Ugatza Azazetan: kontserbazioa edo txikizioa?
Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen Saileko Marijo Madeira zuzendariak esan bezala, ugatza gero eta gehiago ikusten da gure inguruan, eta badakigu gutxienez gaua igarotzen duen bikote bat dagoela Arabako Mendialdean. Zuzendariak adierazi duenez, ugatzaren hedapen hori gure probintzian heriotza-kausak eta eragozpenak (pozoitzeak eta linea elektrikoak, esaterako) ezabatzearen ondorio da, baita Arabako Mendialdeko eta Valderejoko simaurtegietan hezurrak uztearen ondorio ere. Zuzendariak espezie honen egoera mehatxatzen duen arrisku handi bat ahaztu duela uste dugu: aerosorgailuak eta horiei lotutako linea elektrikoak.
Araba probintzia estrategikoa da Pirinioetako ugatzen populazioak Europako Mendietara sakabanatu ahal izateko, eta asmo hori lortzeko hainbat hamarkada eman dira. Europako Mendien birkolonizazio horretarako, Araba funtsezko probintzia da, Pirinioen eta Europako Mendien artean baitago. Araba ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duen mendi ilara da gakoa, Andia mendilerroan hasi eta Urbasa (Nafarroa), Entzia, Iturrietako mendiak, Azazetako mendiak, Gasteizko mendi garaiak, Tuyo mendilerroa eta Arcena mendilerrorantz hedatzen dena, Burgos iparraldeko mendiekin lotuta, Europako mendiekin bat egin arte.
EAE ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duen beste mendilerroa, uren banalerrotik, aerosorgailuz josita dago: Urkilla, Elgea eta Badaia mendilerroak. Hori arrisku handia da espezie horren eta beste askoren biziraupenerako. Gogora dezagun duela pare bat urte gertatutakoa: Aratz eta Iturrietako mendietatik hegan zihoan ugatza, Flumen, igandeko artikuluan aipatutakoa, Narbaizako linea elektriko batekin talka egitean hil egin zen.
Zertarako balio du espezie horiek babesteak, aldi berean haien habitatak suntsitzen dituzten megaproiektuak baimentzen baditugu?
Beraz, Ingurumeneko zuzendariari eskatzen diogu egin beharreko izapideak egin ditzala, Azazetako proiektu eolikoa eta Laminoriako proiektu fotovoltaikoa gelditzeko. Proiektu horietan sortutako energia Marrada eta Basozain begiztatze-eremutik atera nahi dute, Arabako Mendialdean lo egiten duen ugatz-bikotetik gertu, eta, ziurrenik, datorren urtean izango dituzten ugatz-kumeetatik gertu, horiek 100 urteren ondoren Moncayon jaiotako lehenak izanik.
Era berean, Legebiltzarreko alderdi guztiei eskatzen diegu, PPtik hasi eta EH Bilduraino, Eusko Jaurlaritzari eska diezaiotela proiektu horiek gelditzeko faunarentzat hain garrantzitsua den korridore honetan. Ez da ugatza bakarrik: aurten sai beltza ere badabil inguruan. Hegazti sarraskijale hau Europako handiena eta eskasena da. Aurten baita ere, EAEko Bonelli arrano bikote bakarrak (Soraia eta Hegoa) Arabako Mendialdetik hegan egiten duten bi kume atera ditu aurrera. Gainera, Azazetan proiektatutako zentral eolikotik 10 km-tara zortzi sai zuri bikote ugaltzen dira. 15 km-tara bost arrano beltz eta lau hontz handiren habiak daude. 5 km-tara, mirotz urdinen zazpi bikote eta mirotz zurien beste bikote bat. 6 km-tara, miru gorrien beste bikote bat ugaltzen da.
Halaber, eremu honetan harrapari hauek aurki ditzakegu: arrano sugezalea, arrano txikia, aztorea, gabiraia, zuhaitz-belatza, belatz handia, zapelatza eta urubia. Ugari diren hegazti txikiagoak aipatu gabe, kiropteroen artean, EAEn bizi diren 25 saguzar espezieetatik 20 inguru daude, guztiak legez babestuak. Beraz, ikus daiteke faunaren aberastasuna aipagarria dela, eta eskualde honetan edozein megaproiektu geldiaraztea eskatu beharra dagoela.
Zertarako balio du espezie horiek babesteak, aldi berean haien habitatak suntsitzen dituzten megaproiektuak baimentzen baditugu?
"Trantsizio energetikoa" deiturikoa ezin da natura estraktibismo berdearen forma berriekin ustiatzen jarraitzeko koartada izan
Klima-aldaketaren aurkako borroka garrantzitsua da, bai. Baina ezin diogu ingurumen-krisi bati aurre egin beste bat elikatuta. Biodibertsitatea, ekosistemen osotasuna eta lurzoruaren okupazioa ere gainditu ditugun planeta-mugak dira. "Trantsizio energetikoa" deiturikoa ezin da natura estraktibismo berdearen forma berriekin ustiatzen jarraitzeko koartada izan. Ezin dugu pentsatu klima-aldaketarekin negozioa eginez Lurreko bizitza babestuko denik.
Portzierto, Félix Rodríguez de la Fuentek medikuntza ikasi zuen, Che Guevarak bezala.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]