Mixel Oronoz euskaltzale baigorriarra zendu da
Urte luzeetan Euskal Konfederazioko lehendakari eta bozeramaile izandakoa da. Apaiza izanik ere, Eliza katolikoaren jokamoldeak kritikatzeagatik ere ezaguna da Oronoz. 88 urte zituela hil da, eritasun baten ondorioz.
"Euskararen aldeko militante akiezina". Horrela laburbildu du Euskal Konfederazioak Mixel Oronoz zenaren izana. 88 urte zituela hil da baigorriarra, eritasun batek eramanik.
Ipar Euskal Herriko euskalgintzako eragileak batzen dituen Euskal Konfederazioaren sorreran parte hartu zuen eta lehendakaria izan zen 2000-2002 eta 2009-2015 urteetan. Euskararen ofizialtasuna, Frantziako Estatuak Hizkuntza Gutxituen Europako Karta izenpetzeko eskakizuna zein ikastolen garapena, hainbat aldarrikapen eramandakoa izan da.
Abertzalea eta euskaltzalea, Batera plataforman militatzen aritu zen. Ipar Euskal Herrian euskara hutsean publikaturiko Herria aldizkariko administrazio kontseiluan ere egon zen hainbat urtez.
Idazlea zen Oronoz eta hainbat liburu eta ikerketa plazaratu zituen. Horien artean dugu 2001ean plazaraturiko Oilandoiko ermita eleberria. Ikerketen artean, Ipar Euskal Herriko euskalgintzaren historiaz idatzi zuen 1995ean, Euskaltzaleen Biltzarretik Euskal Konfederaziora artikulua Bat Soziolinguistika Aldizkaria-n.
Eliza kritikatzen zuen apaiza
25 urte zituela apaiztu zen baigorriarra eta nazioartean egon zen apaiz edo irakasle. Urteak pasa zituen Boli Kostan, Turkian, Frantzian eta Belgikan, berriz ere Euskal Herriratu aitzin. Elizaren jarrera gogorki kritikatzeagatik da apaiz ezaguna Oronoz.
Besteak beste, Baionako apezpiku Marc Ailleten jarrera gogorki kritikatzen aritu da azken urteetan, hain zuzen, eskuin-muturreko ideien sustatzailea delako . Enfin Don Aillet vint ("Azkenean Don Aillet agertu zitzaigun") liburua ere idatzi zuen espresuki horretaz. Nola ez, Ailletek euskararen aurka duen jarrera ere salatu zuen behin baino gehiagotan.
Gay eta lesbianei dagokionez, Elizak duen jarrera diskriminatzaileari begira ere kritiko zen. Oro har, Elizaren kutsu kontserbatzailea ez zitzaion gogoko eta ahoan bilorik gabe mintzo zen horren kontra.
UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]
Vox alderdi ultraeskuindarraren eskariz EAEko Auzitegi Nagusiak 2023ko irailean baliogabetu zituen EAEKo Udal Legearen hainbat artikulu, euskararen normalizazioaren ingurukoak. Erabaki hura berretsi du orain Espainiako Auzitegi Gorenak, eta ez dago helegiterako aukerarik... [+]
Euskal Herrian euskara "hainbatetan ukatua edo bigarren hizkuntza bezala tratatua" dela salatu du EHEk, eta egoera hobetzeko hizkuntza politiketan jauziak egitea ezinbestekoa dela adierazi du. Hori dela eta, elkarretaratzeak egingo ditu Maulen, Donapaleun eta Baionan,... [+]
UEMA Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen eskariz, 2036an Hego Euskal Herrian euskararen egoera zein izanen den aztertu du Siadeco ikerketa etxeak. Hipotesi batzuk beteko balira, hemendik hamar urtera ukanen genukeen errealitate soziolinguistikoari begiratuta, "egoera... [+]
Joxe Azurmendi (Zegama, Gipuzkoa, 1941-2025) idazle, filosofo eta saiakeragilea zendu da. Literatura eta pentsamenduaren arloan lan itzela egindakoa, intelektual gisa ez ezik, euskararen eta kulturgintzaren aldeko mugimenduetan engaiaturik eman zuen bizitza osoa. Besteak... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.
Aurten, berriz ere, Euskaraldia izan dugu. Bi astez, gure hizkuntza-ohiturei erreparatu diegu, geure buruari galdetuta zenbat eta nola egiten dugun euskaraz. Baina ariketa horretatik harago, galdera handiago bat ere pizten da: zeren araberakoa da hizkuntza baten biziraupena?... [+]
Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]
Imajinatu kiroldegiko igerileku bat, sei kortxo ilarekin. Lerro horietako baten aurrean zutunik zaude. Lehenengo kalean adineko bi andre-gizon ikusten dituzu, beraien taularekin astiro-astiro igeri egiten. Bigarren kalean, aldiz, bi neska gazte dabiltza bata bestea baino estilo... [+]
"Izugarria izan da ariketak sortu duen mugimendua", adierazi du Euskaraldiaren Koordinazio Mahaiak hamaika eguneko ariketaren osteko egunean. Dena dela, nahi baino txapa gutxiago ikusi direla kalean azpimarratu dute.
Euskaraldia martxan da, hizkuntza ohiturak aldatzea bultzatzeko ekimen erraldoia. Milaka eta milaka herritarrek konpromisoa hartu dute, hamaika egunotan, euskarak presentzia gehiago izan dezan euren eguneroko bizitzan. Askorentzat pauso txikia baina ahalegin handia izango da,... [+]
Azterketa euskaraz egitea debekatzen dietela salatu du Baionako Bernat Etxepare lizeoko Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Pasaden urtean egindako eskakizunei jarraiki, aurten ere azterketak euskaraz egiteko eskatu dute.