Sardiniako filosofoak aspaldi irakatsi zigunez “Egia beti da iraultzailea” eta, horrenbestez, Kataluniako prozesuari eta handik erator litekeen errepublika feministari buruzko gogoeta hau konstatazio bat eginez hasi nahiko nuke: Katalunia ez da errepublika bat, are gutxiago errepublika feminista bat.
Izango bada, orain arte sinbolikoa izan den errepublikaren aldarrikapena espainiar legalitate frankistari bizkarra ematen dion jardun politiko burujabe eta auto-zentratu baten bidez izango da, oraingoz hizketa-ekintza bat baino izan ez dena ekintza politikoz eta ondorio materialez laguntzen denean, hain zuzen ere.
Nolanahi ere, errepublikaren aldeko indar-metaketak aurrera egin eta prozesu konstituziogile zinez demokratiko bat zabalduko bada, ezinbestekoa izango da hala emakumeok (gizartearen erdia garen aldetik, hau da, geu ere herria garen aldetik) nola klase politikoaren erabaki eta neurriak pairatzen dituen langile-klaseak erabakimen osoa eta parte-hartze zuzena izatea konstituzio berriaren bidez arautuko diren joko-arau sozial, ekonomiko eta politikoak adosteko garaian, eta horiek guztiak ez gelditzea, 1978an gertatu zen moduan, zazpi gorbatadun aberatsen esku.
Parte-hartze hori benetan demokratikoa izango bada, beraz, berariazko neurriak hartu beharko dira emakumeok politikan dugun esku-hartzea mugatzen duten faktoreei —genero-sozializazioari lotutako rolei, botere-guneen maskulinizazio historikoari, zaintza-arduren ondorioz emakumeok dugun denbora urriari, besteak beste— aurre egin eta, egituraketa sozio-politiko berria definitzeko prozesuan, geure behar eta eskakizunak aintzakotzat hartuak izan daitezen. Emakumeok gobernatuak ez ezik gobernatzaile ere izan gaitezen, boterea jasan ez ezik geuk ere eskuratu eta aplikatu dezagun.
Emakumeon behar eta eskakizun horiek, ordea, ezin dira errekonozimenduaren alor sinboliko-kulturalera edo errepresentazioaren alor politikora mugatu. Errepublika feminista bat behar dugula diogunean, helburua ez baita emakumeok ordezkaritza eta zentralitate handiagoa izatea bakarrik, geure eguneroko jarduna goitik behera baldintzatzen duten bizi-baldintza materialak hobetzea baizik.
Eta nola lortzen da hori? Batetik, erakunde subiranistek behin eta berriro aldarrikatu duten “herri normal bat izan nahi dugu” leloa zokoratuz, normalitatea guztiz eta erabat patriarkala baita munduko bazter guztietan, eta emakumeon bizitzak bigarren mailako izaera izango ez duen anormaltasun feminista bat eraikitzea da emakumeok behar duguna. Alegia, politika patriarkalak estatu-politika diren modu berean, politika feministak estatu-politika bihurtu behar ditugu, geure egungo egitura juridiko eta praktika soziopolitikoak ondoriotzat dituen zapalkuntza eta bazterketa behingoz deusezteko.
Bestetik, emakumeon eta gizonen arteko berdintasunaren falazia baztertu eta geure antolamendu soziopolitiko eta ekonomikoaren egiturazko berdintasun-ezatik abiatu beharra dago, gure lege eta arauak erabakitzeko garaian errepublikak lehentasunezko helburutzat har dezan emakumeon bizia babestea eta emakumeon aurkako indarkeria ezabatzea, bizirik ez bagaude ezin baikara eskubideen subjektu izan. Bizirik egoteaz gain, bizitzea merezi duten bizitzak izan ditzagun ere, bere xedetzat hartu behar du errepublikak emakumeok, mendeetako zapalkuntzaren ondorioz, bizitzako alor guztietan jasaten dugun diskriminazioari aurre egitea.
Hori guztia, baina, ezinezkoa da bere erabaki guztien motoretzat kapitala metatzea duen sistema kapitalista patriarkalaren barruan. Emakumeok bizimodu duina izango badugu, nahitaezkoa dugu merkatua eta kapital-pilaketa gizarte-antolamenduaren erdigunetik baztertzea eta bizitzaren erreprodukzioa jartzea erabaki politiko (eta ekonomiko!) guztien erdi-erdian.
Ildo horretan, neurri zehatzak behar ditugu, errealitatea konkretua baita, eta gure bizi-baldintzak ez baitira asmo handiko adierazpen instituzional arranditsuen bidez aldatzen, neurri politiko-ekonomiko zehatz eta konkretuen bidez baizik. Hona hemen, guztiz normalizatuta eta naturalizatuta dagoen emakumeon subalternitate-egoera borrokatzekohalako neurri posible batzuk: gizonen eta emakumeon soldaten arteko tartea ezabatzea (bertako gizonen urteko soldata atzerritik etorritako emakumeena halako bi da), bizi osoa besteentzako lanean aritu ondoren erretiroa hartzeko garaian alargun-sari miserablea duten adineko emakumeentzat pentsio duinak ziurtatzea, zerbitzu publikoetako murrizketen ondorioz (eta haien aurretik ere) emakumeok geure bizkar hartu behar izan ditugun zaintza-lan ugariak sozializatzea eta gizarteak bere ardura kolektibotzat hartzea lan horiek, beste herrialde batzuetatik gure zahar eta haurrak zaintzera eta gure komunak garbitzera etorritako herritartasun-eskubiderik gabeko emakumeen eskubideak bermatzea, pobreziaegoeran bizi diren Kataluniako emakumeen %49,7aren oinarrizko premia eta beharrak asetzea, eta abar eta abar.
Horrenbestez, zeruaren erdiari eusten dion gizarte-puskari baliagarria izango bazaio, emakumeoi bizimodu duina eskaini beharko digu errepublika berriak. Gizartearen erdia oinperatuta duen herri batek ez baitu aske izaterik.
Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]
Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]
Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]
Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.
"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]
Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak.
Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]
LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]
Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.