Lan mundua euskalduntzeko ere Herri Akordioa
Lan munduaren euskalduntzea euskararen normalizazio-prozesuaren erronka nagusietakoa dena diagnostiko partekatua da euskalgintzan eta eragile euskaltzaleon artean. Hamarkadatan belaunaldi berriak euskalduntzen egindako inbertsio guztia (hor ere egiteko asko geratzen dela ahaztu gabe), neurri handian ezerezean geratzen ari da ikasketak euskaraz egindako gazteak lan mundura pasatzerakoan.
Izan ere, euskararen hedapena lan munduan islatzen duten datuen argitan egoera oso kezkagarria da. Adibidez, Euskal Herri osoan lanorduetan lankideekin beti euskaraz edo euskaraz erdaraz baino gehiago hitz egiten dutenen ehunekoa 16,5 zen 2021 urtean. 1991 urtean, 30 urte lehenago, 7,9koa zen ehuneko hori. Hobekuntza bai, baina guztiz mantsoa zalantzarik gabe (urtean 0,3 puntuko igoerara ere ez da iristen).
Eremu administratiboaren edo sektorearen arabera hazkunde desorekatua era berean, euskarak eremu bakoitzean duen estatus ezberdintasunaren zein hizkuntza-politika ezberdinen isla. Hau da, igoera gertatu bada eskualde euskaldunenetan eta sektore publikoan zentratuta gertatu da nagusiki. Eremu zehatz hortik kanpo, erdaren hegemonia ia erabatekoa da.
Erdaren hegemonia ia erabatekoa da, eta ez dago igoeranzko joerarik, sektore publikoaren eta eskualde euskaldunenen salbuespenekin
Hori gutxi ez eta errealitate kezkagarri hori iraultzeko erabiltzen diren bitartekoen egoera iluna denik ezin inork ukatu. Adierazle gutxi batzuk aipatzearren: EAEko administrazio publikoetako hizkuntza-eskakizunen egiaztatze-maila aztertuz gero, lanpostu guztien % 32,8 dagokiena baino maila baxuagoa egiaztatua dute edo zuzenean horietan lanean dauden pertsonek ez dute euskara ezagutza gutxienekoa ere egiaztatu, administrazioaren euskalduntzea hasi eta 40 urtera.
Nafar administrazioari dagokionean, euskara eskakizun bat duten lanpostu publikoak ez dira % 10era iristen, gehienak ere irakaskuntzako lanpostuak direlarik. Hau da, langile publikoen %90ari ez zaio inolako euskara eskakizunik egiten. Hori bai, ingelesa edo alemana ezagutzea gero eta gehiago baloratzen da, alderaketa bereziki iraingarrian.
Duela hiru hamarkada abian jarri zirenetik, soilik entitateen % 1ak egin du nolabaiteko euskara-plana bere barnean. Hau da, Euskal Herrian dauden enpresa, establezimendu zein lan munduko bestelako eragileen % 99ak ez du inolako neurri planifikaturik hartu euskararen erabilera eta presentzia hedatzeko.
Lan mundua euskalduntzeko tresnak guztiz kamustuta daude, eta oldarraldi juridiko, politiko eta mediatikoak larritasuna gehitzen dio egoerari
Diagnostiko arin horrek argi adierazten du lan mundua euskalduntzeko tresnak guztiz kamustuta daudela. Argi dago orain arteko bidetik jarraituz gero ezinezko dela lan munduaren euskalduntze osoa lortzea. Eta panorama beltz horri estatuen azken aldiko oldarraldi juridiko-politiko-mediatikoaren kaltea gehitu behar diogu.
Estatuen hausnarketa sinple bezain gordina da: euskalduntzean aurreratutakoa urrunegi joan da, ez daude prest euskararen normalizazio osoa lor dezagun uztera, beraz, makineria martxan jarri dute euskalduntzea galgatzeko. Beste moduan ezin ulertu, besteak beste, hizkuntza-eskakizunen aurka ezagutzen ari garen epai segida amaigabea.
Egoera horren guztiaren aurrean, LABen ustez ezinbestekoa da eragile euskaltzaleon artean euskalduntzearen inguruko herri-akordioa eraikitzea. Premiaz normalizazio-prozesua erasoetatik babestuko duen herri-akordioa, baina horretara mugatu gabe, oinarri horretatik abiatuta Euskal Herriaren berreuskalduntzeari jauzi berria ematea ahalbidetuko duen herri-akordioa.
Horren barruan lan munduaren euskalduntzea azkartu eta hedatzeko ere baliagarria izango den akordioa. LABek eskua luzatzen die gainontzeko eragile euskaltzaleei denon artean akordio hori eraiki eta praktikara eramateko. Euskarak eta euskaraz bizi nahi dugunok ezinbestekoa dugu.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
ARGIAren efemerideen kanalean topatu dut berri zaharra: 1918ko apirilaren 23an, Irlandako langileek greba orokorra egin zuten I. Mundu Gerrarako derrigorrezko erreklutamenduaren aurka. Langileen eta independentziazaleen erantzunari esker, Britainia Handiak atzera egin behar izan... [+]
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Automatizazioaren eta abereen inguruan kuxkuxeatzen ari nintzela, ukuilu automatizatuen informazioa hasi naiz eskuratzen. Nire idazmahaiaren erosotasunetik idazten, gizakion kontsumorako modu masiboan esplotatzen ditugun abereen bizitzak nahiko penagarriak direla iruditzen zait,... [+]
Errepikatu nirekin: Sara Millerey. Ez dezagun ahaztu bere izena. Transfeminizidioaren biktima da Millerey: gorrototzaile transmisogino batek torturatu zuen, besoak moztu zizkion eta bizirik bota zuen ibaiertz batera. Bi orduko agoniaren ondoren hil zen.
Errazagoa da J.K... [+]
Zenbait urtetatik hona sarri entzuten dugun kontzeptua da zaurgarritasuna. Gaur gaurkoz, diskurtso politikoetan pertsona zaurgarriez aritzea ohikoa da. Seguru nago nik ere inoiz erabili dudala berba hori Bizilan.eus webgunean, eskubide laboralak eta prestazio sozialak azaltzeko... [+]
Posible da, nonbait, zoriontasuna neurtzea. Are, bada horretan tematzen denik. NBEk ez du arrakasta handirik munduko bakeari eusten, baina halako tasuna planetan zehar nola dagoen banatua erakusten du urtero, txosten batean. Funtsean zerrenda bat da, herrialdez herrialde, zein... [+]
Maiatzaren 11n, igandea, Errekalde plazan (Bilbo) hitzordua dugu euskal hiri eta herrietan bizi diren pertsona guztiek errolda izan dezaten aldarrikatzeko korrikan. Ekintza hori gure udalerrietan bizi den inor erroldarik gabe ez egotea bultzatzen duen kanpaina zabal baten... [+]
Duela urtebete eskas Espainiako aireportuen sarea kudeatzen duen AENA enpresa publikoak iragarri zuen Loiuko aireportuko terminala handitu nahi duela. 2024an 7 milioi bidaiariren langatik gertu gelditu zen eta, handitzeak aurrera eginez gero, 2030. urtetik aurrera 13-14 milioi... [+]
Europa berrarmatu. Europa defendatzeko berrindustrializatu. Hori da azkenaldian Europar Batasuneko agintari politikoek sustatu nahi duten agenda, Europako defentsari buruzko Liburu Zuria, Europa BirArmatu eta 2030 Prestasuna planen bidez. Militarismoa sustatzeko aitzakiak dira... [+]
Harriduraz irakurri dugu prentsan Aritz Otxandianori etxean bertan bengalekin egindako erasoaren albistea. Berak sare sozialetan eman zuen gertatutakoaren berri. Bai bera, bai bere adierazpenak jasotzen dituzten hedabideak ahalegindu dira eraso hori makro-berriztagarriei buruzko... [+]
Ez da lehenengo aldia, aditua izan ei naiz kontraesanetan. Oreka, baietzaren eta ezetzaren arteko muga non marraz daitekeen bilatzen. Analisi topografikoa, neurriz neurri morala triangelatzen. Tatuaje erraldoia bekokian: Bai, baina… Erabaki batera iristeko, inoiz nire... [+]
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]