Inperio onaren kondaira
Historia bera politikaren joko zelaia da eta eskuinak ere iraganari begiratzen dio. Joera politiko ultren gorakadarekin batera, azken urteetan korronte historiografiko bat berpizten ari da Espainian. Kutsu frankistako narrazio historikoa duten liburuak barra-barra saltzen ari dira, Kondaira Beltzaren salaketa egiten dutenak.
Baina, zer da Kondaira Beltza delako hori? Elvira Roca Barea, Pedro Insua edo Santiago Armesilla bezalako idazle eta iritzi-emaileen aburuz, nazioartean Espainiako historiaren aurkako gorrotoa zabaltzen duen kontakizun bat dago, gutxienez XVI. mendetik heldu dena. Esaten dutenaren arabera, Kondaira Beltz hori Ingalaterrak eta Herbeherek asmatu zuten, orduan munduan nagusi zen Monarkia Hispanikoaren izen ona zikintzeko, eta Espainiarekiko aurreiritziok mendeetan barrena mantendu dira, gaur egungo espainiarrek ere ongi barneratu arte. Ustezko Kondaira Beltz horri aurre egiteko, Espainiako eskuinak herrialdearen iragana berreskuratzeko operazioa martxan jarri du. Kutsu biktimista duen diskurtso batekin, espainol izatearen lotsa gainetik kendu nahi dute, konplexuak astindu eta Espainiak munduko historiari egindako ekarpenak harrotasunez aldarrikatu.
Afera da, kontzeptua bera metodologikoki oso malgua dela, eta ondorioz, Kondaira Beltza sustatzea leporatzen diote nazionalismo espainiar kontserbadorearen kontakizun historikoarekin bat egiten ez duen orori. Konparaziora, susmagarritzat hartzen dute Iberiar penintsulako ondare musulmana, Erdi Aroko Birkonkista prozesua, morisko eta juduen kanporaketa edota Inkisizioa kritikoki berrikusi nahi izatea.
Baina eginahal gehienak Espainiar Inperioaren ondarea aldarrikatzen zentratu dituzte; Roca Vareak, esaterako, inperiofobia existitzen dela salatu du. Sarraskitzeak, esplotazioa, esklabotza eta akulturazioa gertatu izana erlatibizatu edo ukatzen dute; aldiz, harro-harro goraipatzen dituzte elkartruke kulturala, mestizaia eta garapen ekonomikoa. Gustavo Bueno filosofoak esanen lukeen bezala, defendatzen dute Monarkia Hispanikoa Inperio Sortzailea (Imperio Generador) izan zela, hau da, koloniak ustiatu eta arpilatu beharrean zibilizazioa zabaldu zuen inperio ona. Horretarako, sarri cherrypicking-a bezalako praktiketara jotzen dute; aipatzen ohi dute Isabel Katolikoak 1500. urtean esklabotza legez debekatu zuela, XIX. mendera bizi-bizirik egon zela frogatzen duten milaka dokumentu eta ikerketa dauden arren.
Eztabaidak ertz ugari ditu eta ñabardurak asko dira. Esaterako, egia da Monarkia Hispanikoaren etsaiek kolonizatzaileen sarraskiak puztu zituztela beren propagandan, eta haiek egiten zituztenak ezkutatu ohi zituztela. Egia da, halaber, indigenismo antikolonialak gizarte prekolonbinoa erromantizatu izan duela. Historian ñabardurak eta zehaztapenak garrantzitsuak dira. Dena ez da zuri edo beltz, gauzak konplexuagoak dira. Baina Espainiako eskuinak Inperioaren inguruko kontakizun horrekin bere diskurtsoa eta identitatea indartzea bilatzen du eta horretarako errebisionismo historikora jo du.
Nire uste apalean, ezinbestekoa da historiak iragan ezerosoak ikertzeko ausardia izatea. Euskal Herriak ere iragan kolonial eta esklabista izan du, eta Axier Lopezek egin duen bezalaxe, bada garaia hura ere kritikoki berraztertzeko.
Kurdistanen, Burdin Aroko Kani Koter hilerriaren indusketa lanetan, nazioarteko arkeologo talde batek, beste hainbat objekturen artean, duela 4.700 urteko zeramikazko ontzi bat aurkitu berri du, barruan substantzia beltz bat zuena.
Sustantzia horri kohl deritzo... [+]
Guangzhou (Txina) 1925eko ekainaren 23a. 100.000 herritar inguru bildu ziren atzerriko potentzia inperialisten aurkako martxan. Maiatzaren 30ean britainiarrek hainbat manifestari hil zituzten Shangaiko protestaldi batean. Hildakoekiko elkartasunez Guangzhouko langileek greba... [+]
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
1917tik 1980ra erraketalariak profesionalki aritu ziren munduko frontoi ezagunenetan. “Chiquita de Anoeta”, “Arane”, “Emili”, Albisu, “Amparito”, “Chiquita de Aizarna”, “Asteasu”... Hamaika pilotari... [+]
Unibertsitatera sartzeko azterketa eredu berria estreinatu eta gutxira, datorren ikasturterako azterketa berriz ere “goitik behera” aldatuko dietela eta probak eskakizun maila altua izango duela salatu du EAEko Historiako irakasle talde batek. Azterketa eredua... [+]
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.
Reggaetonarekin eta antzekoekin, musika estilo bat ez ezik, Puerto Ricok beste ideia bat zabaldu du mundu osora: turistifikazioaren eta iragan kolonialaren artean dagoen lotura estua. Milioika jarraitzaile dituen Bad Bunny artista da mezu horren bozgorailu. Azken diskoan Jorell... [+]
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Qumrameko biribilkiek eta Itsaso Hileko Eskuizbribuek (K.a. III-K.o. I) judaismoaren eta kristautasunaren garapenari buruzko informazio eta interpretazio asko eragin ditu aurkitu zituztenetik. Berriki AA erabiltzen duen Enoch datazio sistemaren bidez, izkribu zaharrenak uste... [+]
Ascension uhartea, 1725eko maiatzaren 5a. “Holandar ontziteriako komandantearen eta kapitainen aginduz, ni, Leendert Hasenbosch, uharte bakartu honetan lehorreratu naute, nire zorigaitzerako”.
Herbeheretar marinela, 1695ean Hagan jaioa, Ekialdeko... [+]
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.