“Jendearen zalantzei erantzuna emateko sortu genuen egutegia”
Euskal Herriko etxe askotan egonen da zintzilikatuta Usurbilgo Alkartasuna kooperatibaren ilargiaren egutegia. ARGIAko Bizi Baratzea proiektua, Biharko Lurraren Elkartea, Ekolurra eta Nafarroako Nekazaritza Produkzioa Ekologikoaren Kontseiluak lagunduta, dagoeneko kaleratu dute 2021ekoa. Kooperatiban bertan, ohiko dendetan eta ARGIAren Azokan eskuratu daiteke. Asier Kortadi Agote Alkartasuna kooperatibako kidea elkarrizketatu dugu.
Nondik sortu zen ilargiaren egutegia egiteko ideia?
2010ean atera genuen lehen aldiz. Dendan ilargiaren inguruan askotan sortzen ziren zalantzak eta galderak, eta pentsatu genuen horri erantzun bat eman geniezaiokeela egutegiarekin. Hilabetez hilabete ilgora eta ilbehera irudikatzea izan zen asmoa, hortik hasi ginen. Handik urte pare batera, egutegi biodinamikoaren datuak gehitzea erabaki genuen: hor azaltzen da egun bakoitza zein nekazaritza lanetarako den aproposa.
Bi iturritatik jasotako informazioa biltzen du egutegiak, beraz.
Bai, hori da. Bata, ilargiarena: ilgora eta ilbehera irudikatzen dira egunez egun, zenbakiaren koadrotxoaren kolorearen arabera. Nekazaritzako eta basogintzako lanetan ilargiak momentu batzuetan lagundu egiten du, eta beste zenbaitetan kaltetu.
Bestea, berriz, egutegi biodinamikoarena da: nekazaritzarekiko eragin kosmikoa azaltzen du honek, Maria Thun-en ereduaren arabera. Laburbilduz, esan daiteke lau fase daudela, eta fase horietako bakoitzean gauza ezberdinak erein edo landatzea gomendatzen da: kolore gorriko marra duten egunak fruituak erein edo landatzeko egokiak dira, marroiak sustraia ematen duten landareentzat, urdinak hostodunentzat eta horiak, berriz, loredunentzat. Azkenik, denerako egun desaproposak marra beltzez adierazten dira: egun horietan hobe ezer ez egitea.
Norentzat da erabilgarri egutegi berezi hau?
Nekazaritzan arituko den edonorentzat, ez da profesionalei soilik bideratutako egutegia. Nekazaritza demokratizatzea bilatzen dugu guk, hastapenetan dabilen norbaitentzat gida moduan ere balio dezake. Gero norberak bere bidea eginen du, baina behintzat erreferentzia bat hor badu. Testaje batzuk ere proposatzen dizkiegu egutegia erosten dutenei: egin dezatela beraien baratzeetan ariketa, egun konkretu batzuetan landaketak eginez eta egutegi biodinamikoaren arabera landatutakoan desberdintasunik ba ote dagoen egiaztatzeko.
Arrakasta handia du egutegiak, ezta?
Sekulako arrakasta du, bai. Iaz urtarrilerako guztiak salduta geneuzkan, eta badirudi geroz eta zabalkunde handiagoa duela.
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]