“Literatura hezkuntzaren zimendua da”
Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara jardunaldia antolatu dute elkarlanean Seaskak eta UEUk Baionan, Udako Ikastaroen barruan, eta bertan parte hartuko du Katixa Dolhare Zaldunbidek. Ezpeletan sortu zen 1982an, Lapurdin, eta familiarekin Nafarroa Beherean errotu da duela dozena bat urte, Bankan, hain zuzen ere. Goi-mailako ikasketa literarioak egin zituen classes préparatoires aux grandes écoles direlakoetan, Bordeleko Montaigne lizeoan, bi urtez (hypokhâgneetakhâgne), eta ondotik literaturan berezitu zen Bordeaux-Montaigne unibertsitatean, doktoregoraino, 2010ean.
Letretako agregazioa pasatu zuen 2005ean, eta geroztik irakasle da. Hemezortzi urtez irakatsi du bigarren hezkuntzan eta unibertsitatean, bietan, bai eta AEKn eta Seaskako barne-formakuntzaren arloan ere. 2023ko irailaz geroztik, osoki ari da Bordeaux-Montaigne unibertsitatean literatura-irakasle gisa, Euskal Ikasketak sailean, Baionako campusean.
Zer ekarpen egiten dio literaturak hezkuntzari?
Nire ikuspegitik, literaturaren irakaskuntzan aurki daitezke lehenagoko humanitateak, literaturaren baitan atzeman daitezkeelako historia, hizkuntzak, filosofia, estetika. Zorroztasuna eta irudimena biak uztartzen ditu, seriotasuna eta umorea bezala. Nire irudiko, literatura hezkuntzaren zimendua da, gazteen gogo-bihotzen loratzea ahalbidetzen duelako. Gizakiaren eta munduaren konplexutasuna ulertzeko bidelagun paregabea da.
Nola landu euskal literatura bigarren hezkuntzan? Gai horren inguruan arituko zara ikastaroan.
Bigarren hezkuntzan, literatura ezberdinki landua da Euskal Herriko hezkuntza-sistema ezberdinetan. Frantzian eta Iparraldean, literatura, frantseseko programaren zentroan da, eta frantseseko programa curriculum osoaren zentroan dago. Literatura kosmobisio oso baten bideratzaile gisa ikusia da, hertsiki lotua historia, filosofia, hizkuntza eta arteari, eta biziki zehazki landua da, modu akademikoan zein modu ludikoan. Ez dira testuliburuak baitezpada erabiltzen, baina bai liburu osoak irakurtzen.
Hegoaldean, berriz, helburu soziokomunikatiboek dute lehentasuna, eta literatura bigarren maila batean utzia da.
Frantziako hizkuntza-programetan (barne: euskara-programan), hiztunen formakuntza da xede nagusia: literatura tresnatzat har daiteke hizkuntza lantzeko, baina ez du, berez, leku handirik. Ondorioz, Ipar Euskal Herrian, euskal literaturak ez du kasik presentziarik bigarren hezkuntzan. Frantseseko programa eredugarri iruditzen zaigun literaturazaleontzat, frustrazio izugarria sortzen du egoera horrek.
Zein da ikasleen erantzuna?
Bigarren hezkuntzako ikasleek ez dute euskal literatura behar bezala ezagutzen.
Eta zein erronka nagusia?
Euskal literatura bigarren hezkuntzan: zertarako, zer eta nola irakatsi?
Esperientziak partekatzeko gunea izango da. Zer da ikastarotik lortzea gustatuko litzaizukeena?
Nahiko nuke motibazioa sentitu ekintzetara pasatzeko, kolektiboki: curriculum bat eraikitzeko, euskarri pedagogikoak sortzeko, irakasle irakurzale sare bat sortzeko…
Zerbait nabarmentzerik nahi?
Saio hori lan kolektibo erraldoi baten urrats ñimiñoa baizik ez da izanen…
Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa
Amancay Gaztañaga
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Amancay Gaztañagak Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa kaleratu du Alain Martinezen ilustrazioek lagunduta... [+]
Bizilagunen obren zarata gogaikarriak esnatu nau gaur ere. Burkoan burua bildu, eta saiatu naiz beste hogei minutuz lo egiten, baina ez zegoen zulagailu hura isilduko zuenik. Jaiki eta apirila hasieran egin nuen eginbeharren taulari begiratu diot; hala zioten errotuladore... [+]
2019an hasi zen Ziburuko azoka eguneko ekitaldi gisa, baina azken urteetan azoka egunaz aparteko ekitaldiak antolatu izan dira inguruko herrietan ere: Azokaroa da. Ladix Arrosagarai Baltsan elkarteko kidearekin mintzatu gara Azokaroaren nondik norakoez.
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Susa, 2024
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]
Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Asfaltoaren azpian, lorea
Testua: Mónica Rodríguez
Ilustrazioak: Rocío Araya
Itzulpena: Itziar Ultzurrun
A fin de cuentos, 2025
Ereserkiek, kanta-modalitate zehatz, eder eta arriskutsu horiek, komunitate bati zuzentzea izan ohi dute helburu. “Ene aberri eta sasoiko lagunok”, hasten da Sarrionandiaren poema ezaguna. Ereserki bat da, jakina: horra nori zuzentzen zaion tonu solemnean, handitxo... [+]
Larretxeatarren oinordea da, aizkolari, harri-jasotzaile, txinga-eramale eta, oro har, herri-kirolari handien ondokoa. Patxi du aita; Donato, berriz, osaba. Hasier Larretxea, aldiz, da gizarte langile, da idazle, da homosexual. Harro beharko genuke denok.
Ane Labaka Mayoz bertsolari eta idazleak ‘Hezur berriak’ (SUSA, 2025) poesia liburua plazaratu berri du. Bertan, amatu aurreko eta ondorengo hilabeteetan bizitako beldurrak, ilusioak, biolentziak, presio sozialak, erruak, pozak eta nekeak bildu ditu.
Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]