Oroigarri versus oroitarri


2021eko uztailaren 21ean - 09:40
Azken eguneraketa: 11:43
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Oraintsu basati homofobo saldo batek kalean bertan ukabilka zein ostikoka eraildako nerabearen aitak, uko egin zion hiriko kale batek bere semearen izena eramateko A Coruñako udalak –hogeita lau ordutan 20.000 sinadura bildutakoan– egindako proposamenari. Badirudi eraildako mutikoaren aitak ez ziola bere semearen memoriari halako protagonismorik opa egin nahi izan, hau da, kale baten izena batere aproposa ez zelakoan balego bezala, lekuz kanpokoa baizik. “Oso ondo erabakita”, izan zen gogora etorri zitzaidan aurrenekoa, hirietako kaleen izenak Historian zehar euren egin zein dohainengatik hainbat arlotan nabarmendutako norbanakoei egoki behar zaizkielakoan bainago. Bestela esanda, agian apurtxo bat gordin ere bai, nik uste dut kaleek zerbait eta batik bat tokian tokiko gizartearen onerako zer edo zer egin dutenen izenak eraman behar dituztela; baina ez, zerbait, berdin dit zer, egin dietenenak, oso harrigarria edo mingarria izanda ere. Samuel izeneko mutiko galiziarra biktima bat izan da, intolerantzia zital eta onartezin baten enegarrena, izugarri krudel, gupidagabe, zentzugabe eraildakoa, gizartea erruz astindutako hilketa deitoragarri bat. Halere, balekoa al litzateke biktimen izenez osaturiko kale-izendegi bat? Ez al litzateke, beharbada, apurtxo bat etsigarria, goibela, ezegokia halako hiri bat topatzea non kaleen izenek ezbeharra, bidegabekeria eta izu-laborria gogoratuko lizkiguketen etengabean? Ez al dago bestelako modu edo leku duinagorik biktimen memoria behar bezala, taxuz, omentzearren?

"Kaleek zerbait eta batik bat tokian tokiko gizartearen onerako zer edo zer egin dutenen izenak eraman behar dituzte"

Bestalde, A Coruñako kale-izendegiaren inguruko pasadizo honek beste bat ekarri zidan gogora, gaur egun mota askotako oroitarrien bitartez benetan oroigarria denari buruz gogoeta luze eta sakon egiteko aproposa: Arabako herrixka batean behiala harraskan arropa garbitzen zuten emakumezkoen omenezko oroitarri batena, hain zuzen. Jende xehe guztiak merezi al luke oroitarri bat? Dena al da berez oroigarria gure kale, plaza edo bazterretan motiboak ezin arruntagoak izanda ere?

Gauzak horrela, behingoan akordura etorri zitzaidan nire aita-amaginarrebek Asturias barreneko herrixka batean duten basetxearen ondoan, aspaldi ez dakit nik zer eraikitzea edo agian amiltzea agindu zuen alkate ohi baten omenezko beste oroitarri benetan bitxi eta batez ere barregarri bat. Areago, oroitarria zegoen txoko baztertu eta ziztrina laster "plaza" izendatu zuten, ezinbesteko udal ospakizuna eginda, jakina, gaita-joleak barne, delako alkate ohiaren memoria nolabait duintzearren.

Hartara, eta harira berriro itzulita ere, gakoa da denok nola edo hala oroigarriak garen aldetik oroitarri bana merezi dugun ala ez. Edo bestela esanda, jende xeheak gauza xeheak –arropa harraskan garbitu, kasuko– egiteagatik oroitarri bana merezi baldin balu, zer merezi lukete taxuzko gauzak, benetan mamitsuak egiten dituztenek, hala nola egiazko maisulanak edo gure gizartearen onerako aurkikuntzak egiten dituzten artistek, ikerlariek edo dena-delakoek? Edo agian xedea ote da, eginbide guztiak ia ezustean meritu bilakatutakoan, kosta ahala kosta oroitarrien bidez parekatzea, arrunta zein bikaina, egunerokoa zein ohiz kanpokoa, lau katu batzuen aldekoa zein gizajende osoarena, hunkitu, harritu edo entretenitu baino egiten ez gaituena zein norbanako hobeak egiten gaituena? Ez al da joera gero eta nabarmenago hau Ortega y Gasset pentsalari espainiarrak aspaldi azaldutako giza-masen ustezko errebolta igualitarioaren atzenekoa, baliteke purrustada moduko zerbait edo; baina, hori bai, beti azpitik, azpijokoan, inor seriotan sumin ez dadin ahaztu dutelako, menturaz atzean utzi dutelakoan, denok kexu, saminduta, inork ezin dituelako urlia, sandia eta berendia gogoratu? Denok ezpal berekoak, denok gu bezalako jende apalaren izenak Historiako izen handien parean egon daitezen aldarrika, denok berezi eta batik bat oroigarriak. Horrenbestez, denok oroitarri bana merezi lukete, esate baterako, malariaren kontrako txertoa asmatzeagatik 2015 urtean Medikuntza Nobela jaso zuen Tu Youyou emakumezko zientzialariak zein berau jaio zen Ningbo hiriko merkatuan jateko saguzarrak saltzen zituzten emakumezko saltzaile ibiltariek.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Tortura argitara atera ezinik oraindik Euskal Herrian

Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]


Teknologia
Whatsappa utzi

Ez naiz buruan ideia hau darabilen bakarra, asko gara munduan Whatsapp eta Telegram mezularitza aplikazioak hartzen ari diren botereaz kontziente bide hori jorratu nahi dugunak.

Familia, lagunak, komunitateak, lana, komunikabideak... Mezularitza aplikazioekin dena dugu... [+]


2025-07-16 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hondakinak

Hondakinak etorkizuneko material berriak dira. Iragarki marketineroa izan daiteke, baina diseinu eta eraikuntzaren ikerketa munduan sormen bideak irekitzeko aukerak ekarriko ditu, dudarik gabe. Europako hondakinen legedia zorrotz jarriko dela iragartzean, nolabait ulertarazten... [+]


2025-07-16 | June Fernández
Meloi saltzailea
Torre-Pacheco

Twerk klasean gertatu zen, Bilbon. Merkataritza-gune batean dago dantza eskola, eta gortinek ez dituzte kristalak erabat tapatzen. Emakumezko lau ikasleok eta irakasleak luzaketak egiten geundela, gure short labur eta top-ak jantzita, bi mutiko hasi zitzaizkigun kristalaren... [+]


2025-07-16 | Aingeru Epaltza
Garikoitzen itzala

Herria astekariaren ez hain aspaldiko aleak irakurtzea aski da antzemateko Mixel Garikoitzek Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako gizarte nagusiki katolikoan utzitako arrastoaren sakonari.

Ibarreko Garakoitxeko semea, bertze ordezkaririk ez du Iparraldeak Erromako... [+]


Nagusikeria

Berriz gertatu da. Bartzelonako Unibertsitateko ikerlari batzuek (emakumeak) salatu dituzte beren nagusiarengandik (gizona) jasandako sexu erasoak eta nagusikeria edo botere-gehiegikeria. Eta berriz ere, ospe handiko gizonaren aldeko adierazpena bultzatu dute, baita... [+]


Espektakuluen tranpa

Semea futbol talde batean jolasten da eta, kurtso amaieran jokatutako hamaika torneoren artean, Athletic Cup-era gonbidatu dute bere ekipoa aurten. Txapelketak laurehun talde eta 5.000 futbolari inguru batu ditu; haur eta nerabe, senideak eta lagunak kontatu gabe. Itzelezko... [+]


Atera daitezela herriko plazara

Ekain amaieran iragan da Banka eta Urepeleko eskola publiko uztartuetako urte hondarreko ikusgarria. Eskola gehienetan bezala, Bankako ama-eskolako irakasleak eta Urepeleko lehen mailako bi irakasleek, hirurek elkarrekin, urtero antolatzen dute haurren emanaldi nagusia:... [+]


2025-07-16 | Karmelo Landa
Zenbait traba eta bide bat

Gauzak ez dira horrela, baina horrelaxe daude, bai. Euskal erreferente politiko ofizialak Espainiara eta Frantziara begira daude Euskal Herrira bainoago. Estebanek eta Otegik etengabe kontseiluak ematen dizkiote Sánchezi gobernagarritasun modu berriaz eta Espainiako... [+]


EIRE euskal unibertsitate-irakasleen elkartearen amaiera

Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.

Euskal Herrian ere... [+]


2025-07-14 | Rober Gutiérrez
25 urteko bidaia

Sortze beretik proiektu batekiko lotura profesionala egon denean eta atxikimendu emozionala hain handia denean, zaila izaten da berari buruz hitz egitea. Bai Euskarari ziurtagiriak 25 urte bete ditu, eta bizi izandako oroitzapenak eta esperientziak metatzen zaizkit oroimenean... [+]


Ez onartu hiriaren salerosketa, ez irentsi itxurakeriaren amua

Azken urteotan Donostian gero eta ozenago entzuten ari gara bizilagunen ahotsa: turistifikazioa gure hiria itotzen ari da. Joan den ekainaren 15ean, ehunka donostiar atera ginen berriro kalera gure bizi-baldintzak eta bizimoduak defendatzera. Jendartearen eta auzoen beharrak... [+]


Eguneraketa berriak daude