Ikasleek alzheimerraren inguruko oinarrizko jakintzak lantzeko saioak eginen ditu Afan elkarteak
Aintzane Mariezcurrena Afan elkarteko psikologoak nabarmendu du “oso garrantzitsua” dela txikitatik alzheimerrari loturako zalantzak argitzea eta gaiaz hitz egitea, haurrek beldurrik izan ez dezaten.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Alzheimerra eta bestelako dementziak dituzten pertsonen senideen Nafarroako elkartea da Afan. Dementziaren bat duten senideen zaintzaileei laguntza eskaintzea, sentsibilizatzea eta ikerketak babestea dira elkartearen xedeetako batzuk. Arrain bat ikasgelan bezala. AFAN Alzheimerra ekimena antolatu dute, 2025-2026 ikasturtean ikastetxeetan alzheimerraren eta beste dementzia batzuen inguruan sentsibilizatzeko. Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailako ikasleei zuzenduta dago, berrogeita hamar minutuko saioak izanen dira eta eskola orduetan emanen dituzte. Kultura eta hezkuntza dinamikak uztartuko dituzte. “Afan elkarteak zenbait gauza egin izan ditu eskoletan, baina horren lan sakona ez”, esan du Aintzane Mariezcurrenak.
Maestras konpainiak sorturiko Arrain bat bezala antzezlana oinarri hartuta helduko diote gaiari. Ana Maestrojuan zuzendariaren lan bat da, eta obrako protagonista den Martzialen bizitzaren bidez, alzheimerra hobeto ulertzeko zenbait gako landuko dituzte haurrek. “Elkartera datozen helduek aipatzen dute haurrek ez dakitela zer gertatzen zaion amatxi edo aitatxiri eta ez dakitela nola azaldu”, esan du Mariezcurrenak. Horretarako, Arrain bat bezala antzezlana kontakizun labur bihurtu eta eskolako tresnekin gaia landu nahi dute. Oraindik saioen nondik norakoak zehazten ari dira, baina otsailaren bueltan hasteko asmoa daukate.
“Elkartera datozen helduek aipatzen dute haurrek ez dakitela zer gertatzen zaion amatxi edo aitatxiri eta ez dakitela nola azaldu”
Hiru helburu nagusi dituzte: gaixotasunaren gaineko oinarrizko ezagutza eta enpatia lantzea, estigma kentzea, eta gaixotasun hori duten pertsonak eta haiekin bizi direnak txikitatik sentsibilizatzea. Mariezcurrenaren arabera, egoera aldatu den arren, egun oraindik estigma handia da: “Duela urte batzuk ezohikoa zen oso garatuta zegoen dementzia bat zeukan pertsona bat paseatzen ikustea kaletik. Ez zituzten etxetik ateratzen. Aldatu egin da, baina oraindik ere kostatzen da, edertasuna, gaztetasuna, produktibitatea eta aktiboa izatea goraipatzen diren gizarte batean bizi garelako”. Halere, sentitzen du geroz eta gehiago hitz egiten dela heldu zein haurrekin: “Beste era batera komunikatzen gara orain umeekin. Horri esker ez dira prozesutik at geratzen eta modu naturalagoan bizi dezakete”.
Oinarrizko gauzak ikasteko bide
Ikastetxeetan eginen dituzten saioak laburrak direnez, ez dute nahi adina gauza lantzeko astirik izanen. Horregatik, nabarmendu du asmoa dela oinarrizko gauzak ulertzea: “Nahitaezkoa da umeek ulertzea beldurrik ez sentitzeko. Nire esperientziaren arabera, umeak izutu egin daitezke aitatxiren edo amatxiren erreakzio batzuekin”. Haurrak orokorrean oso mugituak eta energia handikoak izaten direnez, dementzia duen norbaitek lasaitasuna behar duela ulertzeak asaldadura baretzen lagundu dakiekeela uste du: “Dementzia duten pertsona askori bilobekin egotea kostatzen zaie, oso urduriak direnez aztoratu egiten direlako”.
Ez daki komunikatzeko tresnak lantzeko denborarik izanen duten, baina zenbait zertzelada eman ditu. Adibidez, horrenbeste hitz egin beharrean, irribarre egitea edota goxotasunez eskua heltzea. “Batzuetan agian aitatxik ez gaitu ezagutzen, baina ulertarazi behar diegu beraiekin komunikatzeko eta harreman afektibo bat sortzeko beste modu batzuk daudela”, esan du. Haurren kasuan, helduekin baino errazagoa dela sentitzen du, egokitzeko gaitasun handiagoa dutelako.
Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]
Bertigo baten ostean, etengabeko txistu bat entzuten hasi zen Jexux Mari Irazu Muñoa (Larraul, Gipuzkoa, 1972) bertsolaria, bertso-eskolako irakaslea eta gai-jartzailea. Tinnitus edo akufeno deitzen zaie Irazuk entzuten dituen zaratei. Horrek egunerokoan daukan inpaktuaz... [+]
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.
Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.
Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]