“Sarrionandiak argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik”
Otsailaren 1ean eta 2an, ostiralean Iurretan eta larunbatean Donostian, ekitaldiak izango dira, katalanera itzuli duten Joseba Sarrionandiaren Hilda dago poesia? liburuaren harira. Pamielak antolaturiko saio horietan, besteak beste, Ainara Munt Ojanguren eta Víctor Sunyol itzultzaileek parte hartuko dute. ¿Es morta la poesía? liburua Pol·len Edicionsek argitaratu du. Víctor Sunyolekin berba egin dugu Sarrionandiaren poesiaz.
Som moros en la boira? (Moroak gara behelaino artean?) Jo no sóc d’aquí, (Ni ez naiz hemengoa), eta ¿És morta la poesia?, (Hilda dago poesia?). Joseba Sarrionandiaren hiru liburu katalanez. Nor da zuretzat Sarrionandia?
Aspaldian ezagutzen dut Sarrionandiaren poesia, Jon Kortazarrek 1984an, ordura arteko euskal poesiaren antologia luze eta zabala idatzi zuen Reduccions poesia-aldizkariko monografikoari esker. Jonek berak Ruperren diskoak ekarri ohi zizkigun, besteak beste, eta haietan Sarrionandia eta Atxagaren poemak bilatzen genituen. 1986an Sarrionandiaren errelato liburu bat publikatu zen katalanez. Intelektual erreferente bat izateaz gain, niretzat, Sarrionandia idazle osoa eta sakona da.
Zer iritzi duzu liburuez?
Irakurri nuen lehen saioa Ni ez naiz hemengoa izan zen, gaztelaniaz. Ezusteko izugarria izan zen. Entsegu laburrak, aipuak eta erreflexioak… bikainak dira, batbedera bere gaian; areago bikainak idatzita izan ziren egoera jakinik. Gai askotarikoak lantzen ditu, erudizio nabaria da: Sarrionandiaren gogoetak oso argigarriak eta sendoak dira.
Moroak gara behelaino artean, besterik da. Atal anitzeko obra nagusi eta sonatua. Atalez atal, ataletako abarrek gai nagusia ehuntzen dute: giza kolonizazio indibidualaren eta kolektiboaren kondizioari dagokiona. Oraina eta iragana –ezagutua edo ezkutatua, isildua edo agerikoa– aditzera ematen ditu maila hagitz altuan. Obra nagusia esan dut, sarritan arrazoirik gabe erabilia, hemen literala da: “Obra nagusia”.
Hilda dago poesia? antologia oso beharrezkoa genuen Sarrionandia bere hizkuntzan irakurri ez dugunontzat, eta halabeharrez ezagutzen ditugun beste hizkuntzetan irakurtzen duguna. Auto-antologia den aldetik, antologiari izaera autoreak berak eman dio, bere autoerretratu poetikoa da, berezko balio duena horregatik. Guretzat katalanezko edizioa izatea berri itzela da.
Pentsalari eta intelektual legez, zer azpimarratu duzu?
Bere zintzotasuna, erradikaltasuna, engaiamendua… Ikuspegi zabala dauka, partikulartasunetik unibertsaltasuna bide egiten baitu. Pentsatzeko eta jarduteko bere moldea, isurki ugarietako ibaia legez marraztu daiteke: ibaiadar eta ibaiadar azpikoak, isurialde hidrografikoa, toki askotako urak eta legarrak –bizipenak– biltzen dituena, eta ur-goaia batera eramaten dakiena. Bere pentsamendua bizipenetatik eta ikaspenetatik heldu da, jakintza eta bizitzan amaitzeko.
Poeta gisa, berriz?
Argitasun gardena eskaintzen digu, ezerezkerian eta arinkerian erori barik. Bere etorri lirikoak gaiak eta gogoetak zeharkatzen ditu, bere ahotsak komunitateko partaide bihurtzen gaitu, ispilu bat da, eta usu ez zaigu laket gure burua bertan ikustea. Bere poesia esperientziatik sortua denez, esperientzia eta “ni poeta” desagertzen dira lanketa poetikoaren ondorenean. Berea poesia da, literatura, ez panfletorik ez negar ziztrinik, auto-erreferentziarik gabe –immorala betiere–. Bere poesia suharra da gogoeta hotzean, eta betiere izekia.
Bere poesiaren bertutea, goi mailakoa den aldetik, poetak lantzen dituen gaien gaineko hausnarketek egitasuna ematen diote. Gogortasuna, kritika, samurtasuna, ironia, itxaropena, desesperazioa, mingostasuna, maitasuna, botereei erasoa (eta kontrabotereei)… Bere poemak ez dira inoiz erregistro bakarrekoak. Mundua bera bezalakoak dira, gauzak bezalakoak, gu bezalakoak: konplexuak eta askotarikoak. Horixe izaki literatura.
¿És morta la poesia?, itaundu du poetak. Poesia hilda al dago?
Antologia horren aitzinsolas aparta irakurri ostean (poeta guztiok gure estudioko paretan izan beharko genuke, lanean hasi aitzin irakurtzeko), bere azken hitzak errepikatu besterik ezin dut egin: “Poesia Schrödingerren katua bezalakoa da, bizirik eta hilik dago aldi berean”. Beraz, berau ulertzeko irakurri prologoa.
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin zuten egon Debako liburutegian, eta egoera hori aldatzeko borrokan aritu da herriko ama talde bat. Udal gobernuak jarrera aldatu eta onartu du herritar guztiek, duten adina dutela, nahi dutenean egon ahal izatea liburutegian... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]
Ekainaren 5ean 50 urte beteko dira Gabriel Aresti zendu zela, jaio zen hirian bertan, Bilbon. Ziutatearen tristeziak bestelako kolore bat duen garaiotan, belaunaldi berri batzuek Arestiren hitzak goratzeaz aparte, haren esanak gaurko egunetik aztertu dituzte hiri horretan... [+]
Heriotzak Eduardo du izena
- Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
- Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
- Noiz: Maiatzaren 23an.
-------------------------------------------------------------
Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]
Dantza, xake edo kirol topaketak egiten diren bezalaxe, literatura gustuko duten haur eta gazteek ere zaletasuna partekatu, elkar ezagutu eta egunpasa ludikoa egiteko aukera izango dute, datorren igandean. Ikasturtean zehar elkarri gutunak idazten aritu diren 130 gaztetxo... [+]
Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.
Ekainaren 7an izango da Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarrekin antolatzen duten Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka. Seigarren edizio honetan Aurelia Arkotxa izango da omendua eta egitarau oparoa ezagutzera eman dute prentsaurrekoan. Ziburuko Azokaren uhina inguruko... [+]
Miresmen adina gaitzespen sortzen duen pertsonaia da, oraindik ere, Jon Mirande, hura hil eta 50 urte pasatxora. Karrikiri elkarteak eta Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialak (IHEO) Jon Miranderekin dantzan izeneko jardunaldiak antolatu dituzte idazlearen jaiotzaren 100... [+]
Orain denak aita santua baino frantziskotarrago bihurtu zaizkigunez, komeni da gogoratzea gure klasiko ez-sotanadunez. XVII. mendean izan zen bat, haren grazia zen Arnaut Oihenart. Eta ezin gaitezkeenez murgildu haren lan guztietan, gaur goretsiko dugu O.ten gaztaroa... [+]
Aurreko tertuliako galderari erantzuteko beste modu bat izan zitekeen, akaso modu inplizituago batean, bigarren solasaldi honetako izenburua. Figura literarioaz gaindi, pertsonaia zalantzan jartzeko, edo, kontrara, pertsonaiaren testuingurua ulertzeko saiakera bat. Santi... [+]
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]