Oraindik ere nabarmen gutxiago dira seme-alabei lehenengo abizena amarena jartzen dietenak
Seme-alabari lehenengo abizena amarena jartzea baimentzen du legeak Hego Euskal Herrian, duela urte batzuetatik, baina sozialki oraindik urrun dago parekidetasuna. Tradizio patriarkalak, inertziak, aitak (eta haren familiak) gaizki hartzeak, baita ofentsatzat ere… pisua dute oraindik, dirudienez.
2017tik, bikote heterosexualen kasuan lehenengo abizena aitarena ala amarena jarri erabaki daiteke Espainiako Estatuan, dokumenturik aurkeztu gabe. Eta 2021etik, zehaztu egin behar da zein abizen nahi diozun jarri lehenengo –alegia, ez da aitarena lehenesten ez bada kontrakorik esaten, ordura arte bezala–. Bada, erraztasunak erraztasun, 2021eko lege aldaketatik hona %11,1ak baino ez dio jarri seme-alabari amaren abizena lehenengo, Espainiako Estatuan. Beste era batera esanda, azken hiru urteetan jaiotako umeen %88,9ak aitaren abizena darama lehenengo.
Argi dago, inertzia patriarkalari buelta ematea kostatzen da, kasu honetan bai behintzat, ohitura eta tradizioen pisua handia da, eta horregatik, haurrari lehenengo amaren abizena jartzea "araua haustea" da hainbatentzat, arraroa, ezberdina, zerbaitengatik egin den seinale. Eta "zerbaitengatik" hori aitaren kontra egitea dela ulertzen duenik ere bada, nahiz eta ez hanka ez buru ez duen horrek. Aitaren abizena lehenengo ez joatea, abizena "galtzea", desohoretzat hartzen duelako oraindik hainbat gizonek, baztertua izan balitz bezala. Hala diote El Paíseko artikulu batean. Kurioski, amaren abizena lehenengo ez joatea eta haren abizena "galtzea" normaltzat hartzen da. "Emakumea ezabatzea normalizatu egin dugu", diote artikuluan.
Aitaren abizena lehenengo ez joatea, abizena "galtzea", desohoretzat hartzen du hainbat gizonek, baztertua izan balitz bezala. Amaren abizena lehenengo ez joatea, baina, normaltzat hartzen da
Zergatik amarena lehenengo?
Esan bezala, 2017an erraztu zuen aldaketa Espainiako legediak, eta 2022ko datuen arabera, %0,5ak baino ez zuen baliatu, amaren abizena lehenesteko. Handik bi urtera, datuak %11,1era egin du gora, oraindik parekidetasunetik oso urrun, baina joera pixkanaka aldatzen ari den isla ere izan daiteke.
Emakumeak haurdunaldiaren pisua eraman duelako eta hari aitortza egiteko, edota oraindik aitaren abizena lehenesten denez feminismo ariketa bat delako, horra emakumearen abizena lehenengo jartzen duten bikoteen argudioetako batzuk. Baina bestelako irizpideak ere hartzen dira kontuan: bikoteak zein abizen duen gustukoen, zein abizen den ezohikoagoa, edo euskalduna, alfabetikoki abizena A-tik edo Z-tik hasteak eragin dezake eskolan zenbatgarren egokituko zaizun… Tratu bitxien berri ere izan dugu inguruan: "Zuk izena aukeratu, eta trukean nire abizena eraman dezala lehenengo".
Ipar Euskal Herrian ere aukeratu daiteke lehen abizena amarena jartzea, baina ez bada espresuki adierazten, automatikoki aitarena jartzen zaio umeari, ezkonduta dauden bikoteen kasuan. Pentsa, beste ohitura bat bizi mantentzen da oraindik Frantziako Estatuan: ezkontzerakoan, emakumeak gizonaren abizena hartzea.
“Ikertzaileen esperientziak komunikabideekin eta sare sozialekin duten harremanean” izeneko txostena argitaratu du FECYTeko Science Media Centre Españak (SMC), EHUko Gureiker ikerketa-taldearekin lankidetzan egindako inkesta batean oinarrituta. Emaitzen... [+]
Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.
Baztango Madame Birrots taldea emakumez osatuta dago. Landa eremutik eta ikuspegi feministatik mintzo dira.
Tabernan zaude, barran, eskatu nahian. Mostradorean beste pertsona batzuk ere berdin. Laster izango da zure txanda, baina zuri tokatu arren, zerbitzariak ez dizu galdetu ea zer nahi duzun, salto egin dizu eta zure atzean etorri den gizona atenditu du. Ergel aurpegia geratu... [+]
Bilbon bazterkeria arriskuan dauden kolektiboekin lanean aritu nintzen bost urtez, arrakala digitalaren inguruan, batez ere emakumeekin. Bidean, bortizkeria matxistekin eta beste arazo askorekin aurkitu nintzen. Oso modu organikoan, indarkeria matxista pairatzen zuten... [+]
Bukatu da (bukatzen ari da) tomatearen sasoia eta unea aprobetxatu nahi nuke uda honetan izandako kezka eta amorruak orriotara ekartzeko.
"Oñatiarra da, karisma handia du, baita babes soziala ere", seinalatu dute idatzi batean, sare sozialetako kontu berri baten bidez hedatu dena. Leku ugaritako neska gazteak elkartu dira salaketa egiteko. EITBk bertan behera utzi du, kautelaz, pertsona hori ageri... [+]
Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
Milaka lagun bildu dute Indarkeria Matxistaren Kontrako Egunean deitutako manifestazio eta elkarretaratzeek. Gizon, hedabide eta erakundeei zuzendu zaie Mugimendu Feminista.
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Azaroaren 20an Donostiako Le Bukowski tabernan abiatuko dute elkarlanean egindako jaialdia. 40 artista, aktibista, pentsalari eta kolektibok hartuko dute parte. Amaiera Gasteizen izango da, ZAS espazioan.
Egin berri dira Euskal Herriko Emakume* Abertzaleen Topaketa Feministak, azaroaren 16an, Laudion. Trantsizio feminista dimentsio guztietan lelopean 500 feminista elkartu ziren. Egun osoz amets egin zuten, utopiak lortzeko bidea marrazteko eta mugimenduko kideak ilusioz betetzeko.