Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

  • Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez eta onurez jabetzen direla, eta hegoalde globalak, berriz, inpaktu sozialak eta ekologikoak jasaten dituela. Global Environmental Change aldizkarian argitaratu dute ikerketa, irekian

Artikulu hau CC BY-SA 3.0 lizentziari esker ekarri dugu.

2025eko maiatzaren 23an - 07:00
Azken eguneraketa: 08:29
igeriako Ogoniland eskualdea munduko kutsatuenetako bat da, Shell eta beste petrolio-konpainia batzuen jardueraren ondorioz. UNEP
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Environmental Justice Atlas (EJAtlas) mapa interaktiboaren datuen azterketaren bidez lortu dituzte emaitzak. Mapa interaktibo horretan, erauzketekin lotutako mundu osoko 4.300 gatazka baino gehiago daude jasota, hala nola meatzeak, oliobideak edo presa hidroelektrikoak direla eta sortutako borrokak. 

Ehun konpainia gatazkatsuenak –horien artean, Shell, Glencore, Repsol eta Bayer-Monsanto– atlasean dokumentatutako 5.500 enpresen % 2 baino ez dira, baina aztertutako gatazken % 20an parte hartzen dute. Konpainia horietako gehienak erraldoi transnazionalak dira, eta energiaren, meatzaritzaren eta hidroelektrizitatearen sektoreetan jarduten dute. Egoitza iparralde globalean duten arren, haien jarduerek ondorio larriak eragiten dituzte hegoalde globaleko komunitateetan.

Hain zuzen ere, ikerketaren arabera, iparralde globaleko konpainien erauzketa-proiektu gatazkatsuen ia erdia hegoalde globalean kokatzen dira. Gainera, herrialde pobretuetako gatazketan parte hartzen duten enpresen %50 AEBtik, Txinatik, Europatik edo halako lurralde ekonomiko garatuetatik datoz. 

Konpainia transnazionalek balio handiko edo ingurumen-aztarna handiko produktuekin (artoa, kotoia, petrolioa, gasa edo mineral arraro eta preziatuak) lotutako gatazkekin dute zerikusia. Aldiz, balio txikiagoko baliabideekin erlazionatuta sortzen diren gatazketan (ikatza, hondakinak...), batez ere, konpainia nazionalek parte hartzen dute. 

Ikerketak erakusten du, halaber, konpainia transnazionalek proiektu horietan parte hartzeak larriagotu egiten dituela tokiko biztanleentzako gizarte- eta ingurumen-ondorioak: lekualdatze behartuak, lurrak galtzea, bizibideen eta jakintza tradizionalen galera, baita emakumeen eta indigenen gaineko kalteak ere. Kasu askotan, gatazka horiek errepresioa eta ustelkeria eragiten dituzte, baita komunitateko liderren eta ingurumen-ekintzaileen hilketak ere.

Ikertzaileek salatu dutenez, konpainia horietako askok NBEren Mundu Hitzarmena eta antzeko ekimenetan parte hartzen duten arren, haien jardunbidean ez dituzte hitzartutako irizpideak betetzen. Horrez gain, azpimarratu dute kontrol-neurriak alferrikakoak direla, eta beharrezkoa dela sistema aldatzea. Europako Legebiltzarreko azken erabakiek, ordea, konpainiak arduragabetzeko asmoa dutela ohartarazi dute.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Larrialdi klimatikoa
Bizkaiko Golkoa ia bi aldiz azkarrago ari da berotzen munduko batez bestekoa baino

Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


2025-07-09 | Itxaro Borda
“Azpian lur hotza”

Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]


2025-07-03 | Nicolas Goñi
Pakistan energia trantsizioan zegoen, erregai fosilen eta kriptotxanponen interesak tartean sartu arte

Prekaritate global hirukoitza pairatzen dute Pakistanen, klimak, energia gabeziak eta finantza publiko arazoak elkarrekin eragindakoak, bakoitzak bertze bien kalteak areagotzen dituela. Halere, arazoaz jabetu dira bertako agintariak eta bideratu dituzte aldaketak, nahiz eta... [+]


Erregistratutako ekainik beroena izan da aurtengoa Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan

2003ko udarekin batera, 1970etik beroena izan da aurtengoa. Europar Batasuneko "Copernicus" behategiak larrialdi klimatikoa dela-eta bero boladak "maizago" egongo direla dio, eta aurtengo ekainean bere ondorioak izan ditu: ehunka pertsona hil dira Europan.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Iluntasunean argi, argi etorkizunean

Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]


2025-05-21 | Nicolas Goñi
Banku handiek klima aldaketan inbertitzen dute, baina ez da konponbidea sustatzeko

Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri  honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]


2025-05-16 | Elhuyar
Europako hiriak huts egiten ari dira klima-aldaketarako egokitzapenetan

Klima-aldaketari buruzko BC3 ikerketa-zentroak baieztatu duenez, Europako hiriak atzera geratzen ari dira klima-aldaketari egokitzeko neurrietan. Hain zuzen, nazioarteko beste zentro batzuekin batera egindako ikerketan frogatu dute egokitzapen klimatikoko planen ia % 70k ez... [+]


2025-05-14 | Jesús Rodríguez
Kolapsoaren entsegu bat

Apirilaren 28ko gauean Bartzelonako Badal Ramblako terrazak gainezka zeuden; hoztu gabeko garagardoak zerbitzatzen ziren, baina jendeak zoriontsu zirudien. “Munduaren amaierak iritsi behar badu, pozik harrapa gaitzala”, esaten zidan auzokide batek. Hamar ordu baino... [+]


Turiel: “Bilatu daitezke arrazoi teknikoak, baina itzalaldia prezioen sistema perbertsoak eragin zuen”

Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]


2025-04-30 | Nicolas Goñi
India erdialdean, idortze globalari aurre egiteko laborarien eta ikertzaileen elkarlana

Klima aldaketaren eraginez, munduko lurralde gero eta gehiago idortzen ari dira, milioika pertsonaren jarduera eta bizimoduak kolokan ezarririk. Fenomeno horren frontean dago India erdialdeko Maharashtra estatua, non klimaren berotzeari eta lehortzeari metatu zaizkien oihan... [+]


Eskola inguruetako aire kutsadurarik handiena Donostiako hiru ikastetxetan eta Bilboko bitan atzeman dute

Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira nitrogeno dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]


Eguneraketa berriak daude