioa mikazten didaten galdera horietako bat egin didate duela ez asko. Haur-eskola bateko jolastokian bizi zen urki (Betula spp) batek aurten ez du hostorik eman.
Uztailerako hostorik eman ez badu, hil den seinale. Ez dut egundo ezagutu (ezta erreferentziarik izan ere) inon sasoi oso bat hostorik gabe iraun eta ondoren bizi izan den zuhaitzik. Azak ontzeko enborrean jo, tak-tak, eta hutsa dagoen soinua egiten omen du.
Bidali digun argazkia kalitate kaxkarrekoa izanagatik, ederki antzematen da gertaturikoa. Enborretik zabaldu beharko liratekeen adar nagusiak falta dira. Horien ordez, adar mehe luxe batzuk besterik ez da ikusten. Bateren batek ederki sartu du motozerra; inolako gupidarik gabe, brun-brun eta blaust lurrera. Zuhaitzari luzatzen utzi beharrean, hobe beharrez adarrak moztu eta berriak zabalera eman eta umeak dabiltzan tokian adar horiek erortzeko arriskua gutxitxeko asmoarekin egiten dira horrelako astakeriak. Hasteko, urkiak zur ahula du, zauri handiak ixteko gaitasunik ez du eta konturatzerako barrua usteldu eta hustu zaio. Orduan bai dela arriskutsua; zauri horiek indarrak desorekatu egin dituzte, eta, ondorioz, haustura gertatzeko arriskua askoz ere handiagoa da. Haurrak itzalik gabe eta arriskuan. Bururik gabe hartutako erabakiak. Gu denon ondarea den landaredia publikoaren aurkako erabakiak; beste behin, ezta ikasteko ere balioko ez duen ekintza okerra. Ezjakintasunaren kultura hezurretaraino sartu zaigu, eta beldurra sortzen digute gu baino handiago, bizitza askoz luzeagoko eta adimentsuago diren zuhaitzek. Beldurrean igeri dabiltzan usteak oinarri pentsatzen dugu, ito beharrean.
Japonian beste bukoiko sagardoa eta sakea dituzte. Badakite, zuhaitzek onura asko ematen dute: aire garbia, karbonoa xurgatzea eta hain neurgarriak ez diren hainbat onura: han, antzinako zuhaitzak eta basoak aspalditik estimu handitan dituzte, eta euren esanahi kulturala eta espirituala aintzat hartzen dituzte; hala, herrialdearen iraganaren eta orainaren arteko harremanak sustatzen dituzte. Zuhaitzek eguneroko bizitzako zalapartan atsedena eskaintzen dute. Zuhaitzekiko begirunea aspaldikoa da japoniar kulturan. Han sortu zen Shinto erlijioa eta horrek dio ehun urtetik gorako zuhaitzetan espirituak bizi direla. Kodama izeneko espiritu horiek zuhaitzaren nortasunean garatzen dira. Lehen Japonian, zuhaitz zaharrak errespetuz eta kontu handiz hartzen ziren. Gaur egun, zuhaitz zahar horiek soka sakratuekin markatzen dira, inork moztu edo kalterik egin ez diezaien eta zuhaitzaren espirituak ez daitezen haserretu.
Tokion Meiji Jingü santutegia eraiki zuten 1920an, eta “betiko basoa” sortzeko 100.000 zuhaitz landatu. Egun hamar bat milioi bisitari jasotzen ditu urtero, eta zuhaitzak bisitatzeko protokolo berezi bati lotzen zaizkio: bideetatik ez dira ateratzen zuhaitzen lurra ez zapaltzeko; eta inork ez du zuhaitzetik hostorik, hazirik eta ezer hartzen, basotik ez da ezer kentzen; eroritako hostoak ere lurrean geratzen dira.
Tokitan gaude gu. Gure haur-eskolako urkia han jaio izan balitz…
Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]