2008tik 2021era, opioideen kontsumoa hirukoiztu egin da Espainiako Estatuan. “Farmazeutikek saldu digute mina %100 desagerrarazi daitekeela, eta hori gezurra da”, diote espezialistek, El Saltok argitaratutako erreportajean. Opioideen familiako analgesikoak min oso zehatzetarako daude aurreikusita, epe motzeko min zorrotzetarako (ebakuntza baten ostekoak) eta paziente onkologiko terminalentzat, baina oro har gaizki erabiltzen dira eta hainbat kasutan menpekotasuna eta erabilera neurrigabea ikusten ari dira profesionalak.

Min kronikoei aurre egiteko, adibidez, orokortu egin dira opioideak. “Botika hauek lehen tratamendu aringarrietan baino ez ziren erabiltzen, baina pixkanaka min kronikoak artatzeko erabiltzea zabaldu da, eta min kronikoa gero eta presenteago dugunez, gero eta urte gehiagoz bizi garelako eta gaixotasunak pilatzen goazelako, tresna bat gehiago bihurtu dira”, diote El Salton, kontsumo orekatuaren garrantzia azpimarratuz.

Fentanilo opioidea, “oso arriskutsua”

Espainiako Estatuan, erabilienak dira parazetamola tramadolarekin uztartzen dituzten medikamentuak, eta fentaniloa da bigarrena zerrendan (fentanilo gehien kontsumitzen duen laugarren estatua da Espainia). Osasunaren Mundu Erakundeak morfina gomendatzen du min ertain-larrientzat, baina Espainiako Estatuan gehiago erabiltzen da fentaniloa, “ziurrenik presio komertzialagatik”, diote El Saltoko artikuluan. Opioide hau morfina baino ehun aldiz indartsuagoa da, eta oso arriskutsua dela ohartarazi dute erreportajeko adituek, sortzen duen efektu aringarri eta menpekotasun maila handiagatik: “Minaren Unitateek errazegi errezetatzen dute fentaniloa, gaitz kronikoak dituzten pertsona gazteei errezetatzen zaie, eta oso arriskutsua da”.

Berriki, beste ohartarazpen bat ere egin du Medikamentuaren Europako Agentziak: ibuprofenoa kodeina opioidearekin uztartzen dituzten medikamentuak gehiegi eta behar baino dosi handiagoetan kontsumitzen dira eta horrek menpekotasuna eta albo-ondorio kaltegarriak ekar ditzake.

Errealitate horretatik urrun gauden arren, gogoratu behar da farmakoen kontsumo neurrigabea benetako epidemia dela AEBetan. Egunean 100 pertsonatik gora hiltzen da han, opioideen kontsumoak eraginda.

Min kronikoarentzat, zer?

Pazienteen tratamendu multidiziplinarraren alde egiten dute adituek: traumatologo espezializatuak, fisioterapeutak, psikologoak, psikiatrak… eta batez ere, azkar erantzungo duen osasungintza sistema bat, jendea minez eta itxaron zerrendan zain izango ez duena. Horretarako, jakina, baliabideak behar dira, “eta askoz merkeagoa da pazienteari pilula ematea, baina pertsonek menpekotasuna garatuko dute eta bizi-kalitate zalantzagarrira kondenatuko ditugu. Jendeari erremintak eman behar zaizkio minarekin bizitzen ikasteko, eta egoki artatu behar dira min hori jasangarria izan dadin”.

Medikalizazioaren atzean, egungo gizarte eredua

Gehiegizko medikalizazioa ulertzeko, aipatu ditugu osasungintza sistemaren dinamika eta gaur egun herritarrok urte gehiagoz eta gaitz gehiagorekin bizi garela. Beste faktore bat nabarmendu digu Aitor Montes medikuak: egungo bizi-erritmoa. Lan-baldintzei, ardurei, kezkei… erantzun ahal izateko, herritarrok ere badakigu konponbide azkarragoa dela pilula, dugun gaitz, min edo arazoari sakonean heltzea baino: “Medikuak gara jendearen azken heldulekua, baina guk ezin dugu konpondu gizarte ereduarena den arazoa”. Maiz, osasungintza sistemaren panoramak ere ez du asko laguntzen: lesio batekin medikuarenera doanari adibidez, errehabilitazioa egitea eta fisioterapeutara joatea dagokio, baina ez dago fisiorik, errehabilitazioak eta traumatologoak kolapsatuta daude, eta gainera askotan pazienteak lan egiten segi behar du, botika du soluzio.