Hizkuntza gutxituen aldeko aldarri bateratua egin dute Aragoi, Asturias, Euskal Herria, Galizia eta Herrialde Katalanetako eragileek
Espainiako Estatuan hitz egiten diren hizkuntza gutxituen aldeko eragileek adierazpen bateratua aurkeztu dute asteazken honetan: “Hizkuntza-aniztasuna: askatasuna, berdintasuna eta demokrazia” izenburupean, asturiera, aragoiera, galiziera, katalana eta euskara hitz egiten duten pertsonen eskubideak aldarrikatu dituzte.
Espainiako Estatuko herritarren %45 berezko hizkuntza duten lurraldeetan bizi dela nabarmendu dute agirian: “Milioika herritarrok normaltasunez bizi nahi dugu, askatasunez, edozein herritarrek gaztelaniaz bizitzeko dituen baldintza berdinetan. Eta, gaur egun hori ezinezkoa da”, nabarmendu dute dokumentua sinatu duten eragileek (Acció Cultural del País Valenciá, Iniciativa pol Asturianu, Plataforma per la llengua, Òmnium Cultural, A mesa pola Normalización Lingüística, Nogara, Kontseilua eta Ciemen).
Xede hori lortzeko, agiriak ezinbestekotzat jotzen du Espainiako Estatuak berretsi dituen akordioak eta itunak betetzea, besteak beste Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna; baita Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala eta Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa ere.
Baina eragileek argitaratu duten adierazpen bateratu honen xede nagusia politika aktiboak bultzatzea da eta alderdi politikoei zuzendu diete euren mezua, hizkuntza-berdintasunerako printzipioak bere egin ditzaten, “bidezko gizarte plurala eta demokratikoa” bermatzeko.
Sei puntu bete beharko lituzkete horretarako adierazpenaren arabera: gaztelania ez diren berezko hizkuntzek gaztelaniari aitortzen zaizkion eskubide eta betebehar berdinak ematea; hizkuntza gutxituen ezagutza orokortzeko neurriak hartzea; Estatuak eta bere menpeko erakundeek Belgika, Suitza edo Kanadako ereduari jarraituz bere izaera eleaniztuna onartzea; oraindik ofizialak ez diren berezko hizkuntzak ofizial bihurtzeko erreformak bultzatzea; administrazio publikoko lanpostuetan berezko hizkuntzen eta gaztelaniaren arteko parekotasuna, baita nazioartean ere; eta banaketa administratiboak ez erabiltzea hizkuntza eskubideak mugatzeko.
“Eskubideetan eta betebeharretan oinarritutako benetako errespetua aldarrikatzen dugu, bai eta Estatuko botere guztien jardun konprometitua ere. Horrekin elkarbizitzak irabaziko du, gure gizarteak irabaziko du, pertsonak irabaziko du, demokraziak irabaziko du eta berdintasunak irabaziko du”, esaldiekin amaitu dute adierazpena.
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Apenas erreparatzen diogu edo, besterik gabe, ez dakigu hor dagoenik ere. Hego Euskal Herrian XX. mende hasieran itzali zen betirako, eta antzeko patua paira dezake Ipar Euskal Herrian. Neurri sendoak hartzen ez badira, gaskoia azkenetan egon liteke.
Okzitanian, joan den... [+]
Carli Pup (Udine -friuleraz Udin-, 1973) Friuli [friuleraz, Friûl] herriaren ekintzaile kultural garrantzitsuenetako bat da. Bere hizkuntza gutxituaren idazle, hizkuntzalari eta bere herriaren historialari bihurtu da.
Gaur egun, Informazione Friulana kooperatibako... [+]
Lagun asko sumatu dut kezkatuta euskaldun gero eta gutxiagok ahoskatzen duelako elle-a. Haur eta gazte gehienek bezala, heldu askok ere galdu du hots hori ahoskatzeko gaitasuna, idatzian ere nahasteraino. Paretan itsatsitako kartel batean irakurri berri dugu: altxorraren biya... [+]
570.000 familiak euren haurren ikasgeletako hizkuntza nagusia zein izango den bozkatzeko aukera dute martxoaren 4ra arte: gaztelera edo katalana. Garikoitz Knörr filologoaren eta euskara irakaslearen arabera, kontsultak "ezbaian" jartzen du katalanaren zilegitasuna... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]
Bretainian, bretoiera oso ondo edo nahiko ondo hitz egiten duten herritarrak %2,7 dira, 2018an baino hiru puntu gutxiago. 107.000 dira gaur egun. Hiztunak gazteagoak dira. Galo hiztunen kopuruak ere behera egin du, baina ez bretoierak bezainbesteko abiadan.
Garabidek antolaturik, Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren barruan izan zen gurean Alex Pancho Robles (Camiri, Bolivia, 1995) iragan urrian. Guarania da, eta guaraniera hiztuna. 8 milioi hiztun inguru dira Bolivia, Brasil, Argentina eta Paraguain barrena, hizkuntza... [+]