“Hasiberriek ere erraz egiteko moduko sendabelar baratzea proposatu dugu”
Garbiñe Larrearen Sendabelarrek dakitena liburuak iaz izandako arrakastaren ondoren, proposamen berri batekin datorkigu aurtengoan: Sendabelar baratzea. Aurreko lanean sakonean landutako 12 sendabelar aukeratu eta horiekin baratzea sortzea proposatu digu, horretarako aholku eta gomendio praktiko zehatzak eskainiz. Honezkero eskuragarri duzue ohiko liburudendetan eta ARGIAko Azokan eta Durangoko Azokan ARGIAren mahaian egongo da liburuak sinatzen. Hauxe kontatu digu egileak.
Formatu berezia du liburuak. Sendabelar baratze horri emateko forma biribila irudikatu duzue, ezta?
Bai, hor bada landareen sailkapenean lan handia egin zuen botaniko suediar bat, Carl von Linneo, eta berak aztertu zuen erlojuaren norabidean nola loratzen ziren landareak. Batik bat loreekin egin zuen lan, baina sendabelarrekin ere badira horrelako planteamenduak, eta hori ekarri nahi izan dugu. Dena dela, ez da proposamen itxia, norberak nahi duen eran landatu dezake: karratuan, triangeluan…
Iaz atera zenuen Sendabelarrek dakitena liburutik zertan desberdintzen da hau?
Hasteko, tamainan, hau liburuxka dela esanen nuke. Bestetik, aurreko liburuan planteatzen genituen "ezagutu/bildu/erabili" aditz horietan, ikusi dugu "bildu" hori askotan "landatu" izaten dela, eta horretan jarri dugu arreta. Kasu honetan lorezain izan behar da prozesu osoa zaintzeko, eta horrek ematen digun autonomia hedatzea izan da asmoa, norberarentzako adinako botikin bat egiteko aukera emanez, adibidez. Gainera, aurrekoan kanpoan utzi behar izan nituen hainbat eduki ere sartu ditut, lan honetan planteatzen den praktikotasunari begira egokia baitzen horiek erabiltzea.
12 sendabelar aukeratu dituzue, zergatik horiek?
Gogorrak eta sendoak direnak aukeratu ditugu, mantenu errazekoak eta gain-gainean egotea eskatzen ez dutenak. Nahi nukeena da hasberri batek erraz egiteko modukoa izatea. Ezohiko hautu bat ere egon da malbaren kasuan: lekutik hartu eta baratzera ekarri behar den landare basatia da, eta horrexegatik aukeratu dut. Bestetik, hain komertzialak eta ezagunak ez diren landareak ere badaude, pixa-belarra kasu, horiek sustatzea eta hedatzea gure ondarea zaintzea ere badelako. Bestela, gehienak oso arruntak dira: erromeroa, salbia, ezkaia, ilena, garraixka, mendabeltza… Dena dela, ziur horien artean berbena, pasmobelarra, asuna eta bere burua gonbidatuko duten beste zenbait sendabelar aterako direla, bada, horiek bizitzen uztearen aldekoa naiz. Eta, noski, nik egindako aukerak norbaitentzat egokiak ez badira, beste landare batzuekin egin daiteke.
Historian egon al da gurean sendabelar baratzeak lantzeko ohiturarik, edo berriagoa da kontu hau?
Tira, berria edo zarra baino, nik esango nuke historian zehar munduko leku askotan egon direla: Alhambran badira, Hernán Cortés gaurko Mexikora iritsi zenean Moctezumak horrelako baratze bat zuenaren erreferentziak badaude… Gurean, sendabelarrak baratze bazterretan egon izan dira maiz, edo barazki artean horien onurarako, osagarritasunari begira. Haiekin baratzea egitea bitxiagoa da, baina hori interesatzen zait niri.
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]
Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]
Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]
Ateak ireki berri ditu Bermeon Gu Zu Bio dendak, otsailaren 17an egin baitzuten inaugurazio ekitaldia. Edurne Zulueta Aranguena da proiektuaren bultzatzailea, eta berak azaldu bezala, garbiketako produktuei lotutako kontsumoari buelta bat eman nahi izan dio egitasmoarekin... [+]
Artzibarko Urdirotz herrian, Nafarroako Pirinioetan, proiektu berri batek zabaldu ditu ateak otsailaren 24an. "Azoka-Denda" deitu diote Txabi Bados Ruizek eta Rita Perandrés Martínezek haien etxe azpian ireki duten dendatxoari. Azokoop mikrokooperatibaren... [+]