“Sarrionandiak argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik”
Otsailaren 1ean eta 2an, ostiralean Iurretan eta larunbatean Donostian, ekitaldiak izango dira, katalanera itzuli duten Joseba Sarrionandiaren Hilda dago poesia? liburuaren harira. Pamielak antolaturiko saio horietan, besteak beste, Ainara Munt Ojanguren eta Víctor Sunyol itzultzaileek parte hartuko dute. ¿Es morta la poesía? liburua Pol·len Edicionsek argitaratu du. Víctor Sunyolekin berba egin dugu Sarrionandiaren poesiaz.
Som moros en la boira? (Moroak gara behelaino artean?) Jo no sóc d’aquí, (Ni ez naiz hemengoa), eta ¿És morta la poesia?, (Hilda dago poesia?). Joseba Sarrionandiaren hiru liburu katalanez. Nor da zuretzat Sarrionandia?
Aspaldian ezagutzen dut Sarrionandiaren poesia, Jon Kortazarrek 1984an, ordura arteko euskal poesiaren antologia luze eta zabala idatzi zuen Reduccions poesia-aldizkariko monografikoari esker. Jonek berak Ruperren diskoak ekarri ohi zizkigun, besteak beste, eta haietan Sarrionandia eta Atxagaren poemak bilatzen genituen. 1986an Sarrionandiaren errelato liburu bat publikatu zen katalanez. Intelektual erreferente bat izateaz gain, niretzat, Sarrionandia idazle osoa eta sakona da.
Zer iritzi duzu liburuez?
Irakurri nuen lehen saioa Ni ez naiz hemengoa izan zen, gaztelaniaz. Ezusteko izugarria izan zen. Entsegu laburrak, aipuak eta erreflexioak… bikainak dira, batbedera bere gaian; areago bikainak idatzita izan ziren egoera jakinik. Gai askotarikoak lantzen ditu, erudizio nabaria da: Sarrionandiaren gogoetak oso argigarriak eta sendoak dira.
Moroak gara behelaino artean, besterik da. Atal anitzeko obra nagusi eta sonatua. Atalez atal, ataletako abarrek gai nagusia ehuntzen dute: giza kolonizazio indibidualaren eta kolektiboaren kondizioari dagokiona. Oraina eta iragana –ezagutua edo ezkutatua, isildua edo agerikoa– aditzera ematen ditu maila hagitz altuan. Obra nagusia esan dut, sarritan arrazoirik gabe erabilia, hemen literala da: “Obra nagusia”.
Hilda dago poesia? antologia oso beharrezkoa genuen Sarrionandia bere hizkuntzan irakurri ez dugunontzat, eta halabeharrez ezagutzen ditugun beste hizkuntzetan irakurtzen duguna. Auto-antologia den aldetik, antologiari izaera autoreak berak eman dio, bere autoerretratu poetikoa da, berezko balio duena horregatik. Guretzat katalanezko edizioa izatea berri itzela da.
Pentsalari eta intelektual legez, zer azpimarratu duzu?
Bere zintzotasuna, erradikaltasuna, engaiamendua… Ikuspegi zabala dauka, partikulartasunetik unibertsaltasuna bide egiten baitu. Pentsatzeko eta jarduteko bere moldea, isurki ugarietako ibaia legez marraztu daiteke: ibaiadar eta ibaiadar azpikoak, isurialde hidrografikoa, toki askotako urak eta legarrak –bizipenak– biltzen dituena, eta ur-goaia batera eramaten dakiena. Bere pentsamendua bizipenetatik eta ikaspenetatik heldu da, jakintza eta bizitzan amaitzeko.
Poeta gisa, berriz?
Argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik. Bere etorri lirikoak gaiak eta gogoetak zeharkatzen ditu, bere ahotsak komunitateko partaide bihurtzen gaitu, ispilu bat da, eta usu ez zaigu laket gure burua bertan ikustea. Bere poesia esperientziatik sortua denez, esperientzia eta “ni poeta” desagertzen dira lanketa poetikoaren ondorenean. Berea poesia da, literatura, ez panfletorik ez negar ziztrinik, auto-erreferentziarik gabe –immorala betiere–. Bere poesia suharra da gogoeta hotzean, eta betiere izekia.
Bere poesiaren bertutea, goi mailakoa den aldetik, poetak lantzen dituen gaien gaineko hausnarketek egitasuna ematen diote. Gogortasuna, kritika, samurtasuna, ironia, itxaropena, desesperazioa, mingostasuna, maitasuna, botereei erasoa (eta kontrabotereei)… Bere poemak ez dira inoiz erregistro bakarrekoak. Mundua bera bezalakoak dira, gauzak bezalakoak, gu bezalakoak: konplexuak eta askotarikoak. Horixe izaki literatura.
¿És morta la poesia?, itaundu du poetak. Poesia hilda al dago?
Antologia horren aitzinsolas aparta irakurri ostean (poeta guztiok gure estudioko paretan izan beharko genuke, lanean hasi aitzin irakurtzeko), bere azken hitzak errepikatu besterik ezin dut egin: “Poesia Schrödingerren katua bezalakoa da, bizirik eta hilik dago aldi berean”. Beraz, berau ulertzeko irakurri prologoa.
Zeruko Argian eta Anaitasuna-n idatzi zituen zinema kritikak Joseba Sarrionandiak 1977 eta 1980 urteen artean, 20 urte inguru zituela. Horien bilduma eginda, Pamiela argitaletxeak argitaratu du liburua, Joseba Sarrionandiaren zinema paperak (1977-1980). Josu Martinezek egin ditu... [+]
Umea hemen, Umea han
Chuck Groenink. Itzulpena: Nagore Perez
Ibaizabal, 2025
Historiaurreko istant bat du azpi izenburu liburu honek, eta horixe da, hain zuzen, egileak kontatu nahi diguna, istant... [+]
"Israelen kontrako boikot kanpainak martxan dauden honetan, kulturgileoi lerratzea dagokigu", adierazi du Saioa Alkaizak komunikabideetara igorritako oharrean. BDZk txalotu egin du Alkaizaren erabakia, eta Elkar argitaletxeari gonbita luzatu dio, "erabaki ausartak... [+]
2020ko Euskadi Literatura Saria irabazi zuen Cambiar de idea (Ideiaz aldatu) autofikzio feministarekin. Emakume idazleek literatura kanon patriarkalera egokitu beharra kritikatu zuen liburu horretan. Todo empieza por la sangre (Dena odoletik hasten da) bere seigarren... [+]
LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.
Parranda dezente egindakoa naiz Kardaberazen –Hernanin izen hori zeukan kalean, alegia–, baina ez nuen asko espero festa egin ahalko nuenik inoiz Kardaberazekin: a ze dibertimendua 1761ean argitaratu zuen Euskararen berri onak. Idatzi zituen beste lan gehienak ez... [+]
Joxe Azurmendi Otaegi euskal idazlea, filosofoa, saiakera egilea eta poeta da. Etikaren, politikaren, hizkuntzaren filosofiaren, teknikaren, euskal literaturaren eta, orokorrean, filosofiaren gaineko liburu eta artikulu asko plazaratu ditu.
- Eduki arduraduna: Haritz... [+]
Joxe Azurmendi (Zegama, Gipuzkoa, 1941-2025) idazle, filosofo eta saiakeragilea zendu da. Literatura eta pentsamenduaren arloan lan itzela egindakoa, intelektual gisa ez ezik, euskararen eta kulturgintzaren aldeko mugimenduetan engaiaturik eman zuen bizitza osoa. Besteak... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin zuten egon Debako liburutegian, eta egoera hori aldatzeko borrokan aritu da herriko ama talde bat. Udal gobernuak jarrera aldatu eta onartu du herritar guztiek, duten adina dutela, nahi dutenean egon ahal izatea liburutegian... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]
Ekainaren 5ean 50 urte beteko dira Gabriel Aresti zendu zela, jaio zen hirian bertan, Bilbon. Ziutatearen tristeziak bestelako kolore bat duen garaiotan, belaunaldi berri batzuek Arestiren hitzak goratzeaz aparte, haren esanak gaurko egunetik aztertu dituzte hiri horretan... [+]
Heriotzak Eduardo du izena
- Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
- Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
- Noiz: Maiatzaren 23an.
-------------------------------------------------------------
Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]