Zinema esperimentalaren egiazkotasuna
Hasi gara, gauetik egunera, kalera irteten. Bizikletak, footing egiteko arropak, txakurrak eta umeak dira eguzki-izpien beharra asebetetzeko aitzakiak, eta hauekiko ohitura falta sumatu dute maiatzeko lehen eguzki-kolpea jaso duten azalek. Kanpoak barnean nola eragiten duen, eta alderantziz: horiek dira zinema apurtzaileki jorratu duten Sadie Benning eta Maya Derenen piezen motibo nagusietako batzuk.
Maya Deren (Kiev, 1917 - New York, 1961) zinema zuzendari, dantzari, koreografo, poeta eta idazle ukrainarra izan zen 40ko hamarkadako AEB underground-ean. Abangoardietatik zetorren esperimentazioaren ildotik, bilaketa horietan oinarritzen zen zinemaren hastapen urratsak eman zituen Estatu Batuetan. Artistak "ganbera filmak" egiten zituen, ikuslego zabal bati baino, talde intimoagoei eskaintzen zizkienak. Arteari lotuak zeuden eremuak zinemara gerturatzen lehenetarikoa izan zen, Marcel Duchamp, André Breton, John Cage eta halakoak zituela bidelagun.
Meshes in the afternoon filma (AEB, 1947) norberak bere etxe barneari dizkion beldurrez mintzo da. Tentsioa tamainan mantenduz doa aurrera narrazioa, emakume baten bere buruarekiko berrikusketa, ziklikotasunaren arriskua, eguneroko objektuen zorroztasuna eta amets-gaiztoen nahasketa eroan. Dituen ikaren artean gizonezko baten presentzia badago ere, inkontziente propioak duen indarra da zuzendaria gehien beldurtzen duena. Surrealismoarekin duen loturagatik irakurri da askotan, obra hau, psikoanalisiaren terminoetan.
Hain ezaguna izan ez zen, baina kanpoarekin elkarrizketa sortzen duen film laburra da The private life of a cat (1944). Bertan, azalpen-dokumental gisa lantzen du katakume batzuen jaiotza eta hezkuntza prozesua, lehen egunetan. Irudiek prozesuaren berri ematen dute; tartekatzen diren testuek, ordea, bikote heterosexual baten umeak ekartzearen fenomenoa kontatzen dute, modu neutral bezain eztenean. Dokumental mota honek izaten duen argudiaketa bakar eztabaidaezina kontuan hartuta, ironiko eta kritiko suertatzen da, finean, pelikulako irudi eta testuaren justaposizioa.
Ironiazale amorratu gisa defini genezake, era berean, beste belaunaldi bati lotuta dagoen Sadie Benning (Milwaukee, 1973) zinemagilea. Derenen antzera, arte diziplina ezberdinen artean jostatzen da Benning, 15 urte zituenez gero ikus-entzunezkoan dabilen artista estatubatuarra. Filmetako gaien artean generoa, anbiguotasuna, urraketa, intimitatea eta identitatea esanahitzen ditu, narrazio esperimentalaren bidez.
Aztergai ditugun filmak artistak kanpoarekin duen inkonformismoan oinarritzen dira, eta gustuko duen espazio bakarretik –logelatik– kontatzen ditu. Hasierako lan hauek jostailuzkoa dirudien bideokamera batekin eginak dira, eta txuri-beltzezko irudien bitartez osatzen ditu elementu guztiak: imajina narratiboetatik kreditu idatzietara arte. Living inside (AEB, 1989) da zuzendariaren lehen filmetako bat. Benning hiru astez institutura joan gabe egon zenekoa da, eta bere itxialdiaren aitormena egiten du lan laburrean. Artistaren psike isolatua da munduarekiko duen ikuspegiaren isla. A place called lovely (AEB, 1991) laburrak gorputza eta performancea ditu lehengai, eta estatubatuar emakume zuri lesbiana izateaz ari da. Girl power (AEB, 1993) film-egunerokoa da, zeinean bera mugatzen duten eraikuntza guztien aurka altxatzen den Benning, eskolaren, familiaren eta estereotipo femeninoen apurketan.
Arraro eta ulertezin gisa hartu izan da askotan zinema esperimentala. Baliteke begia apur bat hezi behar izatea horrelako zinemaz gozatu ahal izateko. Ulertzea, ordea, beste baterako utziko dugu, sarri norberari burura etortzen zaizkion esanahiekin osatzen baitira horrelako obrak. Halere, errealitatearekin duten harremanak lotu gaitzake zuzendari hauen lanetara. Abstrakzioa beti abiatzen baita erreferentzia batetik.
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Bilboko LGTBIQ+ zinema eta arte eszenikoen Zinegoak jaialdiak 2025eko edizioko sariak iragarri ditu. Between Goodbyes eta Alma del desierto dokumentalak izan dira palmaresaren irabazle nagusiak.
Zinema eta arte eszenikoen LGTBIQ+ jaialdia Bilbon ospatuko dute ekainaren 23tik 30era,50 jarduera baino gehiagorekin.
'Ehun metro', Zergatik panpox', 'Hamaseigarrenean aidanez' eta 'Oraingoz izen gabe' dira zaharberritzen ari diren lanak. Zinemaldiko Klasikoak sailean ikusi ahalko dira.
Iratxe Sorzabalek sufritutako torturen gaineko testigantzak jasotzen ditu dokumentalak. Maiatzaren 20an emango dute dokumentala, 23:40an. Iaztik dago Primeran plataforman ikusgai, baina lehen aldiz emango dute telebistan.
2024ko urtarrilaren eta uztailaren artean Gazan filmaturiko 22 film laburrez osatua da From Ground Zero filma. Rashid Masharawi palestinar zinegilea dugu egitasmoaren oinarrian, eta 2023ko urriaren 7az geroztik Gazari buruz entzuten diren zenbakiei aurpegiak jartzeko asmoz lotu... [+]
Asteazkenetik aitzina Ipar Euskal Herrian, eta ostiraletik Hego Euskal Herrian; film oso gutxi estreinatzen dira horrela zinema aretoetan. Halaxe egingo du asteon Faisaien Irla-k. Fikzioa baitira mugak, horrela dio Asier Urbieta (Errenteria, 1979) zuzendariak: ez dira... [+]
Helena Taberna zinegileak jasoko du aurten Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldiaren Saria. Sariaren entrega ostiralean, apirilak 11, 20:00etan Viktoria Eugenia Antzokian ospatuko den bukaera emanaldian izango da.
Ezagutzen duzue Kneecap filma? Oscar sarietarako hautatu zuten. Belfasteko hirukote baten istorioa da. Kneecap Hip Hop talde ezaguna da gaur egun, eta hizkuntzaren aldeko jarrera (gaelikoa) argia dute, IRAren osteko belaunaldiaren gorabeherak kontatzen ditu filmak; drogak eta... [+]
No other land dokumentalaren zuzendari Hamdan Ballal kolono sionistek jipoitu zuten astelehenean bere herrian, beste hainbat palestinarrekin batera, eta Israelgo militarrek eraman zuten atxilo ondoren. Astarte goizean askatu dute.
Donostiako Tabakaleran, beste urte batez, hitza eta irudia elkar nahasi eta lotu dituzte Zinea eta literatura jardunaldietan. Aurten, Chantal Akerman zinegile belgikarraren obra izan dute aztergai; haren film bana hautatu eta aztertu dute Itxaro Bordak, Karmele Jaiok eta Danele... [+]
35 film aurkeztu dira lehiaketara eta zortzi aukeratu dituzte ikusgai egoteko Euskal Herriko 51 udalerritan. Euskarazko lanak egiten dituzten sortzaileak eta haiek ekoitzitako film laburrak ezagutaraztea da helburua. Taupa mugimenduak antolatzen du ekimena.
Pantailak Euskarazek eta Hizkuntz Eskubideen Behatokiak aurkeztu dituzte datu "kezkagarriak". Euskaraz eskaini diren estreinaldi kopurua ez dela %1,6ra iritsi ondorioztatu dute. Erakunde publikoei eskatu diete "herritar guztien hizkuntza eskubideak" zinemetan ere... [+]
