Piarres Xarriton hil da, mende bateko ikuspegia galdu du euskal kulturak
Piarres Xarriton idazle eta euskaltzaina hil da ostiral honetan. 96 urte zituen eta bere ibilbidea errepasatuta, mende baten perspektiba galdu du Euskal Herriak.
Gorka Bereziartua Mitxelena
@boligorria
2017ko martxoaren 17a
Xarriton (eskuinean) Pierre Laborderekin 2001eko Sarako idazleen biltzarrean (argazkia: Auñamendi).
Hazparnen sortua 1921ean, sei anai-arrebaren artean zaharrena izan zen Piarres Xarriton. Hazparnen bertan egin zituen lehen ikasketak, haiei buruzko oroitzapen onegirik ez zeukan arren.
Gazte-gaztetatik erabaki zuen erlijio-bizitzari ekitea eta 1935erako Uztaritzeko seminarioan zegoen, non giro atseginagoa aurkitu zuen Hazparnekoaren aldean. Besteak beste, Piarres Laffite ezagutu zuen han, ordurako euskal kulturan aski ezaguna zen pertsona. Garai hartan ekin zion euskal klasikoak irakurtzeari ere, besteak beste Oihenart, Jaurgain eta Campion.
21 urterekin dagoeneko Miarritzen duzu irakasle eta urtebete geroago Hazparnen. Garai gogorrak ziren Euskal Herrian, 36ko Gerratik ihesean joandako jende ugari ezagutu zuen Xarritonek, baita naziengandik gordetzen ari ziren beste asko ere. Eta etxean horietako batzuei lagundu zieten, Russel Kirby ingelesari adibidez, zeina gordeta eduki zuten zenbait hilabetez.
II. Mundu Gerraren ondoren Erromara joan zen Teologia ikastera eta ondoren, 1947an, apaiz izendatu zuten. Lan horretan ari zen bitartean bihurtu zen euskaltzain.
Intelektuala eta eragilea
1960ko hamarkadan utzi zuten bere esku Hazparneko eskolaren ardura, Langintza eskola plantan ezartzeko ardurarekin. Horretan ari zela ezagutu zituen Jose Luis Alvarez Enprarantza “Txillardegi” eta Kristiane Etxaluz, besteak beste.
1970eko hamarkadaren erdialdean hartu zuen ondorengo urteak markatuko zituen erabakia: eliza utzi eta ezkondu egin zen. 80ko hamarkadan bukatu zuen Euskal Ikasketetan abiatua zuen doktoretza, Piarres Broussaini buruzko tesi batekin. Euskaltzaindian ere kide izan zuen Jean Haritschellar izan zuen tesi-zuzendari.
Politikan Eusko Alkartasuneko kide gisa nabarmendu zen, 1988ko hauteskundeetan hautagai izateraino.
Irakasle eta euskaltzale gisa egindako lanaz gain, Xarritonek hainbat saiakera utzi ditu idatzita, baita agerkari ugaritan publikatutako testuak ere, hala nola, Aitzina, Gazte Herria, Etchea eta Euskaldunon Egunkaria. Bestalde, berari esker bildu ziren Jean Etxepare medikuaren lanak, pieza arrunt bitxia euskal literaturaren historian.
Intelektual handi bat galdu du ostiral honetan euskarak eta Euskal Herriak.
ARGIAn egiten dugun kazetaritza independenteak bultzada merezi duela uste duzu?
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Kanal hauetan artxibatua:
Euskal literatura
|
Euskara Ipar EHn
|
II. Mundu Gerra
|
Hazparne
|
Euskaltzaindia
Euskal literatura kanaletik interesatuko zaizu...
2018-10-17
ARGIA
Eider Rodriguez, Irene Aldasoro eta Kepa Altonaga Euskadi Sarien irabazle
Asteazken honetan jakinarazi dituzte literaturako Euskadi Sarietan falta ziren kategorietako irabazleak: Eider Rodriguezek aurtengo bigarren saria eskuratu du, oraingoan haur eta gazte literaturari eskainitako kategorian, Santa familia liburuari esker.
2018-10-12
Booktegi
"(Euskal) haluzinazio bat"
MULTIMEDIA - elkarrizketa
Eneko Aizpurua idazlearekin bere lanari buruz hitz egin dute Booktegiko lagunek, eta, batez ere, '(Euskal) haluzinazio bat' liburua izan dute hizpide. Testu hau duela urte bete Herbeeretako Frisia eskualdean idatzi zuen, "Beste hitzak–Other Words" proiektuaren barruan.
2018-10-07
Mikel Asurmendi
Sonia González
"Ez gara sekula guk uste dugun modukoak, ezta idazten dugunean ere"
Barakaldo, 1977. Euskal Filologia ikasia. LABeko komunikazio arduraduna izana, gaur egun –bere berbetan– langile xumea. Eleberria eta poesia landu ditu idazle gisa. Hamahiru urtez isilik egon ostean, Erreka haizea (Susa) saioa plazaratu du. Ez da aise sailkatzea. Errekako haizea dakarren saioa idazteaz gain, botere, isiltze eta heriotzaz idatzi du idazle berrituak, testu laburretan idatzi ere. Liburuko piezak nola, halakoak elkarrizketa honen erantzunak, ziztagarriak.
2018-10-01
Gorka Bereziartua Mitxelena
Eider Rodriguezen 'Bihotz handiegia'-k irabazi du Euskadi Saria
Eider Rodriguezen Bihotz handiegia ipuin-liburuak irabazi du Eusko Jaurlaritzak ematen duen Euskadi Saria. Asier Serrano buru izan duen epaimahaiak nabarmendu du liburuak nola aztertzen duen "pertsonaia arrunt eta konplexuen izaera eta horien barne-mundua".
2018-09-27
Booktegi
Arantxa Iturbe Itxaro Bordarekin
MULTIMEDIA - ElkarrizKatea
Itxaro Bordak Arantxa Iturbe elkarrizkatu du. Hainbat kontu izan dute aipagai: Iturberen lana, euskal kultura, literatura Euskal Herrian...
2018-09-24
ARGIA
Junes Casenave idazle eta pastoralgile zuberotarra hil da
Junes Casenave Harigile Zuberoako idazlea 94 urterekin zendu da, Euskaltzaindiak zabaldu berri duenez. 1924an Santa Grazin sortua, obra oparoa utzi du idatzita, batez ere pastoralgintzan. Larraine eta Altzaiko apaiz izan ondoren, Donapaleun eman ditu zahartzaroko azken urteak.
2018-09-24
Mikel Garcia Idiakez
Haurrei beldurrezko istoriorik kontatu nahi ez dieten gurasoak
Britainia Handiko ikerketa batek harritu nau: mila guraso ingururi galdetuta, herenak dio seme-alabei ipuinak kontatzerakoan pertsonaia maltzur edo beldurgarria duten istorioak saihesten dituztela. Aipatuenen zerrendan, Ozeko Aztia (sorginengatik), 101 dalmata (Cruella de Vil-engatik) edota Txanogorritxo (otsoagatik). Beste aukera, jatorrizko istorioen bertsio urardotu deskafeinatu eztituak dira, haurra babestearen ustetan.
2018-09-13
Booktegi
ElkarrizKatea: Itxaro Borda Arantxa Urretabizkaiarekin
MULTIMEDIA - elkarrizketa
2018-09-12
ARGIA
Ostegunean estreinatuko da 'Elkarrizkatea', literaturari buruzko webTB programa berria
Zazpi idazle gonbidatu dituzte elkarrekin hitz egitera formatu bereziko saio honetan: idazleak eurak izango dira elkarrizketatu eta elkarrizketatzaile. Booktegi atariak jarri du martxan webTB saio berria.
