Jukutria juridikoak EHUko irakasleen arteko diskriminazioaren zerbitzura
Jende askok daukan eta batzuek zabaltzen duten irudiaren kontra, unibertsitate irakasleok ez gara pribilegiatuak. Irakasle lanpostu iraunkor bat lortzea fondo lasterketa bat da, non gainditzeko hesiak ez diren gutxi.
Ikerketako urte batzuen ostean doktoretza-tesia behin aurkeztua, beste fase batzuk datoz: lanpostuz promozionatzeko akreditazioak lortzea (kanpoko entitate batek meritu guztiak ebaluatuta) eta, behin plaza sortua eta publikoki deitua, oposaketa egitea: lehen atxiki plazarako (gehienez 5 urtez luza daitekeena) eta gero agregatu edo titular plazarako (hauek bai, iraunkorrak). Horiexek dira urratsak ohiko bidea jarraitzekotan, zeren eta beste figura ez iraunkorrak dauzkaten irakasle asko ere baitaude. Modu honetan, irakasle doktore bat irakaskuntzan, ikerketan eta kudeaketan urte batzuetan aritu ostean, atzerriko ikerketa zentroetan egonaldiak egin ostean, akreditazioak lortuta eta oposizioak (gutxienez bi) behin gaindituta, iraunkor izatera pasatzen da. Hau 35-45 urterekin gertatzen da normalean (baita gehiagorekin ere kasu askotan). Fondo lasterketa honek formazio maila oso altua eskatzen badu ere, soldatak ez dira jende gehienak pentsa ditzakeenak (ezta oporrak ere…). Izan ere, unibertsitate irakasleok eta ikertzaileok soldata baxuak dauzkagu, irakasle iraunkorren oinarrizko soldata bigarren hezkuntzaren irakasleena baino baxuagoa da, edo eskola-graduatua den ertzain sartu berri baten antzekoa.
Soldata baxu hauek osatzeko helburuarekin osagarri-sistema bat sortu zen. Hala ere, eredu tranpatia da hau: osagarri guztiak ez dira unibertsalak, legeriak irakasle-figura batzuk sistema honetatik kanpo uzten baititu. Honek posible egiten du unibertsitate irakasleen artean ezberdintasun handiak egotea, desoreka nabarmenak sortzen baitira.
Bazterketa hau posiblea da Eusko Jaurlaritzak eta UPV/EHUko zuzendaritzak horrela izaten jarraitzeko ahalegin guztiak egiten ari direlako, eta hori zuzentzeko egindako eskaeren eta egondako sententzien aurrean diskriminazio latz hau mantentzeko apustu garbia egin dutelako. Hain zuzen ere, EAEko Unibertsitate legeak irakaskuntzari lotutako bosturtekoak eta ikerketari lotutako seiurtekoak irakasle iraunkorrei aitortzen dizkie bakarrik. Hau, de facto, irakasle ez iraunkorren diskriminazio argia da. Merituak ebaluatzen badira, meritu nahikorik izatea izan beharko litzateke irizpidea osagarria jasotzeko, eta ez irakasleak betetzen duen lanpostua. Are gehiago kontuan hartzen badugu lanpostu iraunkorra lortzea ez dagoela neurri handi batean irakaslearen esku, beste faktore asko sartzen baitira tartean (sailaren beharrak, birjartze tasa, diru-hornidura…).
Bi erantzule topatzen ditugu, baina jarrera bera. Alde batetik, Eusko Jaurlaritzak ez ditu egin beharreko lege-aldaketak gauzatzen, gaindituta geratu den arautegi bati helduta langileoi dagokiguna kentzeko. Beste alde batetik, konplize paperean, EHUko errektoretza taldeak bere langileei aitortu zaizkien merituak ordaintzeko dauzkan bideak ukatzen ditu, bere erantzukizuna ezkutatzeko jukutriak erabiliz.
Europan izan diren aldi baterako langileen aldeko sententzietan oinarrituta (non, lan bera eginda, iraunkor edo ez izateagatik langileak diskriminatu ezin direla jasotzen den), unibertsitateko irakasle ez iraunkorren aldeko sententzia batzuk egon dira EAEn ere, eta irakasle ez iraunkorrek bosturtekoak eskatu ahal izatea lortu zen (eta ematen du seiurtekoak eskatzeko aukera gertu dagoela). Hala ere, beste oztopo batekin egin genuen topo. EHUko zuzendaritzak bosturtekoak eskatzea ezinezkoa zela behin eta berriro errepikatu ostean, eskatu ahal izatea lortu denean, aitortutakoa ez ordaintzeko aitzakia berri bat topatu zuten: osagarrien zenbatekoa jasotzen duen Eusko Jaurlaritzaren 41/2008 dekretuan ez iraunkorrek zenbat jaso behar duten zehaztuta ez egotea… Hau da, meritua daukazu eta aitortzen zaizu, baina ez duzu kobratzen okupatzen duzun lanpostua iraunkorra ez izateagatik…! Hala eta guztiz ere, bosturtekoak aitortu zitzaizkion irakasle ez iraunkor batek epaiketa bat irabazi zuen 2017an, non epaileak EHU kondenatu zuen irakasleari bosturtekoak ordaintzera, diru-kopuru bat zehaztuta. EHUko zuzendaritzak helegitea jarri zion sententziari (gero esango digute EHU izena harrotasunez eraman behar dugula…) baina ez zen onartu; ondorioz, sententzia irmo bihurtu zen eta irakasleari zegokiona ordaindu zitzaion. Aitortutakoa ordaintzeko aukera bazegoela argi geratu zen. Hala ere, kaltetuen kolektiboak diskriminazio hau buka dadin exijitzeko egindako eskaeren eta ekimenen aurrean, EHUko zuzendaritzaren erantzuna beste aldera begiratzea izan da, borondate falta jantzi juridikoaz mozorrotuta. Horretarako erabiltzen dute maiz haien (baina guztiok ordaintzen ditugun) zerbitzu juridikoak: haien jarrera eta erabakiak juridikoki defendatzeko, langileon eskaera justuen aurrean bideak bilatzeko erabili baino.
Hortaz, bi erantzule topatzen ditugu, baina jarrera bera. Alde batetik, Eusko Jaurlaritzak ez ditu egin beharreko lege-aldaketak gauzatzen, gaindituta geratu den arautegi bati helduta langileoi dagokiguna kentzeko. Beste alde batetik, konplize paperean, EHUko errektoretza taldeak bere langileei aitortu zaizkien merituak ordaintzeko dauzkan bideak ukatzen ditu, bere erantzukizuna ezkutatzeko jukutriak erabiliz. Biek jarrera bera dute: diskriminazio egoera honi bukaera emateko borondate falta. Modernitate, berdintasun, erantzukizun sozial eta etikaren inguruko propagandaren gainetik, argi esan behar da: Eusko Jaurlaritzak (Hezkuntza sailburua den Cristina Uriarte eta Unibertsitate eta ikerlariaren sailburuordea den Adolfo Morais direlarik arduradun nagusiak) eta EHUko zuzendaritzak berak (Nekane Balluerka errektorea eta Inmaculada Gerrikagoitia irakasle eta ikerlarien erretoreordea direlarik arduradun nagusiak) EHUko irakasle eta ikerlari ez iraunkorrak diskriminatzen dituzte.
Zenbat denbora gehiago emango dute aitzakien atzean ezkutuka arazoari behingoz heldu gabe? Moldatu nahi ez duten zaharkitutako legea aitzakia gisa erabiltzen denean, tranpa baino ez da egiten. Langileoi egiten diguten tranpa.
* Artikulua UPV/EHUko irakasle hauek guztiek sinatuta dago.
Iñaki Etaio
Olaia Martinez
Gustavo Amores
Arrate Lasa
Hilario Murua Cartón
Julen Izagirre Olaizola
Artitzar Erauskin
Iker Sancho
Unai Fernández de Betoño
Xabier Bilbao
Marta Luxán
Iñigo Elosegi
Iñaki Urrutxurtu Gutierrez
Igor Hernández
Roberto Torres
Itxaso Fernandez
Iratxe Fresneda
Katixa Agirre
Oihana Terrones
Nerea San Martín
Jon Hoyos
Zuriñe Gaintza
Arrate Agirrezabal
Iker Iraola
Fernando Sarrionandia
Aiala Salvador
Maitane Arnoso
José Francisco Valencia
Maider Larrañaga
Lorena Gil de Montes
Saioa Telletxea
Virginia Díaz
Unai Villalba
Edurne Elgorriaga
Nerea Osinalde
Enekoitz Etxezarreta
María del Carmen San Juan
Iratxe Retolaza
Nagore Asla
Iker Etxano
Nahia Intxausti
Nere Amenabar
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]