“Turkia geroz eta autoritarioagoa bihurtzen ari da, bereziki herri kurduarekin”

  • Newroz izeneko kurduen egun handira joan da Igarki de Robles, Euskal Herriko delegazio internazionalistako kidea Turkian, kurduekiko elkartasuna adieraztera.

Artikulu hau CC BY-SA 3.0 lizentziari esker ekarri dugu.

2018ko maiatzaren 02an - 09:08
Igarki de Robles, ordezkaritza internazionalistako kidea (Arg: Arabako Alea)
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Newroz izenarekin ezaguna da kurduen egun handia, Turkiako Amed hirian ospatzen dena. Kurduekin bat egin eta elkartasuna adierazteko izan da Igarki de Robles. ALEA Fm irratsaioan eman du horren berri.

Zein da Kurdistango testuinguru geopolitikoa?

Munduko estaturik gabeko naziorik handiena da, eta lau estatutan banatuta dago: Turkia, Siria, Iran eta Irak. Lau estatu oso ezberdin direnez, errealitatea oso ezberdina da estatu bakoitzean. 40 bat milioi kurduk osatzen dute Kurdistan, eta betidanik borrokatu dute autonomia eta independentzia lortu ahal izateko. Beste autonomia-esperientzia batzuk badaude: Siria iparraldean eta Iraken adibidez, baina beraien burujabetza lortzeko urrun daude. Errealitate konplexu horretan, Kurdistanek herrialde bezala batasun bat izateko bereziki zaila du.

Aurreko urteko irailean kurduek autorizaziorik gabeko erreferendum bat ospatu zuten eta baiezkoak irabazi zuen. Zergatik ez da oraindik Kurdistan estatu independentea?

Kurdistani ez zaio inoiz aitortu burujabetzarik, menpean duten estatuei ez zaielako interesatzen ez arrazoi ekonomikoengatik, ez arrazoi geopolitikoengatik. Iraken petrolio asko dagoenez, Iraki ez zaio interesatzen kurduak independenteak izatea oil-erreserbengatik. Gaur egungo Kurdistan antzinako Mesopotamian dago kokatuta; hortaz, herri estrategikoa da, bertan merkataritza-ibilbide asko pasa izan zirelako eta pasatzen direlako. Hortaz, joku geopolitikoetan Kurdistan truke-txanpona izaten da.

Nolakoa da Newroz-a, kurduen ospakizuna?

Newroz egunaren oinarria antzinako zoroastrismotik dator. Zoroastrismoa erlijio aurreislamiko bat da, eta pertsiarren egutegiko urte berria ospatzen dute kurduek Newroz egunean. Hasieran ospakizun erlijiosoa zen, baina azken hamarkadetan kurduentzat egun nazionala bilakatu da, non festa eta aldarrikapena lotzen diren. Kurduentzat oso egun garratzitsua eta sinbolikoa da, aipatutako estatuek ez diotelako inoiz ezer aitortu Kurdinstani. Horregatik ospakizunaz baliatu dira beren eskubide nazionalak eta sozialak aldarrikatzeko.

Kurdistanera sartzeko oztopo handiak izan zenituzten?

Turkiara joan ginen, baina estatu hori pixkanaka-pixkanaka diktadura bat bihurtzen ari denez, hainbat segurtasun-neurri hartu genituen, eta ez genuen arazorik izan bertan sartzeko. Turkian presentzia poliziala itogarria zen, eta, neurri batean, zapalkuntza hori pairatu genuen. Kontrol ugari dago Turkiako Kurdistan osoan: Amed-era heldu baino lehen, egun bat pasa genuen Istanbulen, eta hor bertan identifikatuak izan ginen. Ameden astebete egon ondoren, zenbaezinak izan ziren pasaportea eskatu ziguten aldiak.

Nola bizi zenuten Newroz eguna Amed hirian?

Euskal Herriko ordezkaritza moduan joan ginen, eta jarri gintuzten beste herri batzuen parean, hala nola Norvegia, Alemania, Italia eta Frantziarekin. Euskal Herriko ordezkaritzakook garrantzi berezia eman genion harrera on horri, beste herrialdekoek gure nazio-izaera aitortu zutelako. Newroz egunean, martxoaren 21ean, ordubete kostatu zitzaigun ospakizunaren gunera heltzea, lau kontrol pasatu behar genituen eta. Boligrafoekin eta zapiekin sartzea badirudi arriskutsua zela, eta konfiskatu zituzten. Oso hunkigarria izan zen milaka pertsona ospakizunean bilduta ikustea, batez ere urtean behin beraien nazio identitatea azaleratu eta aldarrikatu ahal izateko. Bertan dantzak, kontzertuak eta hitzaldi politikoak egon ziren. Ospakizun honetan askatasun puntu bat behintzat lortzen dute.

Zein da biztanleriaren iritzia?

Herritarrek beldurra dute, ezin dute beren kolore nazionalekin zapirik eraman; ezta manifestazio edo mobilizaziorik egin ere. Nahiz eta orain kurduera debekatuta ez egon, arazoak izan ditzakete kalean hitz egiteagatik. Begi-bistakoa da errepresio bortitza dagoela eta herritarrak oso jazartuta daudela. Kaleko presentzia poliziala handia da, eta honek herritarrei ez die segurtasunik ematen. Turkia geroz eta autoritarioagoa bihurtzen ari da, bereziki herri kurduarekin.

Albiste hau Arabako Aleak argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kurdistan
PKK-k armen suntsiketa irudikatu du, eta Erdoganek iragarri du legebiltzarrean batzorde bat osatuko dela prozesua jarraitzeko

Bere buruzagi historiko Abdullah Öcalenek joan den astean Turkiako Imraliko espetxetik eskatutakoari men eginez, PKK Kurdistango Langileen Alderdiak ekin dio armagabetzeari. Ostiralean egin dute ekitaldia, Iraken menpeko Kurdistango Sulaimaniya hirian, eta 30 gerrilari... [+]


2025-07-10 | ARGIA
PKKren borroka armatuaren garaia amaitu dela berretsi du Öcalanek bideo batean

Abdulllah Öcalan PKK-ko buruak berriz ere eskatu du armak uzteko, Imrali espetxe barruan egindako bideo batean. Gerrillaren "oinarrizko" helburua egintzat eman du, eta ziurtatu du Turkia prest dela herri kurdua aitortzeko.


Mizgin Ronak
“Turkierak hautsi zuen nire pertsona”

Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]


PKK-k desegin eta borroka armatua utziko duela iragarri du, lau hamarkadako bidearen ostean

Antolakunde armatu kurduak bere 12. kongresuan hartu du erabakia, Abdullah Öcalan buruzagi historikoak otsailean eginiko eskaerari jarraituta. 1984an abiatu zuen PKK-k Turkiaren aurkako borroka armatua, eta Nazio Batuen Erakundearen arabera 45.000 hildako inguru eragin ditu... [+]


2025-03-19 | Karlos Zurutuza
Atzoko mamuak eta etorkizunetik datorren gutuna

Lurrikara geopolitiko bat astintzen ari da Ekialde Hurbileko mapa. Anabasaren erdian, Abdullah Öcalanen bakerako azken deiak mahai gainean jarri du eskualdeko gatazka armatu zaharrena. Ez, aurrekariek ez diote bide ematen itxaropenari, eta historiaren trena inoiz baino... [+]


Kurduen SDF Siriako estatu instituzio bilakatzeko hitzarmena sinatu dute gobernuarekin

SDF kurduek gidatutako koalizioak eta Siriako Gobernuak su-etena adostu dute. SDFk Siria ekialdeko eta ipar-ekialdeko eremu zabala kontrolatzen du egun, eta hitzarmenak jaso duenez, gobernuaren esku geratuko da orain.


PKK-k su-etena deklaratu du, buruzagiaren agindua onartuta

Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.


PKKri borroka armatua amaitzeko eskatu dio Öçalan buruzagi kurduak

Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Espetxe zigorra ezarri dio Turkiak Beritan Canözer kazetari kurdu feministari

Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]


2024-11-13 | Julene Flamarique
Iranen heriotza-zigorra jaso duen Pakhshan Azizi feminista kurduaren espetxekideek justizia eskatu dute

2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]


2024-10-31 | Justus Johannsen
ANALISIA
Öcalan gabe ez dago konponbiderik Turkiaren eta PKKren artean

Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]


2024-10-21 | Justus Johannsen
Beste bi kazetari kurduren hilketa
Turkiaren zapatako harri koxkorra

Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]


Sebahat Tuncel
“Ohikoa bihurtu da politikari kurduak espetxeratzea”

Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]


2024-07-22 | Justus Johannsen
ANALISIA
Turkia Irakeko Kurdistan konkistatzen ari da, PKKren aurkako borrokan

Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]


Eguneraketa berriak daude