“Zinema egiteko pasio oso garbi eta polita ikusi dut Kuartangon”

  • Film bat bukatu eta beste bat hasteko prest da Maider Oleaga zinemagile eta gidoilaria; Donostiako euskara irakasle bakartiaren bizipenak atzean utzi, eta Kuartangoko inguru zabaletara salto egingo du. Zinema egiteko pasioak gidatzen ditu gasteiztarraren urratsak toki batetik bestera.


2018ko urtarrilaren 12an - 12:39
Maider Oleaga zinegile eta gidoilari gasteiztarra. (Saioa Fdz. de Arangiz)
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Cowboy kapela jantzita hasi du urtea Maider Oleaga zinemagileak (Bilbo, 1976). Elbira Zipitria ikastola klandestinoetako irakasleari buruzko IRA-26-2  filma amaitu ondoren, esku artean du orain zinema egitasmo erabat desberdina. Abenduaren hasieran aurkeztu zuten Kuart Walley, Oleagak hurrengo hilabeteetan Kuartangon filmatuko duen doku-westerna. Aurkezpenaren egunean hitz egin zuen Oleagak ALEArekin; zine asmo ezberdinen artean dagoen aldea azpimarratu du zinemagileak: "Elbira da pertsona bakarti baten historia eta Kuart Walley, berriz, kolektibo baten histori. Elbira egiten ari nintzenean Kuartangon pentsatzen nuen, eta burua irekitzen zitzaidan, haizea hartzen nuen".

Valladolideko Seminci zine-festibalean sari bat irabazi berri duzu. Pozik?

Bai. ETBk enkargu bat egin zidan 2015ean, Jose Antonio Agirreren bizitzatik abiatuta, film bat egiteko. Berez, lau zinemagile izan gara lan horretan, eta bakoitzak pelikula bat egin du, Agirreren bizitzan garrantzia izan duten lau hiritan; niri Berlin egokitu zitzaidan. Zinemiran aurkeztu genuen lan hori: Iragan gunea Berlin. Oso azkar egin genuen filma, ETBren epeak betetze aldera, eta oso pozik geratu nintzen, baina produktoreek eskatu zidaten denbora gehiago hartzeko eta pelikula berriz muntatzeko eta pixka bat luzeago egiteko. Buelta bat eman nion bildutako materialari, eta Verabredum dokumentala sortu nuen.

Errefuxiatuen bizipenei buruzko lana da 'Verabredum'?

Agirre ezkutatuta egon zen Berlinen eta bertan eguneroko bat idatzi zuen. Ni saiatu naiz Agirrek jasotako zenbait elementu gaur egunera ekartzen, bakardadea, esate baterako; eta pelikulan agertzen dira Agirreren egoera irudikatzen duten pertsonaia batzuk: Siriako errefuxiatu bat, emakume kurdu bat eta hiru euskaldun.

Elbira Zipitriari buruzko 'IRA-26-2' lana ere itxi duzu?

Urtarrilean egingo dugu behin betiko kopia bat, eta hortik aurrera hasiko gara mugitzen, bilatuko dugu festibalen bat aurkezteko eta ea Donostiako Zinemaldian aukera dugun.

Lan handia egin duzu pelikula horretan? 

Bai. Oso luzea izan da, sei urte eman ditut horretan, eta, gainera, erdian egin nuen Iragan gunea Berlin. Elbira Zipitriari buruzkoa oso lan pertsonala da, asko eman dut, lan eskerga egin dut baina oso pozik nago, behar nuen horrelako zerbait egin. 

Nor da Elbira Zipitria?

Oso pertsona ezezaguna Euskal Herrian, eta oso emakume garrantzitsua da. Ikastolen mugimenduaren aitzindaria da. Nik Donostian alokairuan dudan etxean, Franco garaian, egin zituen eskola klandestinoak, 30 urtez. Hasi zen 50. hamarkadan eskola horiekin; gero euskaltegien aitzindaria ere izan zen, euskaldunak alfabetatu zituen, bere euskara hobetzen laguntzen zien, gauez ematen zituen klaseak. Lan izugarria egin zuen euskararen alorrean.

Ez da batere ezaguna.

Berari buruz irakurtzen hasi eta pentsatu nuen "nola da posible emakume hau ez ezagutzea?", eta ikertzen hasi nintzen. Politikaria izan zen, gerra baino lehen, mitinak egiten zituen, 30. hamarkadan, emakumeak oraindik etxean zeudenean. Aitzindaria izan da gauza askotan; kasualitatez ni Donostiara iritsi nintzenean bere eskola klandestinoak egiten zituen etxea alokatu nuen, eta historia jakin nuenean pentsatu nuen: "nik istorio hau kontatu behar dut, niri tokatu zait". 

Zaila izan da. Zergatik?

Ikerketa lana izan da zaila. Agertzen diren gauzak oso nabarmenak dira, ezagunenak, baina askoz ere gehiago jakiteko geratzen dira: nor zen emakume hau, nolakoa zen… Senide gutxi ditu gainera, ez zen ezkondu, seme-alabarik ez du…, oso pertsona misteriotsua da.

Zer izango da, dokumentala, fikziozko film bat?

Oso berezia da; nik beti esaten dut dokumentalaren eta fikzioaren artean dagoen aldea oso labainkorra dela, ez dagoela oso argi. Hitz egiten badugu telebistako dokumental historikoaz bai, baina hau ez da dokumental historiko bat, ez da biografia bat ere, ni agertzen naiz, ez da fikzio bat berez, baina ez da dokumental bat ere. Erdian dago.

Hura amaituta Kuartangora hurbildu zara. 

Duela hiru edo lau urte Kuartangora etorri nintzen lagun batekin, eta komentatu zidaten film luze bat egiten ari zirela hemen, Algo más que morir, eta pentsatu nuen horren inguruan pelikula bat zegoela, baina Donostian beste pelikula horretan sartuta nengoenez, ahaztu nuen. 2014ko abenduan egin zuten pelikularen estreinaldia, Gasteizko Florida zineman, eta Mario Madueño zine ekoizlea eta biok joan ginen. Zuzendariak ezagutu genituen, Jose Luis Murga eta Oier Martinez de Santos, eta hortik aurrera hasi ginen ideiarekin jolasten, dokumental bat egitea beraien esperientziatik abiatuta, Algo más que morir filma egiteko ibilbideari buruzkoa. 

Geroztik hasi zara Kuartangora maiz etortzen. 

Bai, eta konturatu naiz ez dela kasualitatea haiek egitea western bat, Kuartangok berez baduelako western kutsua; ingurunea, espazioa nolakoa den, jendea nolakoa den, iruditzen zait oso western modukoa den espazio bat. 

Zergatik?

Jendea den moduagatik agian, badute zuzentasun bat, eta westerngo pertsonaiek badute holako zuzentasun bat, argitasun bat. Ez da kasualitatea Araban egin izana lehenengo westerna Euskal Herrian. 

Zer kontatu nahi duzu doku-western horretan? 

Kontatu nahi dut nola bi pertsonen amets bat egia bihurtu den komunitate oso baten laguntzarekin. Algo más que morir pelikula amateurra da, egin zuten Kuartango bailarako jendearen laguntzarekin, diru barik, eta hori niretzat kristona da, oso polita. Aldi berean, espazioaren eta jendearen erretratu bat egin nahi dut, kontatu nolakoa den toki hau eta jendea, gai izan zirela zinema egiteko, cowboy herrixka bat ezerezetik egiteko, eskuz… Hor aurkitzen dut nik zinema egiteko pasio oso garbi eta polit bat, eta hori kontatu nahi dut.

Proiektua martxan dago?

Bizpahiru urte daramagu lanean, garatu dut gidoi bat, eta egon gara dirua biltzen, ate joka, eta asmoa dugu aurten filmatzen hasteko. Niretzat proiektua hasita dago, ez da filmazioa hasi baina nire barnean bai. Orain bultzatu behar dugu, eta pentsatu nola kontatuko dugun… hori misterio bat da, lan asko dago egiteko. Agian hasiko gara udan grabatzen eta beste filmazio bat egingo dugu neguan, giroa guztiz aldatzen delako. Algo más que morir filmaren barruan Kuart Walley izena du bailarak, eta bailarak berak badu garrantzi handia nire pelikulan; horregatik nahi dut urtaro ezberdinetan filmatu.

Kuartangoko bizilagunak ere ezagutu nahi dituzu.

Pelikulan parte hartu zutenak, Marindako herrixka egin zutenak… ezagutu nahi ditut. Niretzat oso inportantea da kolektibitatearen izpiritu hori, funtzeskoena da; Kuartango oso bailara berezia da, asko elkartzen direlako gauzak aurrera eramateko, eta hori kontatzea gustatuko litzaidake: nola haien artean elkartzen diren pelikula bat egiteko, amets bat aurrera eramateko. Nahiz eta jendeak pentsatu Jose Luis eta Oier zoroak direla western bat egin nahi izateagatik, denek lagundu zuten; nahiz eta ideia zoro bat iruditu, prest egon ziren laguntzeko. 

Zer dute komunean 'IRA', 'Kuart Walley' eta 'Berlin lanek'? 

Funtsean zinema. Niretzat pelikula honek badu zerikusia zinemaren pasio batekin. Zer dago hor bi pertsona egoteko zazpi urtez pelikula  batekin?, Zerk mugitzen gaitu? Zer dago hor eta nolakoa da herri hau? IRA ere zinema da, asko landu dut nola kontatu istorio hori, baina Elbira da barrura begiratzea eta hau da begirada zabaltzea. Metodologia ere oso desberdina izango da. Elbira kobazulo batean ezkutatuta egotea bezala izan da, eta hau jendea da, elkarlana…, Elbira da pertsona bakarti baten historia kontatzea eta hau da kolektibo baten historia. Elbira egiten ari nintzenean Kuartangon pentsatzen nuen, eta burua irekitzen zitzaidan, haizea hartzen nuen.

Jose Luis Murga, Maider Oleaga eta Oier Martinez de Santos, aurkezpenean.

Zinema, auzolanean

Oso-osorik Euskal Herrian grabatutako lehenengo westerna izan zen Algo más que morir. 2005ean hasi ziren Jose Luis Murga eta Oier Martinez de Santos pelikularen gidoia lantzen, Murgaren gaztetako amets bati eutsiz. Hurrengo urtean filmaketa hasi eta bost urte beranduago amaitu zuten. 2014ra arte ez zen estreinatu. Dozenaka kuartangarrek parte hartu zuten Dick Murray pistolariaren istorioan: aktore lanak egin zituzten, cowboy herrixka bat eskuz eraiki zuten eta pelikularen jantziak diseinatu eta josi zituzten. Kuart Walley berpiztu du orain Maider Oleaga zinemagileak.

Elkarrizketa hau Arabako Aleak argitaratu du eta Creative Commons lizentziari esker ekarri dugu.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Zinema
Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebista gaztelerazko filmak ematen hasi dela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Claire Atherton. Zine-muntatzailea
“Misterioak sortzen du mugimendua, gabeziak”

Chantal Akerman zinegile eta lankidea hil eta hamar urtera, haren ondarea zabaltzen buru-belarri jarraitzen du Claire Atherton muntatzaileak. Gaurkoan, ordea, Athertoni bere ibilbideaz galdetu nahi izan diot bereziki. Gasteizen, Artium museoko areto batean hartu gaitu,... [+]


ZERO CHOU
“Pertsona homosexualak eta tradizioa adiskidetzea nahi dut”

30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.


‘Between Goodbyes’ dokumentalak irabazi du Zinegoak 2025eko sari nagusia

Bilboko LGTBIQ+ zinema eta arte eszenikoen Zinegoak jaialdiak 2025eko edizioko sariak iragarri ditu. Between Goodbyes eta Alma del desierto dokumentalak izan dira palmaresaren irabazle nagusiak.


Zinegoak jaialdiak “erresistentzia eta afektuen sareak” aldarrikatuko ditu

Zinema eta arte eszenikoen LGTBIQ+ jaialdia Bilbon ospatuko dute ekainaren 23tik 30era,50 jarduera baino gehiagorekin.


80ko hamarkadako lau euskal film zaharberritzen ari dira, Zinemaldian emateko

'Ehun metro', Zergatik panpox', 'Hamaseigarrenean aidanez' eta 'Oraingoz izen gabe' dira zaharberritzen ari diren lanak. Zinemaldiko Klasikoak sailean ikusi ahalko dira.


“Bi arnas” dokumentala emitituko du ETB1ek

Iratxe Sorzabalek sufritutako torturen gaineko testigantzak jasotzen ditu dokumentalak. Maiatzaren 20an emango dute dokumentala, 23:40an. Iaztik dago Primeran plataforman ikusgai, baina lehen aldiz emango dute telebistan.


From Ground Zero: genozidioa lehen pertsonatik kontatzen digun filma

2024ko urtarrilaren eta uztailaren artean Gazan filmaturiko 22 film laburrez osatua da From Ground Zero filma. Rashid Masharawi palestinar zinegilea dugu egitasmoaren oinarrian, eta 2023ko urriaren 7az geroztik Gazari buruz entzuten diren zenbakiei aurpegiak jartzeko asmoz lotu... [+]


Asier Urbieta, 'Faisaien irla'
“Guretzako mugarik ez dago eta horrela estreinatu behar zen: mugarik gabe”

Asteazkenetik aitzina Ipar Euskal Herrian, eta ostiraletik Hego Euskal Herrian; film oso gutxi estreinatzen dira horrela zinema aretoetan. Halaxe egingo du asteon Faisaien Irla-k. Fikzioa baitira mugak, horrela dio Asier Urbieta (Errenteria, 1979) zuzendariak: ez dira... [+]


2025-04-11 | Irutxuloko Hitza
Helena Tabernak irabazi du Giza Eskubideen Zinemaldiko Saria

Helena Taberna zinegileak jasoko du aurten Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldiaren Saria. Sariaren entrega ostiralean, apirilak 11, 20:00etan Viktoria Eugenia Antzokian ospatuko den bukaera emanaldian izango da.


2025-04-04 | Sustatu
Kneecap filma, orain euskarazko azpitituluekin

Ezagutzen duzue Kneecap filma? Oscar sarietarako hautatu zuten. Belfasteko hirukote baten istorioa da. Kneecap Hip Hop talde ezaguna da gaur egun, eta hizkuntzaren aldeko jarrera (gaelikoa) argia dute, IRAren osteko belaunaldiaren gorabeherak kontatzen ditu filmak; drogak eta... [+]


Askatu dute kolonoek jipoitu eta militarrek atxilotutako Oscar saridun palestinarra

No other land dokumentalaren zuzendari Hamdan Ballal kolono sionistek jipoitu zuten astelehenean bere herrian, beste hainbat palestinarrekin batera, eta Israelgo militarrek eraman zuten atxilo ondoren. Astarte goizean askatu dute.


Chantal Akerman eta urrezko 80ak

Donostiako Tabakaleran, beste urte batez, hitza eta irudia elkar nahasi eta lotu dituzte Zinea eta literatura jardunaldietan. Aurten, Chantal Akerman zinegile belgikarraren obra izan dute aztergai; haren film bana hautatu eta aztertu dute Itxaro Bordak, Karmele Jaiok eta Danele... [+]


Martxan dago euskarazko film laburren Laburbira zirkuituaren 22. edizioa

35 film aurkeztu dira lehiaketara eta zortzi aukeratu dituzte ikusgai egoteko Euskal Herriko 51 udalerritan. Euskarazko lanak egiten dituzten sortzaileak eta haiek ekoitzitako film laburrak ezagutaraztea da helburua. Taupa mugimenduak antolatzen du ekimena.


Eguneraketa berriak daude